بررسی آمار ارزش معاملات از ابتدای ۱۴۰۲ نشان می‌دهد
نا‌اطمینانی در چشمانداز بورس؟
ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق تقدم) که از نخستین روز معلاملاتی 1402 تا نیمه اردیبهشت رشد 203درصدی را به خود گرفته بود، از 16 اردیبهشت رفته‌رفته وارد فاز نزولی شده است، به طوری که ارزش معاملات خرد از محدوده 16هزار و 78میلیارد تومان هم‌اکنون به سطح 7هزار میلیارد تومان رسیده است. به این ترتیب می‌توان از روند منفی ثبت‌شده در جریان ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق‌تقدم) بدین‌صورت استنباط کرد که معامله‌گران از اواسط اردیبهشت چندان تمایلی به افزایش تحرک در بازار نشان ندادند. ارزیابی پارامتر‌‌‌‌‌هایی نظیر خالص تغییر مالکیت و ارزش معاملات خرد (سهام و حق‌تقدم) در دو هفته اخیر حاکی از آن است که بخشی از معامله‌گران حقیقی که احتمالا خرید و فروش‌های هیجانی در بازار داشتند، در این بازه زمانی از گردونه معاملات خارج شده‌اند و سایر سهامدارانی که در بازار مانده‌اند شناسایی سود به صورت تدریجی و حرکت دست‌به‌عصا در زمینه خرید و فروش سهام را در دستور کار معاملاتی خود قرار داده‌اند.
واکنش بازار به نا‌اطمینانی‌ها
در جا زدن نماگر اصلی بازار در کانال دو‌میلیون و ۳۰۰هزار واحد اما یک نکته قابل‌تامل در این بخش را مطرح می‌کند. با توجه به روند نزولی ارزش معاملات خرد سهام، خریدهای صورت‌گرفته در بازار چندان قدرتمند نبوده است. بر این اساس برخی گمانه‌زنی‌ها از شرایط کنونی حاکی از آن است که تکرار عملکرد مثبت بورس تهران در آینده چندان خوش‌بینانه نیست. کاهش بیش از ۲00درصدی ارزش معاملات خرد روزانه نسبت به نیمه اول اردیبهشت‌ماه آن هم بعد از یک موج رونق، می‌تواند نشان‌دهنده تضعیف طرف تقاضا و پررنگ شدن سناریو‌های اصلاح قیمت در کوتاه‌مدت باشد. اما از سوی دیگر برخی کارشناسان بر این باورند که کاهش ارزش معاملات خرد از محدوده 16هزار میلیارد تومانی و رسیدن این متغیر به سطح 7هزار میلیارد تومان به دلیل استراحت و اصلاح بازار است و نمی‌توان این مهم را به معنی نبود اقبال به بورس دانست.
در روزهای گذشته مباحث مختلفی پیرامون نا‌اطمینانی در خصوص چشمانداز بورس مطرح شده است، با این حال کارشناسان بازار سرمایه اظهارات مختلفی در این مورد به میان می‌آورند. حسن رضایی‌پور، کارشناس بازار سرمایه، در همین رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: پس از از دست رفتن دو کانال بسیار مهم برای شاخص کل، ارزش معاملات خرد سهام در بورس تهران نیز به کمتر از 8هزار میلیارد تومان نزول کرد. این روند تا معاملات روز گذشته نیز ادامه یافت و در‌حالی‌که بازار سبزپوش به کار خود خاتمه داد اما نگرانی‌هایی نسبت به تداوم خروج پول حقیقیها از بازار وجود دارد.
برخی از سیاستگذاری‌های بورسی، شرایط نامشخص نرخ ارز و اخبار ضد‌و‌نقیض در حوزه سیاست خارجی کشور را شاید بتوان از اصلی‌ترین موانع شکل‌‌‌‌‌‌‌‌گیری تقاضا در بازار سهام دانست. بورسی‌‌‌‌‌‌‌‌ها از ابتدای 1402 به انتظارات تورمی و افزایش تورم نرخ ارز واکنشی مثبت نشان دادند. اما در هفته‌های گذشته این رویه با شیب کندتری دنبال شده است و شاهد کاهش رونق بازار و حضور هیجانی سرمایهگذاران بودیم. روند معاملات خرد بازار همانند شاخص معمولا با فراز‌و‌فرود همراه است.
