مدیر اکتشاف ایمیدرو از رشد ۷۳درصدی حفاری مغزه‌‌گیری در نیمه نخست سال جاری خبر داد
۷ ملاک ارزیابی اکتشافات معدنی
این مطالب را احمد فتاحی‌‌مجلج مدیر اکتشاف ایمیدرو در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» مطرح کرد. وی در ادامه با اشاره به شرکت‌‌ها، مجتمع‌‌ها و طرح‌های زیرمجموعه که با ایمیدرو در امر اکتشاف همکاری دارند و ایمیدرو بر عملکرد آنها نظارت عالیه دارد، عنوان کرد: شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و طرح توانمندسازی اکتشاف بازوی اجرایی ایمیدرو در امور اکتشافی به‌‌شمار می‌‌روند. سایر شرکت‌‌ها و مجتمع‌‌های تابعه مانند شرکت ملی صنایع مس ایران، شرکت آلومینای ایران، شرکت گسترش معادن و صنایع معدنی طلای زرشوران، مجتمع سنگ آهن سنگان و مجتمع معدنی سرب و روی و باریت مهدی‌آباد نیز در حوزه اکتشاف به‌‌ویژه اکتشاف تکمیلی معادن فعالیت دارند. در ضمن شرکت مدیریت اکتشاف منابع معدنی پایا که با مشارکت ۱۲ هلدینگ معدن و صنایع معدنی جهت انجام فعالیت‌‌های اکتشاف تاسیس شده و ۱۰۰درصد ماهیت خصوصی دارد، در امور اکتشافی با ایمیدرو کاملا هماهنگ بوده و بر عملکرد آن نیز نظارت عالیه می‌شود.
مدیر اکتشاف ایمیدرو با اشاره به عملکرد سازمان ایمیدرو در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۱ اظهار کرد: برای بررسی وضعیت و عملکرد امور اکتشاف شرکت‌‌ها، مجتمع‌‌ها و طرح‌های زیرمجموعه، ۷ شاخص فنی و مالی به صورت ماهانه کنترل و نظارت می‌شود که شاخص مهم آن، متراژ حفاری مغزه‌‌گیری است. در ۶ماه نخست سال جاری، در حفاری ۷۳ درصد نسبت به برنامه سالانه پیشرفت داشته‌‌ایم. در ۶ماه اخیر، بیش از ۴۶۲ میلیارد تومان در زمینه اکتشاف هزینه شده است. بدیهی است تا پایان سال از برنامه پیشی خواهیم گرفت.
بهره‌‌گیری از روش‌های نوین در اکتشاف
فتاحی‌‌مجلج در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه با روش‌های نوین و هوشمند در زمینه اکتشاف کار کرده‌‌اید، عنوان کرد: در زمینه اکتشاف، مجهز شدن به آخرین فناوری و روش‌های نوین امری ضروری است. اکتشاف علم چندان متغیری نیست، اما نیاز به به‌روزرسانی روش‌ها، ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و تجهیزات نوین اکتشافی است. اگرچه از فناوری روز دنیا فاصله داریم، با این حال، در اجرای عملیات اکتشافی از پردازش و تحلیل داده‌های ژئوفیزیک هوابرد، تحلیل و تفسیر داده‌های ماهواره‌‌ای، به‌کارگیری ماشین‌‌آلات حفاری مغزه‌‌گیری، دستگاه‌های مختلف آنالیز نمونه‌های اکتشافی و نرم‌‌افزارهای تخصصی مناسب استفاده می‌شود.
