سخنان شوکهکننده معاون رئیس‌‌‌جمهوری آمریکا، کشورهای قاره سبز را به پاریس کشاند؛
ورود اروپا به فاز خودمختاری استراتژیک
مسیر تامین امنیت دو سوی آتلانتیک از هم جدا شده است؟
به نوشته روزنامه نیویورک‌‌‌تایمز، رهبران بسیاری از بزرگ‌ترین کشورهای اروپایی روز دوشنبه در تلاش برای ایجاد استراتژی امنیتی خود به پاریس آمدند، زیرا نمایندگان دونالد ترامپ، رئیس‌‌‌جمهوری ایالات‌متحده برای گفت‌وگو با روسیه بر سر پایان دادن به جنگ در اوکراین بدون آنها آماده می‌‌‌شدند.
پس از اولین سفر هفته گذشته جی‌‌‌دی ونس، معاون رئیس‌‌‌جمهوری ایالات‌متحده و وزیر دفاع پیت هگست به اروپا، جلسه در پاریس با عجله برگزار شد. رهبران اروپایی از لحن و پیام دولت جدید ترامپ و آنچه ممکن است برای این قاره رقم بخورد، به‌‌‌شدت نگران شدهاند. رهبران اروپایی از سخنرانی تند و خصومت‌‌‌آمیز ونس در مونیخ در انتقاد از حذف گروه‌‌‌های راست افراطی از قدرت توسط اروپا و برنامه‌‌‌های ناگهانی آمریکا برای آغاز مذاکرات صلح با روسیه در عربستان‌سعودی که از روز سه‌‌‌شنبه بدون حضور رهبران اوکراینی یا اروپایی آغاز شد، شوکه شدهاند.
تماس تلفنی ترامپ هفته گذشته با ولادیمیر وی.پوتین، رئیس‌‌‌جمهوری روسیه، باعث شکست بیشتر متحدان اروپایی شد؛ در حالی که قاره سبز در سه‌سال گذشته تمام سعی و تلاشش این بود که پوتین را به دلیل دستور حمله به اوکراین منزوی کند. ملاقات با مقامات جدید ایالات‌متحده باعث این ترس شده است که ایالات‌متحده می‌خواهد هزاران نیروی خود را از اروپا خارج کند، همان‌طور که هگست هفته گذشته در بروکسل از آن سخن گفت. این خروج اتحادیه اروپا را در برابر حملات احتمالی روسیه آسیب‌‌‌پذیر می‌کند؛ به‌ویژه اگر ترامپ با روسیه بر سر اوکراین به توافق برسد.
اورسولا فون‌‌‌در لاین، رئیس کمیسیون اروپا پس از ورود به پاریس روز دوشنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «امنیت اروپا در نقطه عطفی قرار دارد. بله، این در مورد اوکراین است؛ اما به ما نیز مربوط می‌شود. ما به یک ذهنیت فوری نیاز داریم. ما به یک موج دفاعی نیاز داریم و اکنون به هر دوی آنها نیاز داریم.» این دیدار که توسط امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه در کاخ الیزه برگزار شد، یک تلاش اولیه برای بحث در مورد پاسخ هماهنگ‌‌‌تر و جمعی به دولت ترامپ بود. فرانسوی‌‌‌ها گفتند که مکرون و ترامپ قبل از شروع دیدار ۲۰دقیقه تلفنی با یکدیگر صحبت کردند.
در این نشست، رهبران اروپایی درباره تضمین هرگونه توافق صلح بر سر جنگ در اوکراین در کوتاه‌مدت و در درازمدت و چگونگی تامین امنیت این قاره در شرایطی که با روسیه توسعه‌‌‌طلب و غیر‌قابل پیش‌‌‌بینی مواجه هستند، بحث کردند. آنها درباره مسائلی از جمله هزینه‌‌‌های نظامی و چگونگی تضمین امنیت اوکراین پس از دستیابی به نوعی آتش‌‌‌بس دائمی یا توافق صلح، از جمله احتمال تعهد نیروها در اوکراین، بحث کردند. مقامات ترامپ گفتهاند که انتظار دارند اروپاییها مسوول اصلی حمایت مالی و نظامی اوکراین در آینده باشند، اما ابهامات زیادی در مورد کل این موضوع وجود دارد. اروپاییها اما می‌‌‌خواهند در زمان مقتضی پای میز مذاکره باشند. همان‌طور که یکی از مقامات سابق ناتو، کامیل گراند گفت: «به‌‌‌طور منطقی نمی‌‌‌توان از اروپاییها انتظار داشت که تضمین‌‌‌های امنیتی را برای توافقی که در مذاکراتش حضور ندارند، ارائه دهند.»
