«دنیای‌اقتصاد» ساختار و عملکرد اتاق بازرگانی مشترک آمریکا و اندونزی را بررسی میکند
حامی استقلال ، بانی توسعه
روابط تجاری میان ایالات متحده و اندونزی تاریخی طولانی و پرفرازونشیب دارد که تحت‌تاثیر تحولات سیاسی و اقتصادی هر دو کشور شکل گرفته است.روابط دو کشور از سال ۱۸۹۷ میلادی آغاز شد.در این سال، شرکت استاندارد وکیوم اویل (Standard Vacuum Oil)، پس از تلاش‌‌‌‌های فراوان برای ورود به بازار اندونزی، فعالیت خود را در شهر پالِمبَنگ آغاز کرد. تا سال ۱۹۲۰، شرکت یونایتد استیت رابر (United States Rubber Company) که بعدها به Uniroyal تغییر نام داد و شرکت گودیر (Goodyear ) نیز فعالیت در صنعت نفت اندونزی را آغاز کردند. در دهه ۱۹۳۰، اندونزی به یکی از صادرکنندگان اصلی نفت به چین و آسیای جنوب شرقی تبدیل شد.
پیش از سال ۱۹۰۰ میلادی، صادرات ادویه، قهوه و تنباکو از اندونزی به آمریکا عمدتا از طریق هلند انجام می‌‌‌‌شد. اما تا زمان جنگ جهانی دوم، به دلیل فعالیت شرکت‌‌‌‌های Uniroyal ،Caltex ،Standard Oil، اندونزی سومین مقصد سرمایه‌‌‌‌گذاری مستقیم آمریکا در شرق آسیا شد. در آن سال‌‌‌‌ها، تمرکز اصلی تجارت آمریکا در اندونزی روی نفت و لاستیک بود، اما شرکت‌‌‌‌های آمریکایی در مقیاس کوچک‌تری در تولید مارگارین و روغن پالم نیز فعالیت داشتند. همچنین شرکت‌‌‌‌های Singer و American Standard کارخانه‌‌‌‌هایی برای تولید چرخ خیاطی و تجهیزات بهداشتی در اندونزی تاسیس کردند.
با این حال، حضور گسترده‌‌‌‌تر شرکت‌‌‌‌های آمریکایی در بازار اندونزی، پس از جنگ جهانی دوم و استقلال اندونزی آغاز شد. در دهه‌‌‌‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی، روابط تجاری، تحت‌تاثیر فضای جنگ سرد قرار داشت. آمریکا که سیاست مهار کمونیسم در جهان را دنبال میکرد، از اندونزی به‌‌‌‌عنوان یک شریک بالقوه در جنوب شرق آسیا حمایت میکرد. با روی کار آمدن حکومت سوهارتو در سال ۱۹۶۷، روابط اقتصادی میان دو کشور گسترش یافت و آمریکا به یکی از مهم‌‌‌‌ترین شرکای تجاری و سرمایه‌‌‌‌گذاری در اندونزی تبدیل شد. این همکاری‌‌‌‌ها عمدتا در حوزه انرژی، به‌‌‌‌ویژه در بخش نفت و گاز، شکل گرفت. سوهارتو از سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۹۸ رئیس‌‌‌‌جمهور اندونزی بود. او با حمایت ارتش و غرب، روی کار آمد و حکومتی مستبد، اما توسعه‌گرا ایجاد کرد.
در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، ایالات متحده به دومین شریک تجاری بزرگ اندونزی تبدیل شد. شرکت‌‌‌‌های آمریکایی در معادن، بخش صنعتی و کشاورزی اندونزی سرمایه‌‌‌‌گذاری کردند. با این حال بحران مالی آسیا در سال ۱۹۹۷ تاثیر زیادی بر اقتصاد اندونزی گذاشت و به تغییرات سیاسی منجر شد که در نهایت با سقوط سوهارتو در سال ۱۹۹۸ همراه بود.
پس از دوران گذار به دموکراسی، روابط تجاری دو کشور همچنان ادامه پیدا کرد و در سال‌‌‌‌های اخیر، اندونزی و آمریکا همکاری‌‌‌‌های خود را در بخش‌‌‌‌های مختلفی مانند انرژی‌‌‌‌های تجدیدپذیر، فناوری، زیرساخت و تجارت دیجیتال گسترش داده‌‌‌‌اند. البته با افزایش نفوذ چین در منطقه، اندونزی سعی کرده است موازنه‌‌‌‌ای میان آمریکا و چین برقرار کند. با این حال، ایالات متحده یکی از بزرگ‌‌‌‌ترین سرمایه‌‌‌‌گذاران خارجی در اندونزی محسوب می‌‌‌‌شود و دو کشور در حوزه‌‌‌‌هایی مانند امنیت غذایی، تجارت الکترونیک و انرژی به همکاری ادامه می‌‌‌‌دهند.
