جنگ تجاری چه هزینه‌ای به اقتصاد آمریکا تحمیل می‌کند؟
تحریک تورمی تعرفه ترامپ
علیرضا کتانی: دولت ترامپ در دوره دوم، بر طیف گسترده‌ای از کالاها و کشورها تعرفه اعمال کرده است. سوال مهمی که در این میان، ذهن بسیاری از فعالان و تحلیلگران را به مشغول کرده این است که اثر قیمتی این تعرفه‌ها چگونه خواهد بود؟ پاسخ به این سوال دشوار است. روزنامه وال‌استریت ژورنال از موسسه تحقیقاتی اقتصادی مودیز خواست تا بررسی کند که تعرفه‌های مختلف چگونه بر قیمت کالاهای مختلف از کشورهای گوناگون تاثیر می‌گذارند. نتایج به‌دست‌آمده از این مدل‌ها یک پیش‌بینی قطعی نیست، اما یک تصویر کلی از این امر ارائه می‌دهد که تعرفه‌ها چگونه ممکن است قیمت‌های روزمره را تحت تاثیر قرار دهند. بررسی‌ها نشان می‌دهد اثر تعرفه 10درصدی بر هر کالا، با توجه به کشش‌پذیری تقاضای آن، متفاوت است و گاهی کل این تعرفه‌ها به قیمت منتقل می‌شود و گاهی بخش عمده هزینه‌ها به واردکننده منتقل می‌شود.
اثر قیمت بر کالاهای دارای جایگزین
یک تعرفه ۱۰درصدی بر کفش‌های وارداتی از چین، قیمت آنها را تقریبا ۴درصد افزایش می‌دهد، اما روی مشروبات الکلی وارداتی از ایتالیا، این افزایش تقریبا ۱۰درصد خواهد بود. چرا این تفاوت وجود دارد؟ تعرفه‌ها تنها عامل تاثیرگذار نیستند. تغییرات نرخ ارز، دردسترس بودن جایگزین‌ها، و استراتژی‌های قیمت‌گذاری تولیدکنندگان و واردکنندگان نیز در تعیین قیمت نقش دارند. همه این عوامل بر میزان «انتقال تعرفه» یعنی اینکه چه مقدار از تعرفه به مصرف‌کننده منتقل می‌شود تاثیر می‌گذارند. در این تحلیل، مودیز فرض کرده است که مطابق با اعلام ترامپ تعرفه ۲۵درصدی بر واردات از مکزیک و کانادا تعرفه ۱۰درصد بر سایر کشورها اعمال شده است. ترامپ پیش‌تر یک تعرفه ۱۰درصدی اضافی بر کالاهای چینی اعمال کرده و اعلام کرده است که تعرفه ۱۰درصدی دیگری نیز در راه است. مارک زندی، اقتصاددان ارشد مودیز می‌گوید: «راه‌های بسیاری وجود دارد که تعرفه‌ها از طریق آنها بر قیمت‌ها و اقتصاد تاثیر می‌گذارند. تاثیرات زنجیره‌ای آنها گاهی اوقات غیرمنتظره هستند.»
تحلیل مودیز نشان می‌دهد که یک تعرفه ۱۰درصدی بر رومیزی‌های وارداتی از هند تنها باعث افزایش ۲درصدی در قیمت نهایی آن می‌شود. دلیل این امر این است که بسیاری از کشورها رومیزی تولید می‌کنند و برای جلب نظر مصرف‌کنندگان آمریکایی رقابت شدیدی دارند. به‌دلیل وجود این گزینه‌های جایگزین، تاثیر تعرفه بر قیمت کلی کالاهای پارچه‌ای خانگی حتی کمتر و حدود 0.8درصد خواهد بود. مصرف‌کنندگان معمولا حساسیت زیادی نسبت به کشور تولیدکننده این کالاها ندارند. بنابراین قیمت این نوع کالاهای مصرفی، صرفا به‌دلیل تعرفه، دستخوش تغییرات بزرگی نمی‌شود. همین موضوع احتمالا برای پوشاک، قطعات یدکی و لوازم جانبی خودرو و برخی محصولات آرایشی عمومی نیز صادق است.