کمبود دستگاه‌های حفاری داریم
وی در ادامه خاطرنشان کرد: با وجود 159پروانه اکتشاف در اختیار ایمیدرو و ایمپاسکو، در چند سال اخیر موفق به اخذ 8 گواهی کشف شده‌‌ایم که نیاز است در اجرای فرآیند از پروانه تا گواهی کشف تسریع شود. زمانی به گواهی کشف می‌‌رسیم که بتوانیم حفاری‌‌های به موقع و به میزان مورد نیاز انجام دهیم. در حقیقت عملیات حفاری، قطعیت دادن به تمام تئوری‌‌ها و مدل‌های اکتشافی است که با توجه به تلفیق تمامی لایه‌های اطلاعاتی مانند ماهواره‌‌ای، زمین‌‌شناسی، ژئوفیزیکی، ژئوشیمیایی و...حاصل شده است. مشکل اصلی این است که با توسعه اکتشاف، تعداد دستگاه‌های حفاری موجود در کشور افزایش پیدا نکرد. دوم اینکه دستگاه‌های موجود نیز قدیمی شده و نیاز به نوسازی و جایگزینی دارند. در زمینه حفاری عقب مانده‌‌ایم و هم‌‌اکنون با چالش‌‌های اخذ پیمانکار در مناقصات حفاری و تجدید مناقصه روبه‌رو هستیم. در سه سال اخیر، تعداد زیادی مناقصه برگزار کردیم، اما برنده نداشتیم. این چالش، چالش دیگری نیز در پی خواهد داشت. فرض کنید مشکل تامین دستگاه با واردات ده‌ها دستگاه حفاری حل شد، آیا برای این میزان دستگاه، نیروی آموزش‌‌دیده در اختیار داریم؟ آیا حفار ماهر برای این کار تربیت کرده‌‌ایم؟ این موارد، مشکلاتی است که در اجرای عملیات اکتشافی با آن روبه‌رو هستیم.
چالش ایمیدرو، اجرایی است
مدیر اکتشاف ایمیدرو در پاسخ به این پرسش که کمبود بودجه‌‌ای برای اکتشاف ندارید، بیان کرد: با توجه به تخصیص بودجه مناسب برای اکتشاف، کمبود بودجه وجود ندارد. ایمیدرو در سه حوزه اکتشاف، آموزش، پژوهش و فناوری و زیرساخت مجاز است فعالیت کند. پس یکی از وظایف اصلی ایمیدرو، اکتشاف مواد معدنی است و در تخصیص بودجه نیز اولویت با امر اکتشاف است. با توجه به چنین وضعیتی، ایمیدرو به هیچ‌وجه چالش مالی ندارد، بلکه بیش از هر امری، چالش اجرایی از سوی مشاوران، پیمانکاران و نیروهای ماهر دارد.
مشاوران و پیمانکاران در توسعه اکتشاف، جا مانده‌‌اند
فتاحی‌‌مجلج در ادامه تصریح کرد: یکی از مشکلات دیگر آن است که مشاوران و پیمانکاران حوزه اکتشاف مطابق برنامه توسعه اکتشافی رشد نکرده و جا مانده‌‌اند. مشاوران با کمبود نیروهای متخصص و محدودیت اخذ تعداد پروژه روبه‌رو هستند و بعضا با از دست دادن نیروهای متخصص به‌‌واسطه جذب آنها از سوی هلدینگ‌‌های معدنی، تمایلی به شرکت در مناقصات ندارند. پیمانکاران نیز از نظر دستگاه‌های حفاری به‌‌روز نشده‌‌اند و نیاز به نوسازی و جایگزینی تجهیزات و ماشین‌‌آلات حفاری دارند. در راستای حمایت و توانمندسازی بخش، با اعطای تسهیلات کم‌‌بهره به مشاوران و پیمانکاران از طریق شرکت صندوق بیمه سرمایه‌‌گذاری فعالیت‌‌های معدنی اقدام کردیم. با ایجاد طرح فاجد برای تربیت زمین‌‌شناس صحرایی و کارشناس اکتشافی ماهر و با برگزاری دوره‌های آموزش حفاری جهت تربیت حفار ماهر، ترمیم نیروهای تخصصی مشاوران و پیمانکاران را در دستور کار خود قرار دادیم. باوجود اینکه حمایت‌‌ها و اقدامات انجام شده، کماکان شاهد عدم استقبال و تمایل بسیار کم مشاوران و پیمانکاران جهت شرکت در مناقصات هستیم. همچنین با ترغیب شرکت‌‌های بزرگ وابسته مانند شرکت صنایع ملی مس ایران، شرکت صنعتی و معدنی چادرملو، شرکت صنعتی و معدنی گل‌‌گهر و برخی شرکت‌‌های بزرگ خصوصی، اقدام به خریداری دستگاه‌های حفاری شده است. از نیمه دوم سال 1400 تاکنون، 119دستگاه حفاری با توان حفاری بیش از 1200 متر توسط شرکت‌‌های مذکور سفارش خرید داده شده که تاکنون 54 دستگاه از آن وارد کشور شده است. به‌‌واسطه برنامه‌های توسعه‌‌ای اکتشاف، این تعداد دستگاه حفاری نیز پاسخگو نیست و نیاز به واردات بیشتری از این دستگاه‌های حفاری است.
