پرسش امروز

موتور نوظهور توسعه

در دهه‌‌‌های اخیر، اقتصاد دیجیتال به یکی از محورهای مهم تحول اقتصادی جهان بدل شده و نقشی اساسی در جهت‌‌‌دهی به روند توسعه کشورها ایفا کرده است. این پدیده که با اتکا به فناوری‌‌‌های محاسباتی، داده‌‌‌های کلان، اینترنت‌اشیا و هوش‌مصنوعی شکل گرفته، با ایجاد اکوسیستم‌های جدید اقتصادی، مرزهای سنتی کسب‌وکار و بازارها را جابه‌جا کرده است. جهانی‌‌‌شدن اقتصادها، رشد شرکت‌های چندملیتی فناورمحور، افزایش نوآوری فناورانه و ارتقای بهره‌‌‌وری، از جمله آثار آشکاری است که توسعه اقتصاد دیجیتال بر جای گذاشته است.

 با این حال، بررسی دقیق‌‌‌تر نشان می‌دهد که اقتصاد دیجیتال، چهره‌‌‌ای دوگانه دارد. از یک‌سو با دموکراتیزه کردن اطلاعات، تقویت سرمایه‌‌‌های انسانی، ارتقای سلامت عمومی و گسترش فرصت‌‌‌های اجتماعی، به تحقق بسیاری از اهداف توسعه پایدار کمک کرده و از سوی دیگر، شکاف دیجیتال میان کشورها و اقشار مختلف، نگرانی‌های جدی در زمینه نابرابری‌‌‌های اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرده است. 

افزایش وابستگی به داده‌‌‌ها، چالش‌‌‌های امنیت سایبری و مصرف فزاینده منابع انرژی برای رشد زیرساخت‌‌‌های دیجیتال نیز از مهم‌ترین تهدیدهای پیش‌‌‌روی این اقتصاد نوین به شمار می‌روند. در میانه این تحولات، کشورهایی که توانسته‌‌‌اند زیرساخت‌‌‌های فناورانه خود را تقویت کنند، به توسعه مهارت‌‌‌های انسانی بپردازند و سیاست‌‌‌های جامع دیجیتال اتخاذ کنند، بهره بیشتری از مزایای اقتصاد دیجیتال برده‌‌‌اند. 

در مقابل، کشورهایی که نتوانسته‌‌‌اند به شکاف دیجیتال غلبه کنند یا راهکارهای موثری برای مدیریت تهدیدهای زیست‌‌‌محیطی و امنیتی بیابند، در معرض تعمیق نابرابری‌‌‌ها و کندی توسعه قرار گرفته‌‌‌اند. اقتصاد دیجیتال دیگر تنها یک ابزار فناورانه نیست؛ بلکه به یک عرصه راهبردی برای رقابت در مسیر توسعه پایدار جهانی بدل شده است. آینده این مسیر اما وابسته به آن است که چقدر دولت‌‌‌ها، شرکت‌ها و نهادهای مدنی بتوانند فرصت‌‌‌ها و تهدیدهای اقتصاد دیجیتال را درک و مدیریت کنند.