مجمع استانداران ساحلی دریای خزر تشکیل می‌شود؛
نشست نجات اقتصاد خزر
عکس یادگاری اعضای سومین همایش اقتصادی خزر با حضور محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور کشورمان، آلکسی اورچوک معاون نخست‌وزیر فدراسیون روسیه، خواجه مراد گلدی مراداف نخست‌وزیر ترکمنستان، علی اسدوف نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان، اولژاس آبایویچ بکتنوف نخست‌وزیر جمهوری قزاقستان و همچنین قاهر رسول‌زاده نخست‌وزیر تاجیکستان منتشر شد. این همایش با هدف تقویت همکاریهای اقتصادی، تجاری، علمی، انرژی و حملونقل بین کشورهای حاشیه دریای خزر در مجموعه تاریخی - فرهنگی سعدآباد تهران در تاریخ ۲۹ تا ۳۰ بهمن برگزار شد. این همایش در ادامه سلسله نشست‌هایی است که نخستین دوره آن در ترکمنستان در سال ۱۳۹۸ و دومین دوره آن در روسیه در سال ۱۴۰۱ برگزار شده بود. برگزارکنندگان این همایش امیدوارند تحولات مهمی در زمینه همکاریهای چندجانبه بین کشورهای حاشیه خزر اتفاق بیفتد.
تشکیل مجمع استانداران استان‌های ساحلی خزر
معاون اول رئیس‌جمهور در این همایش پیشنهاد کرد مجمع استانداران استان‌های ساحلی دریای خزر تشکیل شود. محمدرضا عارف همچنین تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد اولین نشست این مجمع را در سال ۲۰۲۵در یکی از استان‌های ساحلی خود در کرانه دریای خزر برگزار کند.» او گفت: «اطمینان دارم که ما می‌توانیم از این فرصت برای ارتقای همکاریهای سودمند متقابل بهره‌مند شویم.»
عارف با تاکید بر اینکه برگزاری سومین همایش اقتصادی دریای خزر، گام مهمی در گسترش همکاریهای اقتصادی و تجاری است، اظهار کرد: «این همایش، بستر مناسبی را برای مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی و همکاری بخش‌های تجاری، صنعتی و علمی کشورهای ساحلی فراهم می‌سازد. امیدوارم با اجرایی شدن تصمیماتی که امروز اتخاذ می‌کنیم، شاهد تاثیرات مثبتی در رشد اقتصادی منطقه خزر و افزایش چشمگیر تبادلات تجاری باشیم.» او همچنین یادآور شد: «موافقت‌نامه همکاری اقتصادی و تجاری بین دولت‌های ساحلی خزر به عنوان مبنای همکاریهای اقتصادی و تشکیل همایش امروز است. مذاکرات روسای هیات‌ها، توافقات، دیدارهای تجار و مشارکت در پنل‌های تخصصی با حضور کارشناسان کشورهای ساحلی در این همایش ارزشمند و راهگشای مسیر آینده همکاریهای اقتصادی و تجاری در دریای خزر است.»
معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد: «پیشنهاد می‌کنم برای پیگیری و اجرای تصمیمات در چارچوب همایش اقتصادی دریای خزر، وزارت‌خانه‌های مسوول اجرای موافقت‌نامه همکاری اقتصادی و تجاری به عنوان نهاد صلاحیت‌دار ملی، اجرای تصمیمات و توافقات همایش‌های اقتصادی را با هماهنگی کانال‌های دیپلماتیک پیگیری کنند.» او با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران از توسعه اقتصاد دریامحور و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در حوزه‌های حملونقل دریایی و بنادر و دریانوردی استقبال می‌کند، گفت: «موضوع حملونقل در دریای خزر و کریدورها در منطقه از موضوعات مهمی است که دولت‌های ساحلی دریای خزر درصدد تقویت آنها هستند. در شرایطی که مسیرهای متنوع ترانزیتی در منطقه مطرح و مورد توجه قرار گرفته است، همکاری بیشتر کشورهای ساحلی دریای خزر ضمن ایجاد فرصت‌های بیشتر تجاری و بازارهای گسترده، در کاهش هزینه‌های ترانزیتی و منافع مشترک، موثر خواهد بود.»
هشدار نسبت به کاهش ۲متری دریای خزر
یکی از مباحث مورد بررسی در این همایش، وضعیت اکولوژیکی دریای خزر بود. معاون نخست‌وزیر فدراسیون روسیه گفت: «سطح آب دریای خزر کاهش می‌یابد و ما نگران این خطرات هستیم.» بررسی‌ها نشان می‌دهد سطح آب در ۲۰سال گذشته تقریبا ۲متر کاهش یافته. دریای خزر با داشتن خطوط ساحلی در ۵ کشور به عنوان بزرگ‌ترین «دریاچه بسته» جهان شناخته می‌شود. این دریا با وسعت تقریبی ۳۷۰هزار کیلومترمربع بین قزاقستان، آذربایجان، روسیه، ترکمنستان و ایران واقع است. دریای خزر ۶میلیون سال پیش بخشی از اقیانوس باستانی «پاراتتیس» بوده و امروزه دریایی «اسرارآمیز» است. مجموع ذخایر نفتی این دریا ۴۸میلیارد بشکه تخمین زده و در سطح بین‌المللی به عنوان «دریای انرژی» شناخته می‌شود.
روسای هیات‌ها در این همایش، نسبت به تاثیرات مخرب کاهش سطح آب دریای خزر ابراز نگرانی کردند و اهمیت تقویت مطالعات علمی و تحقیقاتی مشترک در مورد بررسی دلایل کاهش سطح آب دریای خزر را خاطرنشان ساختند و بر لزوم بررسی فوری سند مفهومی تدوین‌شده توسط جمهوری آذربایجان در مورد مطالعه نوسانات سطح آب در دریای خزر به منظور تاسیس و برگزاری اولین جلسه گروه کارشناسی تاکید کردند. معاون اول رئیس‌جمهور ایران هم تاکید کرد: «ابتکارات در زمینه بررسی دلایل کاهش سطح آب دریای خزر و کاهش تاثیرات آن بر فعالیت‌های اقتصادی، تجاری، کشتیرانی و تاسیسات بنادر و به طور کلی معیشت مردم ساحل‌نشین مورد تاکید و حمایت جمهوری اسلامی ایران است.»
انتشار بیانیه مشترک
در پایان این همایش بیانیه مشترک نخست‌وزیران و مقامات ارشد کشورهای شرکت‌کننده منتشر شد. نخست‌وزیران و مقامات ارشد کشورهای شرکت‌کننده در پایان این نشست، با اشاره به تلاش‌های کشورهای حاشیه دریای خزر برای گسترش افق‌های نوین همکاری تجاری و اقتصادی، بر پایبندی خود بر تعمیق مشارکت و همکاری بر مبنای منافع متقابل، افزایش حجم تبادلات اقتصادی-تجاری و سرمایه‌گذاری‌های متقابل و همچنین اهمیت تقویت مطالعات علمی و تحقیقاتی مشترک در مورد بررسی دلایل کاهش سطح آب دریای خزر تاکید کردند. روسای هیات‌ها در انتها پایبندی خود به تصمیمات اجلاس‌‌های سران دریای خزر را مورد تاکید قرار دادند.
