دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا با ترکیب جدید برگزار می‌شود؛
خواست مشترک برای توافق
دیروز بار دیگر نگاه‌ها به مسقط دوخته شد، جایی که سومین دور مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با تسهیلگری و میزبانی عمان برگزار شد. همانند دو دور قبلی مذاکرات، هیات‌های ارشد ایرانی و آمریکایی ضمن برگزاری جلسه غیرمستقیم، به ارزیابی و جمع‌بندی از نشست فنی-کارشناسی پرداختند. این مذاکرات نزدیک به هفت ساعت به طول انجامید و طبق اعلام وزیر خارجه عمان، طرفین خواست مشترکی را برای دستیابی به توافقی مبتنی بر احترام متقابل و تعهدات پایدار مشخص کردند. وزیر خارجه ایران نیز با ابراز رضایت از روند و سرعت مذاکرات گفت که مذاکره مسقط کاملا جدی و کاری بود. قرار است دور چهارم مذاکرات شنبه ۱۳ اردیبهشت برگزار شود. در همین خصوص اکسیوس نوشت اینکه ایران و آمریکا بر سر دیدار مجدد توافق کردند، نشانه‌ای از پیشرفت بیشتر در روند مذاکرات است.
مذاکرات جدی و کاری
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران پس از پایان دور سوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به خبرنگاران گفت: از عمان برای فراهم کردن شرایط خوب برای مذاکره قدردانی می‌کنیم. چندین بار به صورت مکتوب نظرات خود را منتقل کردیم. فضای مذاکرات جدی و کاری است. سیدعباس عراقچی با بیان اینکه معنی این مذاکرات این نیست که تمام اختلافات حل شده است، تصریح کرد: در موضوعات مختلف باید دید که چگونه می‌توان اختلافات را حل کرد. امیدواری ما محتاطانه است. درباره جزئیات مذاکره باید بیشتر صحبت کنیم. عراقچی با اشاره به دور بعدی مذاکرات گفت: دور بعد احتمالا شنبه و با حضور بنده و آقای ویتکاف خواهد بود. وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه از کلیات در حال ورود به موضوعات جزئی هستیم، افزود: امروز کارشناسان اقتصادی را داشتیم و از جلسه آینده حدس می‌زنم که کارشناس سازمان انرژی اتمی اضافه شود. در هر موضوعی که نیاز به حضور کارشناسان باشد از آنها نیز استفاده خواهد شد.
عراقچی با بیان اینکه موضوع مذاکره ما فقط هسته‌ای و رفع تحریم‌هاست، تاکید کرد: موفقیت فقط به اراده نیست، باید به عمل ختم شود. برخی اختلافات خیلی جدی است و برخی دیگر جدیت کمتری دارد. امیدوارم به‌سرعت بتوانیم به جلو حرکت کنیم. عراقچی همچنین گفت: به نتیجه مذاکرات امیدوارم، اما محتاطم. اراده طرف مقابل هم قابل‌مشاهده است. سطح مذاکرات دور بعدی مانند این دور است.
چهارمین شنبه سرنوشت‌ساز
کمی بعد از پایان گفت‌وگوها، وزیر خارجه عمان اعلام کرد که شنبه آینده دور جدید مذاکرات برگزار می‌شود. یعنی هفته آینده، چهارمین شنبه سرنوشت‌سازی است که مذاکره‌کنندگان ارشد ایران و آمریکا به‌صورت غیرمستقیم به گفت‌وگو خواهند پرداخت. سید بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، پس از دور سوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط، در حساب رسمی خود در برنامه ایکس نوشت: «مذاکرات روز شنبه ایران و آمریکا، خواست مشترکی را برای دستیابی به توافقی مبتنی بر احترام متقابل و تعهدات پایدار مشخص کرد.» وی افزود: «اصول اساسی، اهداف و نگرانی‌های فنی همگی مورد بررسی قرار گرفتند.» وزیر خارجه عمان همچنین نوشت: «مذاکرات با یک نشست سطح بالای دیگر که به طور موقت برای سوم ماه مه (شنبه هفته آینده) برنامه‌ریزی شده است، ادامه خواهد یافت.»
اولین دور مذاکرات فنی
نخستین دور گفت‌وگوهای کارشناسان فنی و اقتصادی هم دیروز شنبه به صورت غیرمستقیم بین طرفین انجام گرفت. مایکل آنتون، رئیس برنامه‌ریزی سیاست در وزارت خارجه آمریکا، رهبری تیم کارشناسی آمریکا را بر عهده داشت؛ این موضوع را تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه، روز پنج‌شنبه اعلام کرد. این تیم شامل حدود ۱۲ کارشناس از نهادهای مختلف دولتی آمریکا بود و به بررسی دقیق‌تر مواردی مانند رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران پرداخت. از آنجا که طی این دور از مذاکرات، گفت‌وگوهای فنی نیز انجام گرفت، می‌توان گفت این دور نسبت به دو دور پیشین، گفت‌وگوهایی جدی‌تر بین تهران و واشنگتن انجام گرفته است. سی‌ان‌ان نیز در گزارشی نوشت که طرفین در این گفت‌وگوها وارد مرحله‌ای شدند که کارشناسان آن را دشوارتر توصیف می‌کنند، چرا که در این مرحله، واشنگتن شرایط خود را مطرح خواهد کرد. ضمن آنکه قرار بود بر سر جزئیات برنامه هسته‌ای ایران نیز گفت‌وگو شود؛ حوزه‌ای که در آن اختلافات شدیدی میان تهران و واشنگتن وجود دارد.
