«سی‌ان‌ان» از آمادگی عربستان برای شکل‌دهی به توافق جدید میان تهران و واشنگتن خبر داد
عربستان «میانجی» می‌شود؟
عربستان سعودی آماده میانجی‌گری بین دولت ترامپ و ایران برای دستیابی به توافق جدید هسته‌ای است. سی‌ان‌ان مطلع شده است که «عربستان سعودی مایل به میانجی‌گری بین دولت ترامپ و ایران برای دستیابی به توافقی جدید در حوزه برنامه هسته‌ای تهران است.»آنچه می‌تواند این میانجی‌گری را عملی و واقعی سازد، میزبانی عربستان از دو طرح صلح بزرگ در سطح منطقه‌ای و جهانی، یعنی صلح غزه و به‌ویژه صلح اوکراین میان روسای جمهور آمریکا و روسیه در ریاض و طی هفته‌های آینده است. موفقیت این میانجی‌گری شانس عربستان به‌عنوان بازیگر اقتصادی جدیدا بی‌طرف در منازعه ایران و آمریکا را افزایش می‌دهد.
عباس اللواتی، گزارشگر سی‌ان‌ان، در این خصوص به منافع و نگرانی‌های همزمان عربستان اشاره می‌کند و می‌نویسد: پادشاهی سعودی نگران است پس از تضعیف متحدان منطقه‌ای ایران که برای مدت‌ها به عنوان عامل بازدارنده تلقی می‌شدند، تهران در راه دستیابی به تسلیحات هسته‌ای گام بردارد. عربستان امیدوار است بتواند از روابط نزدیک خود با دونالد ترامپ برای ایجاد پل دیپلماتیک میان ایران و آمریکا استفاده کند.
البته در گزارش سی‌ان‌ان مشخص نشده است که آیا عربستان سعودی در این زمینه پیشنهاد رسمی ارائه کرده است یا خیر، اما اقدامات ریاض در راستای تقویت روابط با ایران را می‌توان تضمینی برای گذاشتن یک صندلی جدید بر سر میز مذاکره دید. البته وزارت خارجه آمریکا و عربستان به درخواست‌های سی‌ان‌ان برای اظهارنظر پاسخ نداده‌اند. نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد نیز گفته است که در این مورد نظری نمی‌دهد.
عربستان سعودی اگرچه در ۲۰۱۵ از توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی استقبال کرد، اما به صورت غیرعلنی به‌خاطر شکست دولت اوباما در مورد فعالیت‌های منطقه‌ای تهران، به‌ویژه برنامه موشکی و متحدان منطقه‌ای که ریاض آن را تهدیدی برای ثبات منطقه می‌دانست، احساس نارضایتی می‌کرد. این نارضایتی آن‌قدرها هم پنهان نماند و در ۲۰۱۸ از خروج ترامپ از توافق برجام استقبال کرد.
یک سال پس از خروج ترامپ، تاسیسات نفتی عربستان سعودی مورد حمله موشکی و پهپادی بزرگی قرار گرفت که به طور موقت تولید نفت خام بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان را به نصف کاهش داد. هرچند حوثی‌های یمن مسوولیت آن را بر عهده گرفتند، بااینحال ایالات متحده ایران را مقصر دانست و در نهایت اقدامی برای دفاع از متحد سعودی به عمل نیاورد.
از آن زمان تنش‌ها میان عربستان سعودی و ایران به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است. در مارس ۲۰۲۳، دو کشور در توافقی با میانجی‌گری چین، در حرکتی غیرمنتظره اعلام عادی‌سازی روابط کردند. مقامات سعودی این توافق را یک موفقیت بزرگ می‌دانند و معتقدند که ریاض از آن منفعت زیادی برده است، ازجمله آنکه حملات یمنی‌ها به خاک عربستان متوقف شد و کشور آنها از حملات تلافی‌جویانه سال گذشته میان اسرائیل و ایران در امان ماند.
به ادعای سی‌ان‌ان، طی 15 ماه گذشته، به طور قابل‌توجهی گروه‌های متحد ایران در لبنان و غزه تضعیف شده‌اند و این تحولات همراه با سقوط رژیم اسد در سوریه، از توانایی ایران برای اعمال قدرت در منطقه کاسته است. مقامات سعودی چشم‌انداز کنونی منطقه را فرصتی تاریخی برای تنش‌زدایی با ایران و بهبود روابط می‌دانند و البته تاکید دارند که نمی‌خواهند در هیچ رویارویی آمریکا یا اسرائیل با این کشور مشارکتی داشته باشند. سی‌ان‌ان می‌نویسد عربستان تضعیف موقعیت ایران در منطقه را به نفع خود نمی‌بیند. در سیاست خارجی جدید ریاض که منافع اقتصادی اولویت دارد، بی‌ثباتی بیشتر منطقه مانعی برای پیشرفت تلقی می‌شود.
