زمینه بی‌نهایت وسیع سرمایه‌گذاری در ریل

به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ ظرفیت سرمایه‌گذاری در صنعت حمل‌ونقل ریلی ایران «بی‌نهایت» است. افزون بر قطعات ریلی باقی‌مانده برای اتصال به راه‌آهن کشورهای همسایه که نقش مهمی در کارکرد ترانزیتی ایران دارد، ده‌ها پروژه دوخطه‌سازی و برقی‌سازی در شبکه فعلی راه‌آهن نیز قابل تعریف است که اگر دیوار تحریم برچیده شود، می‌تواند با سرمایه‌گذاری خارجی اجرا شود.

ایران همچنین از نظر وضعیت لکوموتیو و واگن، شرایط مطلوبی ندارد. نیمی از لکوموتیوهای موجود، غیرفعال بوده و برخی از آنها نیز به‌عنوان انبار قطعات یدکی بقیه کشنده‌‌‌‌ها مورد‌استفاده قرار می‌گیرند. 

از سوی دیگر،‌ کمبود ۱۵‌هزار واگن مسافری در ایام منتهی به نوروز، موجب بی پاسخ ماندن  ۳۰‌میلیون تقاضای سفر ریلی شده و در صورت توافق احتمالی ایران و آمریکا، مسیر برای حضور سرمایه‌گذار خارجی در این صنعت در یک زمین برد-برد هموار خواهد شد و دو طرف از ثروت‌‌‌‌های ریلی ایجاد‌شده، آورده مطلوبی خواهند داشت. 

حمل‌ونقل ریلی در ایران یکی از ظرفیت های بزرگ سرمایه‌گذاری در صنعت حمل‌ونقل به‌شمار می‌آید؛ از نیاز ۵۵۰ دستگاهی به لکوموتیو که با نگاه حداقلی در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده‌است، تا کمبود دست‌‌‌‌کم ۵‌هزار واگن مسافری که بر اساس یک برآورد منصفانه از تقاضای سفر ریلی در ایران محاسبه شده‌است. 

تنها در ایام منتهی به نوروز امسال، حدود ۳۰‌میلیون نفر متقاضی سفر با قطار دستشان از بلیت کوتاه ماند که برای پاسخ به این تقاضای عظیم،  باید بیش از ۱۰‌هزار واگن در خطوط ریلی آماده به‌کار می‌‌‌‌بود. 

در بخش جابه‌جایی مسافر، بنابر اعلام شرکت راه‌آهن، خطوط ریلی ایران به ۱۵‌هزار واگن مسافری نیاز دارد، حال آنکه پایش ۱۱ ماهه آمار وزارت راه و شهرسازی در سال‌۱۴۰۳ نشان می‌دهد طی این مدت تنها ۲۲ واگن مسافری به کل ناوگان افزوده شده‌است و در حال‌حاضر نزدیک به دوهزار واگن مسافری فعال وجود دارد.

در بخش لکوموتیو نیز، هم کمبود جدی وجود دارد و هم تجهیزات موجود نیازمند تعمیرات اساسی است که هریک فرصت سرمایه‌گذاری جداگانه‌‌‌‌ای برای صاحبان سرمایه به‌شمار می‌آید. در حال‌حاضر تنها حدود ۵۰‌درصد از یک‌‌‌‌هزار و ۲۷ دستگاه لکوموتیو موجود در کشور آماده به‌کار هستند و بقیه یا به‌عنوان انبار قطعات یدکی سایر کشنده‌‌‌‌ها استفاده می‌شوند یا به‌‌‌‌خاطر ناتوانی در تامین قطعات یدکی، ماهیت «انباری» و «غیرفعال» پیدا کرده‌اند.

از سوی دیگر احداث خطوط ریلی در کشور نیز با تأخیرهای معناداری در بهره‌‌‌‌برداری مواجه است. برای مثال پروژه ۲۳‌ساله راه‌آهن رشت – آستارا که در صورت احداث، درآمدزایی چند‌میلیارد دلاری برای ایران خواهدداشت، سال‌هاست که در انتظار تأمین منابع مالی یا سرمایه‌گذاری است که کار را به انتها برساند.

استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی یکی از فرصت‌هایی است که می‌تواند به جبران جاماندگی‌‌‌‌ها در این حوزه شتاب دهد اما اکنون با مانع بزرگ تحریم‌ها روبه‌رو است. در این شرایط سرمایه‌گذاری خارجی در این صنعت یک معامله دو سر سود برای شرکای ایرانی و خارجی خواهد بود. 

به‌عنوان مثال، درحالی‌که عمده لکوموتیوهای ایران در مالکیت بخش دولتی قرار دارد، به گفته جبارعلی ذاکری، مدیرعامل شرکت راه‌آهن، یک فرصت سرمایه‌گذاری ویژه برای خارجی‌‌‌‌ها در این صنعت فراهم شده‌است؛ به این‌ترتیب که خرید لکوموتیو از شرکت‌های تولیدکننده خارجی با پرداخت ۱۵‌درصد قیمت نهایی انجام می‌شود و مابقی مبلغ، با استفاده از درآمدهای همان لکوموتیوها پرداخت خواهدشد و در صورتی‌که بستری برای حضور و مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت حمل‌ونقل ریلی فراهم شود، هم مسأله کمبود لکوموتیو برطرف خواهدشد و هم سرمایه‌گذار، عایدی مطلوبی از مشارکت در این بخش خواهدداشت.

مشروح گزارش را اینجا بخوانید.