پس از این نشست، اولاف شولتز، صدراعظم آلمان گفت که هر گونه بحث در مورد اعزام نیروهای حافظ صلح به اوکراین «کاملا زودرس» و «بسیار نامناسب» است، در حالی که هنوز جنگ ادامه دارد. شولتز گفت که اروپا درباره بحث حفظ صلح «در این زمان نامناسب»، «کمی عصبانی» است. لهستان و اسپانیا، با توجه به ابهام در مورد معنای «هر تضمین امنیتی»، نگرانی خود را با دیگر کشورهای قاره سبز به اشتراک گذاشتند. شولتز، مانند دونالد تاسک، نخست‌‌‌وزیر لهستان، نسبت به جدایی اروپا از ایالات‌متحده به‌‌‌رغم اختلاف‌نظرها هشدار داد. شولتز گفت: «نباید بین اروپا و ایالات‌متحده امنیت و مسوولیت تقسیم شود. ناتو بر این واقعیت استوار است که ما همیشه با هم عمل می‌‌‌کنیم و خطر را به اشتراک می‌‌‌گذاریم و امنیت خود را تضمین می‌‌‌کنیم. این نباید زیر سوال رود.»
دیک شوف، نخست‌‌‌وزیر هلند نیز گفت که پیام‌‌‌های چند روز گذشته آمریکا را به‌‌‌عنوان نشانه‌‌‌ای از کناره‌‌‌گیری نمی‌‌‌داند، بلکه بیشتر به‌‌‌عنوان راهبردی برای فشار وارد کردن به اروپا برای افزایش هزینه‌‌‌های نظامی خود و مشارکت بیشتر در امنیت اوکراین می‌‌‌داند. شوف تصریح کرد: «ما در حال ارسال این پیام هستیم که با هم هستیم.» تاسک بار دیگر گفت که لهستان نیرو به اوکراین نمی‌‌‌فرستد، اما از کشورهایی که این گزینه را انتخاب کنند، حمایت خواهد کرد. او هشدار داد که «اگر کسی به‌‌‌طور جدی بخواهد در مورد تضمین برای اوکراین صحبت کند، باید ۱۰۰درصد مطمئن باشد که می‌‌‌تواند چنین تضمین‌‌‌ها و تعهداتی را انجام دهد.» مته فردریکسن، نخست‌‌‌وزیر دانمارک، گفت که چنین نشست غیررسمی «برای تصمیم‌گیری نیست، اما مهم‌ترین چیز از جلسه امشب این است که همه ما در مورد هزینه‌‌‌های دفاعی گام برداریم. روسیه نه‌تنها تهدیدی علیه اوکراین، بلکه همه ماست.»
نشست پاریس در همان روزی برگزار شد که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا وارد ریاض عربستان‌سعودی شد. وزارت امور خارجه گفت که مایک والتز، مشاور امنیت ملی و استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در خاورمیانه به او خواهند پیوست. آنها قرار است با مقامات روسی در مورد آینده جنگ روسیه و اوکراین گفت‌وگو کنند، اما حتی این گفت‌وگوها بیشتر در مورد چگونگی تنظیم مذاکرات صلح آینده است تا در مورد اصل آن.
ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، روز دوشنبه در امارات متحده عربی برای پیگیری مذاکرات با روسیه که جدا از تلاش‌‌‌های دولت ترامپ است، با تمرکز بر تبادل زندانیان و بازگرداندن کودکان اوکراینی از روسیه، به امارات متحده عربی سفر کرد. او بار دیگر تاکید کرد که کی‌‌‌یف شروطی را که بین روسیه و دولت ترامپ بدون مشارکت طرف اوکراینی مذاکره شود نمی‌پذیرد و تایید کرد که نمایندگان اوکراین در مذاکرات عربستان‌سعودی حضور نخواهند داشت. زلنسکی به خبرنگاران در ابوظبی گفت: «موضوع یک گروه حافظ صلح در فرانسه در حال بحث است.» او با اشاره به رئیسجمهور فرانسه گفت: «امانوئل به من گفت که تمام جزئیات را در میان خواهد گذاشت. اگر ما در مورد یک گروه حافظ صلح صحبت کنیم، اندازه آن چقدر خواهد بود؟ کجا مستقر خواهد شد؟ کدام کشورها بخشی از آن خواهند بود؟ چگونه مسلح خواهند شد؟ بسیار مهم است که ایالات‌متحده را در این فرآیند به هر طریقی از دست ندهیم.» زلنسکی همچنین گفت که در مورد توافق با روسیه، «اروپا باید پای میز مذاکره باشد؛ نمی‌‌‌دانم در چه قالبی، اما این برای ما بسیار مهم است.»
ایوو اچ. دالدر، سفیر سابق آمریکا در ناتو، گفت زلنسکی و اروپاییها «فهمیده‌‌‌اند که در این قایق با هم هستند و دیگر نمی‌‌‌توانند به ایالات‌متحده تکیه کنند و این نگرانی که ترامپ و پوتین بر سر آنها توافق کنند، واقعی است.» دالدر افزود: «بنابراین آنها باید به یکدیگر وابسته باشند و اروپاییها باید تصمیم بگیرند که آیا برای کمک به اوکراینی‌‌‌ها در صورت ادامه جنگ، در شرایطی که توافق پیشنهادی بد باشد، باید گام بردارند یا کی‌‌‌یف را به زیر اتوبوس هل دهند که این امر باعث مماشات با پوتین خواهد شد.» این مقام سابق آمریکایی تصریح کرد: «آنها اکنون متوجه شدهاند که هیچ انتخاب واقعی ندارند و باید از اوکراین حمایت کنند و هدف این جلسه همین است.» اما از پیش شکاف‌‌‌هایی بین اروپاییها وجود داشت. مذاکرات پاریس شامل رهبران آلمان، بریتانیا، ایتالیا، لهستان، اسپانیا، هلند و دانمارک و همچنین رئیس شورای اروپا، رئیس کمیسیون اروپا و دبیر کل ناتو بود.
