ضرورت افزایش عرضه‌های اولیه
تورم، افزایش نرخ ارز و رشد ریالی سود شرکت‌های بورسی مهم‌ترین محرک‌های روند صعودی بازار سرمایه در نیمه ابتدایی سال‌جاری بودند. ولی از میانه سال ۹۸ معادلات بورس تغییر کرد. حجم کدهای معاملاتی جدید و همچنین کدهای فعال بورسی به شکل غیرقابل باوری رشد کرده است. سرمایه‌گذاران جدید از کسب‌وکارهای مختلف مبالغ ریز و درشتی را وارد سرمایه‌گذاری در سهام کرده‌اند. سیاست‌گذار هم بازارهای موازی مانند ارز و طلا را به‌گونه‌ای کنترل کرد که ورود سرمایه‌گذاران و سوداگران را غیرجذاب و حتی ناخوشایند جلوه داد. ملک و زمین هم به جز در موارد خاصی خیلی جذاب به‌نظر نرسید و جایی هم برای سرمایه‌های خرد نداشت. همه این عوامل به‌گونه‌ای سبب شدند که مسیر ورود و سرمایه‌گذاری در بورس هم تسهیل شود و هم جذاب‌تر از همیشه جلوه کند. ورود نقدینگی به شکل بی‌سابقه‌ای در تاریخ بازار سرمایه درحال ثبت است و تلاش برای کنترل و هدایت درست معاملات در قوانینی که سازمان بورس در فواصل زمانی کوتاه درحال ابلاغ است، مشهود شده است. هسته معاملات با تاخیر سفارش‌ها را انجام می‌دهد و پیام‌های مربوط به سامانه‌های معاملاتی بیانگر آن است که بازار سرمایه زیرساخت کافی برای چنین استقبالی را ندارد.
آنچه در بالا اشاره شد موید این موضوع است که سیلی از سرمایه‌گذاران خرد و کلان با سرمایه‌های ریز و درشت و با هدف کسب بیشترین بازده و البته توجه اندک به مدیریت ریسک وارد بازار سرمایه شده‌اند. دیگر خبرهای ناگوار اقتصادی مانند ورود ایران به لیست سیاه FATF، خبرهای ناخوشایند سیاسی همچون ترور سردار، ریسک قوانین و مقررات مانند تغییرات بازار پایه فرابورس و حجم مبنا و سایر ریسک‌های سیستماتیک خیلی جلودار روند بازار نیستند. در هفته‌های اخیر ویروس کووید-۱۹ هم مهمان ناخوانده کشور و البته تمام دهکده جهانی شده است. خبر شیوع این اپیدمی بازارهای جهانی را به شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. شاخص S&P۵۰۰ طی ۹ روز معاملاتی(تا پایان معاملات روز پنج‌شنبه ۱۵ اسفندماه) حدود ۴/ ۹ درصد کاهش را ثبت کرد. شاخص Nikkei۲۲۵ ژاپن نیز کاهش ۸/ ۸ درصدی در همین مدت تجربه کرده است. بورس‌های اروپایی هم وضعیتی مشابه دارند؛ شاخص‌های FTSE۱۰۰ بریتانیا، DAX آلمان و CAC۴۰ فرانسه به ترتیب حدود ۵/ ۹، ۱۲ و ۱۱ درصد افت را در ۹ روز گذشته معاملاتی رقم زده‌اند. سرمایه‌گذاران دنیا نگرانند و اقتصاد جهانی تحت‌تاثیر این ویروس جدید، شرایط را نامناسب ارزیابی کرده است. جالب اینجاست که طی همین تعداد روز معاملاتی و برخلاف بازارهای جهانی، بورس تهران ۷/ ۱۳ درصد رشد را ثبت کرده است! بازار فلزات اساسی و حامل‌های انرژی هم حال و روز خوبی ندارند و عمدتا مسیر نزولی را در پیش گرفته‌اند.
شاید به جرات بتوان گفت بازار سرمایه در تاریخی‌ترین و خاص‌ترین دوران خود قرار داد. به همین جهت تمام ریسک‌های سیستماتیکی که در بالا اشاره شد که بازارهای جهانی را تحت‌تاثیر قرار داده، اثر خاصی بر بورس کشور نداشته است. کرونای جدید هم در سیل شتابان نقدینگی و تعدد سرمایه‌گذاران بی‌اثر شده است. بنابراین بازار سهام دلیلی برای اصلاح پیدا نکرده است. بخش زیادی از رشد سهام دلیل تکنیکال یا بنیادی ندارد و صرفا حضور نقدینگی است که خواسته یا ناخواسته به این سمت سرازیر شده است. شاید به جای آنکه انتظار داشته باشیم سرعت رشد بی‌دلیل با عوامل خودخواسته مانند تغییر دامنه نوسان یا حجم مبنا یا با عوامل ناخواسته مانند تحریم‌ها یا کرونا کنترل شود، راهکارهایی مانند افزایش عرضه‌های اولیه به خصوص شرکت‌های بزرگ و افزایش شناوری سهام شرکت‌ها به‌خصوص سهامداران دولتی و عمومی مدنظر قرار گیرد. گسترش و تقویت سامانه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری معاملاتی و آموزش فرهنگ سهامداری نیز به‌عنوان مکمل می‌توانند وضعیت بازار را ضمن بهبود، پررونق‌تر از قبل کنند.