فراس مکساد، مدیر ارشد توسعه راهبردی موسسه خاورمیانه در واشنگتن، می‌گوید عربستان در سیاست خارجی جدید خود به دنبال تنوع بخشیدن به متحدان در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی است و برای دستیابی به آن انعطاف‌پذیری و عمل‌گرایی را در زمان‌هایی که لازم باشد به کار خواهد گرفت. مکساد در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان با اشاره به تمایل عربستان برای تاثیرگذاری گفت: «اعلام تمایل به میانجی‌گری میان ترامپ و ایران راهی است تا سعودی به طور ضمنی نشان دهد همراه سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه تهران نیست.»
رابطه عربستان سعودی با ترامپ همچنان قوی باقی مانده است. در‌حالی‌که سایر متحدان ایالات متحده با احتیاط تلاش می‌کنند تا او را تحریک نکنند، وجهه و نفوذ بین‌المللی پادشاهی احتمالا در دوران ترامپ به رشد خود ادامه خواهد داد. ترامپ حتی اعلام کرده است که عربستان سعودی می‌تواند مقصد اولین سفر خارجی او به‌عنوان رئیس‌جمهور باشد، جایی که محمد بن سلمان ممکن است نقش میانجی‌گر بین ایالات متحده و روسیه در تلاش برای پایان دادن به بزرگ‌ترین جنگ اروپا از زمان جنگ جهانی دوم به خود بگیرد.
یک مقام اروپایی در گفت‌وگو با الشرق‌الاوسط
احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵
دنیای اقتصاد: یک دیپلمات ارشد اروپایی بر این باور است که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به دنبال مذاکره مستقیم و محرمانه با ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور است و احتمالا پیش از اکتبر ۲۰۲۵ به یک توافق جدید دست خواهد یافت. این مقام تاکید کرد که واشنگتن احتمالا مذاکرات را با ایران «به‌صورت محرمانه و در مکانی غیر از مکان‌های معمول» که میزبان مذاکرات مشابهی در گذشته بودند، انجام خواهد داد.
این دیپلمات که از مذاکرات هسته‌ای پیشین با ایران آگاهی گسترده‌ای دارد، در گفت‌وگو با روزنامه «الشرق الاوسط» اظهار کرد که ماه‌های آینده نقش تعیین‌کننده‌ای در دستیابی به توافقی جدید با تهران خواهد داشت؛ توافقی که جایگزین توافق کنونی می‌شود، توافقی که دولت اول ترامپ از آن خارج شد و اعتبار آن در اکتبر آینده به پایان می‌رسد. وی تاکید کرد که واشنگتن احتمالا مذاکرات را با ایران «به‌صورت محرمانه و در مکانی غیر از مکان‌های معمول» که میزبان مذاکرات مشابهی در گذشته بودند، انجام خواهد داد. در گذشته، واشنگتن و تهران مذاکرات مستقیمی را پیش از توافق هسته‌ای در مسقط، پایتخت عمان، برگزار کردند. همچنین، پس از شکست مذاکرات وین، دور جدیدی از گفت‌وگوها در دوحه انجام شد، جایی که اتحادیه اروپا نقش میانجی را بر عهده داشت. این دیپلمات اروپایی که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با «الشرق الاوسط» گفت‌وگو کرد، معتقد است هر توافقی که اکنون میان واشنگتن و تهران حاصل شود، «بهتر از توافقی نخواهد بود که ایران دو سال پیش رد کرد». بااینحال، وی خوش‌بین است که توافقی تا پیش از اکتبر حاصل شود و مدعی شد: «ایران در حال حاضر در موقعیتی ضعیف‌تر از گذشته قرار دارد، زیرا نفوذ متحدان آن در منطقه تضعیف شده است.» این دیپلمات اروپایی اظهار کرد که تلاش‌های ترامپ در این زمینه «جدی» است، زیرا او «می‌خواهد نام خود را در تاریخ به‌عنوان یک توافق‌ساز ثبت کند.»
بااینحال، وی به یک مانع کلیدی اشاره کرد که هنوز پابرجاست: «عدم وجود یک مذاکره‌کننده از سوی آمریکا.» وی توضیح داد که دولت جدید ایالات متحده هنوز جانشینی برای رابرت مالی، نماینده ویژه سابق در امور ایران، تعیین نکرده است. رابرت مالی به دلیل «انتقال اطلاعات محرمانه به طرف ایرانی در جریان مذاکرات غیرمستقیم در وین» از سمت خود تعلیق و مجوزهای امنیتی‌اش لغو شد. این دیپلمات مدعی شد که ایران در انتظار تعیین مذاکره‌کننده‌ای از سوی واشنگتن است.