محصولات قفسه‌ای
تحلیل‌ها نشان می‌دهد تعرفه‌های بالاتر و قیمت بالاتر مشروبات الکلی ایتالیایی تاثیر چندانی بر میزان مصرف آن ندارد؛ کسی که معتاد به مصرف یک نوع نوشیدنی خاص است، به‌راحتی به گزینه دیگری روی نمی‌آورد. بنابراین، فروشندگان به احتمال زیاد تمام هزینه تعرفه ۱۰درصدی را به مشتری منتقل می‌کنند؛ زیرا مطمئن هستند که مشتریان زیادی را از دست نخواهند داد. آنها ممکن است قیمت سایر مشروبات الکلی را افزایش دهند تا کاهش سود حاصل از تعرفه را جبران کنند یا برعکس، ترجیح دهند قیمت‌ها را ثابت نگه دارند تا سهم بازار خود را افزایش دهند.
محصولات بدون جایگزین
تعرفه‌ها بیشترین تاثیر را زمانی دارند که جایگزین داخلی یا خارجی برای محصول وجود نداشته باشد یا محصول موردنظر در بازار جایگاه ویژه‌ای داشته باشد. حتی اگر تعرفه‌ها، قیمت آیفون جدید را افزایش دهند، طرفداران اپل احتمالا همچنان آن را خریداری خواهند کرد. کنسول‌های بازی نیز در همین دسته قرار می‌گیرند؛ زیرا این صنعت عمدتا در دست چند شرکت مانند نینتندو، سونی و مایکروسافت است. بسیاری از کنسول‌های فیزیکی در چین تولید می‌شوند و گیمرها نمی‌توانند به‌راحتی به برند دیگری روی بیاورند. همین مساله به تولیدکنندگان و واردکنندگان قدرت می‌دهد تا قیمت‌ها را بالا ببرند و تاثیر تعرفه‌ها را جبران کنند. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که تقریبا کل تعرفه ۱۰درصدی بر قیمت کنسول‌های بازی وارداتی از چین به مصرف‌کنندگان منتقل می‌شود و قیمت یک دستگاه ۵۰۰دلاری را به حدود ۵۴۸دلار افزایش می‌دهد.
محصولات با قیمت بالا و گزینه‌های محدود
مکزیک بزرگ‌ترین تامین‌کننده خودروهای سواری و شاسی‌بلند خارجی برای ایالات متحده است و ۲۳درصد از واردات سال۲۰۲۴ خودرو این کشور را تشکیل می‌دهد. تعرفه بر خودروهای مکزیکی، نه‌تنها قیمت خودروهای وارداتی از این کشور را افزایش می‌دهد، بلکه باعث افزایش قیمت تمام خودروها می‌شود؛ زیرا سایر تولیدکنندگان و نمایندگی‌ها این فرصت را پیدا می‌کنند که سود بیشتری کسب کنند.
همین پدیده در سایر محصولات نیز دیده شده است. برای مثال، زمانی که در سال۲۰۱۸ تعرفه‌هایی بر ماشین‌های لباس‌شویی اعمال شد، نه‌تنها قیمت این محصولات افزایش یافت، بلکه قیمت خشک‌کن‌ها نیز بالا رفت؛ زیرا این دو محصول معمولا باهم خریداری می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند که حتی قیمت ماشین‌های لباس‌شویی تولید داخل نیز در آمریکا پس از اعمال تعرفه‌ها در سال2018 افزایش یافت؛ زیرا تولیدکنندگان داخلی هزینه‌های خود را (مانند افزایش هزینه‌های نیروی کار و تعرفه بر قطعات وارداتی) به مصرف‌کننده منتقل کردند و همچنین قیمت‌های خود را متناسب با افزایش قیمت ماشین‌های وارداتی تنظیم کردند. علاوه بر این، تولیدکنندگان آمریکایی انتظار دارند که تعرفه‌های اعمال‌شده بر قطعات واسطه‌ای مانند فولاد و آلومینیوم نیز بر قیمت نهایی محصولات تاثیر بگذارد. تاثیراتی که در این تحلیل مودیز لحاظ نشده‌اند، اما کاملا محتمل هستند.
به‌طور کلی به نظر می‌رسد اثر تعرفه‌ها بر تورم کالاهای مختلف در آمریکا بسته به نوع کالا متفاوت خواهد بود؛ با این حال، آنچه تحلیلگران بر آن متفق‌القول هستند، این است که تعرفه‌ها در نهایت بر تورم، اثری صعودی خواهند داشت.
استارت ماشین جنگ تجاری ترامپ
خواب ترامپ برای «ساخت چین»