از سوی کشورهای خط مقدم اروپایی که دعوت نشده بودند، انتقاداتی وجود داشت، به‌‌‌طوری که یکی از مقامات ارشد حوزه بالتیک گفت که ابتکار مکرون وحدت اتحادیه اروپا را زیر سوال می‌‌‌برد و این نشست باید توسط آنتونیو کاستا، رئیس شورای اروپا برگزار می‌شد، نه توسط مکرون.
مری الیز ساروت، مورخ دیپلماتیک که کتابی تاثیرگذار در روزهای اولیه گسترش ناتو نوشت، گفت: «اروپاییها می‌‌‌گویند که همه باید کنار هم بایستیم، اما این نشست انتخابی، شروع خوبی برای یک اروپای متحد در این موضوعات نیست.» همان‌طور که اغلب این‌گونه عمل می‌کند، مکرون از خلا ایجادشده در رهبری اروپا استفاده کرد تا این نشست غیررسمی را برگزار کند تا در مورد پاسخی جمعی به آنچه بسیاری آن را عقب‌‌‌نشینی آمریکا از چند دهه مسوولیت امنیتی در اروپا می‌‌‌دانند، صحبت کند. مکرون درخواست برای افزایش حاکمیت اروپا و ظرفیت دفاع از خود را یکی از ویژگی‌‌‌های بارز دوره ریاست‌جمهوری خود دانسته است که او گاهی آن را «خودمختاری استراتژیک» می‌‌‌نامد که کمتر به واشنگتن متکی است. یکی از مشاوران مکرون گفت که انتظار می‌رود این نشست اولین دیدار از میان رهبران اروپایی در هفته‌‌‌های آینده باشد و افزود که این نشست‌‌‌ها در آینده شامل سایر کشورها نیز خواهد شد.
روز یکشنبه، کی‌‌‌یر استارمر، نخست‌‌‌وزیر بریتانیا در مقاله‌‌‌ای که در روزنامه دیلی‌تلگراف منتشر شد، گفت: «آماده و مایل است در صورت لزوم با استقرار نیروهای خود در زمین به تضمین‌‌‌های امنیتی اوکراین کمک کند.» پس از جلسه، استارمر گفت: «برای هرگونه استقرار اروپاییها باید پشتیبانی آمریکا وجود داشته باشد، زیرا تضمین امنیتی ایالات‌متحده تنها راه برای جلوگیری موثر روسیه از حمله مجدد به اوکراین است.» مکرون ماه‌‌‌هاست که با رهبران اروپایی درباره تشکیل یک نیروی حائل آتش‌‌‌بس در اوکراین برای اطمینان از حفظ هرگونه توافق صلح با روسیه صحبت کرده است. اما ایده اولیه او این بود که نیروهای اروپایی را دور از خط مقدم نگه دارند و فقط در آموزش و تدارکات به اوکراینی‌‌‌ها کمک کنند.
کارشناسان نظامی گفتهاند که ابتدا باید تصمیم گرفت چه نوع نیرویی، با چه نوع منابعی موردنیاز است و در صورت حمله روسیه به آنها چه اتفاقی می‌‌‌افتد. به همین دلیل است که رهبران اروپایی گفتهاند باید تضمین‌‌‌هایی برای دخالت آمریکا وجود داشته باشد. حتی اگر نیروهای آمریکایی در زمین نباشند، برای سیستم‌های تسلیحاتی کلیدی، دفاع هوایی، پوشش هوایی، اطلاعات ماهواره‌‌‌ای و موارد مشابه باید آنها دخالت موثر داشته باشند. رهبران اروپایی همچنین در مورد تسریع توان دفاعی اروپا بحث کردند، زیرا اکنون بسیاری بر این باورند که ایالات‌متحده ده‌‌‌ها‌هزار نیروی آمریکایی را از اروپا خارج خواهد کرد. تنها ۲۳عضو از ۳۲عضو ناتو در حال حاضر حداقل ۲درصد از تولید ناخالص داخلی را برای دفاع هزینه می‌کنند؛ پس از اینکه در سال ۲۰۱۴ قول داده بودند این کار را انجام دهند. ناتو به‌صراحت اعلام کرده است که ۲درصد باید «کف باشد، نه سقف» و کشورهای عضو باید بیشتر هزینه کنند. یک هدف هزینه جدید در نشست سران ناتو در تابستان امسال تعیین خواهد شد و احتمالا ۳ یا ۳.۵درصد خواهد بود.