دور نخست گفت‌وگوها در مسقط و دور دوم آن در سفارت عمان در شهر رم ایتالیا برگزار شده بود. بر اساس گزارشی که خبرنگار اعزامی ایسنا منتشر کرده است، جو کلی حاکم بر مذاکرات با حضور تیم‌های اقتصادی، مالی و تحریمی هر دو کشور، حاکی از تلاش برای ورود به جزئیات و حل مسائل پیچیده‌ای بود که در سال‌های اخیر در ارتباط با موضوع هسته‌ای به وجود آمده است. با این وجود قریب به اتفاق تحلیلگران معتقدند که عبور از این پیچیدگی‌ها، صرف‌نظر از توان کارشناسی قوی، به اراده طرفین و جدیت آنان برای نتیجه گرفتن از این مذاکرات بستگی دارد. تیم کارشناسان فنی، مالی، اقتصادی و تحریمی ایران در مذاکرات روز شنبه را دو تن از معاونان وزارت امور خارجه، معاون سیاسی و معاون حقوقی و بین‌المللی، مدیریت کردند.
به گفته تحلیلگران، حضور این افراد خود نشان‌دهنده عزم ایران برای نتیجه گرفتن از گفت‌وگوهاست. بنا بر اظهارات پیشین وزیر و سخنگوی وزارت امور خارجه، مطالبات ایران در این مذاکرات بسیار روشن، در چارچوب حقوق حقه ایران و حتی بر اساس مقررات و معاهدات بین‌المللی است؛ این حقوق مصرح در دورهای پیشین مذاکرات هسته‌ای و حتی در مذاکرات منتهی به برجام هم به‌روشنی اعلام شده است؛ حفظ دستاوردهای هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌های ظالمانه؛ در این دو حوزه مطالبات ایران کاملا در چارچوب مقررات و معاهدات بین‌المللی است.
جزئیات دور سوم
در ساعات ابتدایی شروع مذاکرات، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، با اعلام این خبر جزئیاتی را نیز ارائه کرد و گفت که این مذاکرات در سالن‌های مجزا در مسقط انجام گرفت. وی تاکید کرد که تهران در مواضع خود درباره ضرورت خاتمه تحریم‌ها و آمادگی برای اعتمادسازی درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود ثابت‌قدم است. به گفته بقایی، سومین دور مذاکرات غیرمستقیم ایران-آمریکا از حدود ساعت ۱۰ صبح شروع شد و به روال دو دور قبلی با تسهیلگری میزبان عمانی و با حضور روسای هیات‌های نمایندگی ایران و آمریکا در سالن‌های مجزا انجام گرفت. وی افزود: «هیات فنی- کارشناسی ایران به ریاست معاونان سیاسی و حقوقی-بین‌المللی وزارت امور خارجه با ترکیب کارشناسان مجرب حوزه تحریم، از جمله متخصصان اقتصادی-بانکی و کارشناسان مرتبط با حوزه هسته‌ای و تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در محل مذاکرات حضور داشتند.»
رد شایعات
همچنین سخنگوی وزارت خارجه ایران با رد شایعات رسانه‌ای، اعلام کرد که موضوع توان دفاعی و موشکی در مذاکرات مطرح نبوده و نیست. به گزارش خبرگزاری صداوسیما، بقایی با رد ادعای برخی رسانه‌های غربی تاکید کرد موضوع توان دفاعی و موشکی کشور در مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا مطرح نبوده و نیست. پیش از این خبرگزاری رویترز که سابقه طولانی در خبرسازی‌های رسانه‌ای دارد، به نقل از «یک مقام مطلع ایرانی» مدعی شده بود که «برنامه موشکی ایران، در مقایسه با غنی‌سازی اورانیوم مشکل بزرگ‌تری در مسیر توافق با آمریکا در مذاکرات روز شنبه خواهد بود». ایران بارها اعلام کرده مذاکرات با آمریکا صرفا درباره موضوع هسته‌ای است. همچنین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، می‌گوید تنها خواسته‌اش از ایران این است که سلاح هسته‌ای نداشته باشد. وزیر خارجه ایران در این باره گفته است: «بارها گفته‌ام چنانچه خواست آمریکا فقط این است که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد، این خواسته قابل‌دسترسی است و ما می‌توانیم به این خواسته برسیم؛ اما اگر خواسته‌های دیگری یا خواسته‌های غیرعملی یا غیرمنطقی داشته باشند، طبیعی است که به مشکل می‌خوریم.»
خواسته‌های غیرعملی که عراقچی از آن سخن می‌گوید، درحالی بیان شده که مارکو روبیو چند روز قبل گفته بود که ایران نباید غنی‌سازی داشته باشد و می‌تواند اورانیوم را از خارج وارد کند. برخی گزارش‌های رسانه‌ای هم حاکی از آن است که دولت ترامپ خواسته‌های فرابرجامی را در مذاکرات مطرح کرده است؛ شایعاتی که عراقچی پس از دور دوم مذاکرات در رم، آن را رد کرده بود. طی مذاکرات روز شنبه در مسقط، تیم ایرانی را دیپلمات‌های ارشدی چون مجید تخت‌روانچی، کاظم غریب‌آبادی و همچنین کارشناسان ارشد رفع تحریم همراهی کردند. طی این سفر وزیر خارجه کشورمان دو بار با همتای عمانی خود دیدار و رایزنی کرد. عراقچی برای حضور در این گفت‌وگوها عصر روز جمعه وارد مسقط شد.