نیمی از مساحت ظرفیت‌‌دار کشور، اکتشاف شده است
مدیر اکتشاف ایمیدرو با اشاره به میزان اکتشافاتی که در کشور انجام گرفته است، گفت: هم‌‌اکنون حدود نیمی از بخش ظرفیت‌‌دار کشور اکتشاف شده است و بخش‌های باقی‌مانده نیز به عنوان اولویت دوم در دستور کار آتی اکتشاف قراردارد.
فتاحی‌‌مجلج در ادامه با اشاره به چالش‌‌های حوزه آزمایشگاهی نیز عنوان کرد: در بخش آزمایشگاهی نیز مشکلاتی داریم. با وجود تعدد شرکت‌‌هایی که خدمات آزمایشگاهی ارائه می‌دهند، اما تعداد شرکت‌‌هایی که بتوانند خدمات مربوط به آنالیزهای نمونه‌های اکتشافی و زمین‌‌شناسی ارائه دهند، حدود 20 مرکز است. محدودیت‌‌های ورود دستگاه‌های آنالیز و مشکلات سرویس، تعمیر و نگهداری این دستگاه‌ها از یک سو و عدم امکان تامین مواد اولیه و محلول‌‌های شیمیایی مناسب فرآیند آنالیز و همچنین مشکلات و هزینه بالای خرید نمونه‌های استاندارد از سوی دیگر، باعث کاهش شدید پذیرش نمونه‌ها جهت آنالیز شده است. درحال‌‌حاضر ظرفیت پذیرش مراکز آنالیز، 700 هزار نمونه در سال است که حداقل 350 هزار نمونه باید به ظرفیت آنها اضافه شود تا بتوانند پاسخگوی پروژه‌های اکتشافی کنونی باشند.
طرح توانمندسازی بخش اکتشاف
مدیر اکتشاف ایمیدرو در پاسخ به این پرسش که در زمینه طرح توانمندسازی بخش اکتشاف چه اقداماتی انجام داده‌‌اید، گفت: ایمیدرو برای اینکه بتواند یک انقلاب اکتشافی انجام دهد، باید سازوکاری را برای این موضوع پیش‌‌بینی می‌کرد. در سال 1391 طرح توانمندسازی اکتشاف را ایجاد کرد تا اکتشافات کلان و ناحیه‌ای (پهنه‌ها) را در سراسر کشور اجرا کند. این طرح تاکنون مطالعات و فعالیت‌‌های اکتشافی ۵۸ پهنه با مساحت بیش از ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع را انجام و ۴۵۷ محدوده امیدبخش حاصل را نیز به نام ایمیدرو ثبت کرده است.
کمبود نیروی انسانی ماهر
فتاحی‌‌مجلج در ادامه یادآور شد: یکی از مشکلات عمده در حوزه اکتشاف، کمبود نیروی انسانی ماهر است. از یک‌‌سو خروج نیروهای متخصص و از سوی دیگر با ممنوعیت جذب نیروهای جدید و ماهر روبه‌رو هستیم. تعداد پروژه‌های اکتشافی روز‌به‌روز در حال افزایش و نیروهای کارشناسی ماهر در حال کمتر شدن هستند.
نیروی انسانی ماهر جذب بخش خصوصی می‌شود
مدیر اکتشاف ایمیدرو همچنین با اشاره به این موضوع که در سازمان ایمیدرو با مشکل کمبود نیروی انسانی ماهر روبه‌رو هستیم، خاطرنشان کرد: یکی از معضلات ما حجم کار بسیار بالایی است که کارشناسان انجام می‌دهند. برای کنترل، نظارت و پیگیری بیش از 450 درخواست پروانه اکتشاف، اجرای عملیات اکتشافی 159 پروانه و 8 پهنه اکتشافی، باید نیروی انسانی ماهر در اختیار داشته باشیم. ایمیدرو و شرکت‌‌های تابعه آن بر اساس قانون، محدودیت‌‌های جذب نیرو دارند. در ضمن نیروهای توانمند موجود نیز برای کسب درآمد بیشتر از سازمان خارج و جذب بخش خصوصی می‌شوند.