در سال ۲۰۲۲ میلادی، حجم تجارت این دو کشور، بیش از ۳۹ میلیارد دلار بوده که از این میزان حدود ۱۱میلیارد دلار کالا از آمریکا به اندونزی و نزدیک به ۲۸میلیارد دلار از اندونزی به آمریکا صادر شده است. با توجه به این ارقام، بیش از ۴درصد واردات و ۹درصد صادرات اندونزی، حاصل فعالیت‌‌‌‌های بازرگانی با آمریکا بوده است.
پیشینه اتاق مشترک آمریکا و اندونزی
در سال ۱۹۴۹، چهار سال پس از جنگ استقلال اندونزی، «لَد جانسون» نظارت بر ایجاد اتاق بازرگانی آمریکا-اندونزی (AICC) را بر عهده گرفت. در ابتدا، این نهاد یک توافق غیررسمی میان تعداد محدودی از شرکت‌‌‌‌های آمریکایی بود. آنچه این گروه را متمایز میکرد، حمایت صریح آنها از استقلال اندونزی بود. این درحالی است که این موضوع در آن زمان همچنان محل مناقشه بین‌‌‌‌المللی بود.
یکی از اعضای کلیدی این گروه، «رابرت دلسون»، در اواسط دهه ۱۹۴۰ به عنوان مشاور حقوقی داوطلب، برای چندصد ملوان اندونزیایی که ادعای تابعیت این کشور را داشتند، فعالیت میکرد. این ملوانان با خطر دیپورت شدن از سوی دولت آمریکا مواجه بودند، چرا که ایالات متحده هنوز استقلال اندونزی را به رسمیت نشناخته بود. در صورت دیپورت، آنها به مناطقی بازگردانده می‌‌‌‌شدند که همچنان تحت استعمار بودند و ممکن بود به زندان منتقل شوند. دلسون و تیم حقوقی‌‌‌‌اش توانستند از طریق یک سناتور آمریکایی، قانونی برای جلوگیری از دیپورت این افراد تصویب کنند.
پس از این پیروزی حقوقی، دلسون و سایر اعضای اولیه AICC نقش مهمی در حمایت از جنبش استقلال اندونزی در آمریکا ایفا کردند. علاوه بر حمایت‌‌‌‌های دیپلماتیک، اعضای اتاق بازرگانی آمریکا-اندونزی کمک‌‌‌‌های مالی قابل‌‌‌‌توجهی برای نمایندگی جنبش استقلال جمع‌‌‌‌آوری کردند. شرکت بازرگانی آمریکایی-اندونزیایی نیز با واردات محصولات از مناطق تحت کنترل جمهوری تازه تاسیس اندونزی، به تامین مالی این جنبش کمک کرد. اتاق بازرگانی آمریکا-اندونزی پس از استقلال این کشور، سفرهای نخستین هیات‌‌‌‌های تجاری و سرمایه‌‌‌‌گذاری جمهوری تازه تاسیس اندونزی را به ایالات متحده هدایت کرد. همچنین در دهه‌‌‌‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، این نهاد ارتباطات تجاری مستقیمی میان شرکت‌‌‌‌های اندونزیایی و آمریکایی ایجاد کرد. از آن زمان تا هم اکنون، اتاق اندونزی و آمریکا همچنان به حمایت از کسب‌‌‌‌وکارهای جدید و شرکت‌‌‌‌های باسابقه در اندونزی ادامه می‌‌‌‌دهد.