هرگاه پول با هیجان وارد بازار می‌شود همزمان با روند منفی نماگرها از ارزش معاملات کاسته می‌شود. اما آنچه مسلم است این است که روند ورود و خروج پول را به‌تنهایی نمی‌توان معیار سنجش وضعیت بازار دانست. برخی از سهامداران به صورت کوتاه‌مدت و میان‌مدت وارد بازار می‌شوند و با توجه به فصل مجامع برخی کسب سود کرده و از بازار خارج شده‌اند و برخی دیگر نیز ممکن است در هفته‌های آینده و با اتمام فصل مجامع از بازار خارج شوند. این موضوع تاثیر بسزایی بر کاهش ارزش معاملات خرد بورس در هفته‌های‌های اخیر دارد. اکثر نمادهای بزرگ از ابتدای سال روند صعودی قیمتی را پشت‌سر گذاشتند؛ این در حالی است که با فرا رسیدن فصل افزایش سرمایه مجامع احتمال دارد شاهد فروش سهام و کاهش ارزش معاملات باشیم. به این ترتیب معیار و مبنای سنجش وضعیت بازار را به‌تنهایی نباید به حجم و ارزش معاملات گره زد. بنابراین نباید از حجم شناور سهام نیز به‌سادگی عبور کرد.
به گفته این کارشناس، در حال حاضر تغییری در وضعیت متغیرهای اثرگذار بر بازار به وجود نیامده است که بتواند بازار را وارد روند نزولی شدیدی کند. اگرچه برخی سیاستگذاری‌های بورسی منجر به کاهش تقاضای موثر سهامی در این بازار شد، اما آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد با توجه به ثبات در وضعیت متغیرهای اثرگذار بر بورس، نمی‌توان جریان معاملات را پرابهام دانست. اما در روزهای گذشته برخی اخبار پیرامون قطعی‌های ادواری برق برخی صنایع، سهامداران این گروه‌ها را به تکاپو انداخته است. این عامل ممکن است از نظر روانی منجر به ایجاد هیجانات کاذب در سمت فروش شود. محدودیت‌های جدید برقی در حالی است که تغییری در سایر متغیرهای اثرگذار بر بازار به وجود نیامده است. اما به کار بستن استراتژی احتیاط از سوی سهامداران ممکن است همچنان تداوم یابد. در‌حال‌حاضر به‌رغم وجود برخی فرصت‌ها، وجود ریسک‌های متنوع همچنان مانع از آن می‌شود که فعالان بدون ترس و راحت به بازار سهام اعتماد کنند.
فعالان اقتصادی می‌گویند ثبات بازارها می‌تواند منجر به افزایش تقاضا شود و شاخص‌کل را به‌عنوان مهم‌ترین دماسنج بازار سهام به سطوح بالاتری سوق دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هنگام افزایش هراس در بازارهای پرریسکی نظیر سهام، ممکن است روند قیمت‌ها به سبب ریسک‌های گوناگون و غیر‌‌قابل‌پیش‌بینی از حرکت در روند صعودی باز ایستد. این اتفاق به‌وضوح در سال قبل رخ داد، به همین دلیل بورس با تاخیری فرسایشی و زیاد توانست خود را با شرایط تورمی وفق دهد. این گزاره به آن معناست که تنها با تکیه بر عوامل بنیادی نمی‌توان انتظار رونق خرید در این بازار را داشت. در‌عین‌حال به باور صاحب‌نظران اقتصادی فاصله گرفتن شاخص‌‌‌‌‌‌های سهام از روند نزولی پرقدرت هفته‌های قبل را می‌توان نشانه بازگشت قیمت‌ها به مدار صعودی در نظر گرفت.