مدل فعالیت اتاق
اتاق بازرگانی در آمریکا براساس مدل آنگلوساکسون فعالیت میکند. ساختار آنگلوساکسون، مبتنی بر عضویت داوطلبانه برای اتاق بازرگانی است. در این شیوه، وظیفه عمومی برای اتاق بازرگانی تعریف نشده است و هیچ حکم قانونی نیز مبنی بر پرداخت اجباری دولت برای حمایت از آن وجود ندارد. در واقع اتاق به عنوان شخص حقوقی و برابر با دیگر انجمن‌‌‌‌ها و اتحادیه‌‌‌‌ها، ثبت می‌‌‌‌شود. در نتیجه میتوان اتاق با مدل آنگلوساکسون را یک سازمان غیرانتفاعی تحت قوانین خصوصی دانست که به دنبال حفاظت از منافع کارآفرینان، بر اساس عضویت داوطلبانه است. این مدل تحت عناوین آنگلوساکسون، انگلیسی- آمریکایی یا قوانین خصوصی شناخته می‌‌‌‌شود. شیوه فعالیت آنگلوساکسون، نخستین بار توسط کارآفرینان مهاجر به آمریکای شمالی مورد استفاده قرار گرفت و اولین اتاق از این نوع، در سال ۱۷۹۸ و در شهر نیویورک راه‌‌‌‌اندازی شد. امروزه این مدل، بیشتر در اتاقهای بازرگانی کشورهای انگلیسی زبان مانند ایالات متحده، بریتانیا و استرالیا دیده می‌‌‌‌شود. محدودیت درآمدهای ناشی از حق عضویت و نیاز به جست وجو برای ارائه خدمات جدید به منظور بهبود وضعیت مالی، از مشکلات این شیوه عملکرد است.
این در حالی است که شیوه فعالیت اتاق بازرگانی در اندونزی بر پایه مدل آسیایی است. در این شیوه فعالیت، اتاقهای بازرگانی تحت نظارت قوانین ملی و عمومی هستند. هیچ فرد یا گروهی حق ندارد نام اتاق یا ترکیبات آن، مانند اتاق بازرگانی و اتاق صنایع را روی سازمانی دیگر بگذارد.
در این مدل از اتاق‌‌‌‌ها، عضویت برای فعالان در برخی گروه‌‌‌‌های شرکتی و سازمانی، اجباری است. مدل آسیایی ترکیبی از برخی ویژگی‌‌‌‌های مدل آنگلوساکسون و مدل قاره‌‌‌‌ای است. انتخابات و تصمیم‌‌‌‌گیری‌‌‌‌ها در این مدل به روش‌‌‌‌های دموکراتیک انجام می‌‌‌‌شود اما یک عضو ناظر از دولت بر تمام فرآیندها نظارت میکند. در نتیجه به سختی میتوان ادعا کرد که این نوع اتاق‌‌‌‌ها کاملا خودحاکمیتی هستند.از آنجا که اتاق بازرگانی و صنعت آمریکا و اندونزی به عنوان یک سازمان غیر انتفاعی زیر مجموعه اتاقهای بازرگانی ایالات متحده (AmCham) فعالیت میکند شیوه فعالیت آن به مدل آنگلوساکسون نزدیک‌‌‌‌تر است.
عضویت و مزایای آن
اتاق بازرگانی آمریکا-اندونزی (AICC) به‌‌‌‌عنوان یک نهاد پیشرو در تقویت روابط تجاری و اقتصادی میان ایالات متحده و اندونزی، شبکه گسترده و منابعی ارزشمند برای اعضای خود فراهم کرده است. این اتاق با برگزاری رویدادهای مختلف تجاری، از جمله کنفرانس‌‌‌‌ها، نمایشگاه‌‌‌‌ها، جلسات شبکه‌‌‌‌سازی، سمینارها و کارگاه‌‌‌‌های آموزشی، به کسب‌‌‌‌وکارها فرصت می‌‌‌‌دهد تا به‌‌‌‌طور مستقیم با شرکای تجاری، مقامات دولتی و متخصصان صنعت در هر دو کشور ارتباط برقرار کنند. این شبکه‌‌‌‌سازی به اعضا کمک میکند تا فرصت‌‌‌‌های تجاری جدیدی شناسایی کنند و با بهره‌‌‌‌گیری از تجربیات یکدیگر، رشد و توسعه کسب‌‌‌‌وکارهای خود را تسریع کنند. برای مثال، در دهه ۹۰ میلادی، AICC برنامه‌‌‌‌های متعددی برگزار کرد. از جمله این برنامهها میتوان به «فرصت‌‌‌‌های اندونزی ۱۹۹۵» و «برنامه سفیران علمی برای اندونزی» اشاره کرد. این فعالیت‌ها به آشنایی کسب‌‌‌‌وکارهای آمریکایی، با فرهنگ و فرصت‌‌‌‌های تجاری اندونزی کمک کرد. این برنامهها که تنها با منابع مالی خصوصی برگزار شدند، در نهایت به ارتقای آگاهی عمومی و تقویت روابط میان دو کشور کمک کرد.
علاوه بر برگزاری رویدادها، اتاق مشترک آمریکا و اندونزی خدمات مشاوره‌‌‌‌ای متنوعی به اعضای خود ارائه می‌‌‌‌دهد. این خدمات به‌‌‌‌ویژه برای کسب‌‌‌‌وکارهایی که قصد ورود به بازارهای جدید را دارند، بسیار ارزشمند است. اتاق بازرگانی با کمک به تسهیل فرآیندهای قانونی، تجاری و سرمایه‌‌‌‌گذاری، به اعضا در راه‌‌‌‌اندازی کسب‌‌‌‌وکار در آمریکا و اندونزی کمک میکند. به‌‌‌‌عنوان نمونه، در دهه ۶۰ میلادی، زمانی که اندونزی نیاز به ارسال محموله‌‌‌‌های اضطراری از جمله برنج و گندم داشت، اتاق از طریق شرکت‌‌‌‌های آمریکایی فعال در این زمینه، در تامین این نیازها فعال بود. این عمل به ثبات اقتصادی و اجتماعی اندونزی در آن زمان کمک شایانی کرد. همچنین، اتاق بازرگانی دسترسی به اطلاعات اقتصادی و تجاری در قالب گزارش‌‌‌‌های تحلیلی و تحقیقات بازار را برای اعضا تسهیل میکرد. این منابع به کسب‌‌‌‌وکارها کمک میکند تا تصمیمات بهتری در حوزه‌های مختلف اقتصادی، از جمله انرژی، کشاورزی، و صنعت، اتخاذ کنند.
این اتاق با تسهیل همکاری‌‌‌‌های بین‌‌‌‌المللی و مشاوره‌‌‌‌های تخصصی، به اعضا کمک میکند تا به فرصت‌‌‌‌های جدیدی در بازارهای اندونزی دست یابند. به‌‌‌‌عنوان مثال، در دهه ۹۰میلادی، با همکاری AICC و دیگر نهادهای تجاری، ده‌‌‌‌ها میلیون دلار جذب سرمایه‌‌‌‌گذاری در پروژه‌‌‌‌های نفت و گاز و کشاورزی در اندونزی انجام شد. همچنین، این اتاق در راستای گسترش روابط تجاری، از فرآیندهای توسعه اقتصادی و استفاده از منابع طبیعی به‌‌‌‌طور موثر پشتیبانی کرده است.
زندگی‌نامه رئیس اتاق
«کامرون هیوم» یک دیپلمات حرفه‌‌‌‌ای آمریکایی و رئیس اتاق بازرگانی اندونزی و آمریکا است. وی در طول چهار دهه خدمت در وزارت امور خارجه ایالات متحده، به‌‌‌‌عنوان سفیر این کشور در الجزایر (۱۹۹۷-۲۰۰۰)، آفریقای جنوبی (۲۰۰۱-۲۰۰۴) و اندونزی (۲۰۰۷-۲۰۱۰) فعالیت کرده است.
هیوم در سال ۱۹۷۰ میلادی در وزارت خارجه ایالات متحده استخدام شد و در طول دوران حرفه‌‌‌‌ای خود، ماموریت‌‌‌‌هایی در کشورهایی مانند ایتالیا، تونس، سوریه، لبنان و همچنین در نمایندگی‌‌‌‌های ایالات متحده در سازمان ملل متحد و واتیکان داشته است. وی دارای مدرک کارشناسی از دانشگاه پرینستون و دکترای حقوق از دانشکده حقوق دانشگاه امریکن است. او به زبان‌‌‌‌های عربی، فرانسوی و ایتالیایی تسلط دارد. هیوم همچنین به‌‌‌‌عنوان همکار یا پژوهشگر مهمان در شورای روابط خارجی، مرکز امور بین‌‌‌‌الملل دانشگاه هاروارد و موسسه صلح ایالات متحده فعالیت کرده است. او از اکتبر ۲۰۱۴ تا ژوئیه ۲۰۲۲ عضو هیات مشاوره اکتشاف اقیانوس‌‌‌‌های (NOAA) بود و در حال حاضر رئیس اتاق بازرگانی آمریکا-اندونزی و مشاور مرکز ریچاردسون است.
در آوریل ۲۰۲۴، هیوم به‌‌‌‌عنوان مدیر اجرایی بنیاد کمک‌‌‌‌های بشردوستانه دریایی منصوب شد. وی سه کتاب با عنوان‌های «سازمان ملل، ایران و عراق: چگونه فرآیند صلح تغییر کرد»، «پایان جنگ موزامبیک» و «ماموریت به الجزایر: دیپلماسی از طریق تعامل» منتشر کرده است.
