پیامدهای کُشتی‌کچ ترامپ در خاورمیانه

موسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن ۲۶ فوریه در تحلیلی می‌نویسد: پس از فروکش‌کردن هیاهوی رسانه‌ای پیرامون این ایده تحریک‌آمیز، ترامپ اعتراف کرد که اجرای آن بعید به نظر می‌رسد. او جمعه گذشته در یک مصاحبه تلفنی با شبکه فاکس نیوز اذعان کرد که مصر و اردن این ایده را نپذیرفته‌اند. ترامپ افزود: من به شما می‌گویم، راه درست همان طرح من است. فکر می‌کنم این همان طرحی است که واقعا جواب می‌دهد. اما من آن را تحمیل نمی‌کنم. فقط نظرم را می‌دهم. درعین‌حال، به سبک معمول ترامپ، او باب این موضوع را باز نگه داشت و در همان مصاحبه گفت: آنها می‌گویند این طرح را قبول نمی‌کنند، من می‌گویم قبول خواهند کرد.  برخی تحلیلگران تلاش می‌کنند سخنان ترامپ را تلاشی برای تحریک به منظور شکل‌گیری یک گفت‌وگوی جدید و شکستن قالب‌های فکری قدیمی توصیف کنند، همان‌گونه که روزنامه‌نگار سلینا زیتو در سال ۲۰۱۶، هنگامی که در دوران نامزدی ترامپ برای ریاست‌جمهوری نوشت: «باید سخنان او را جدی گرفت، اما نه اینکه به معنای اجرای موبه‌مو و بدون کم‌وکاستی آنها باشد.»

ترامپ، به شیوه خاص خود، ویدئویی عجیب که با کمک هوش مصنوعی تولید شده بود، منتشر کرد که مجددا طرح او برای تبدیل غزه به یک تفریحگاه ساحلی را تبلیغ می‌کرد. در این ویدئو، مجسمه طلایی ترامپ و فردی شبیه ایلان ماسک در حال خوردن حمص (غذای عربی) در کنار رهبران فعلی آمریکا و اسرائیل در حال تفریح در ساحل دیده می‌شدند. انتشار این ویدئو خود بر سردرگمی‌های موجود بیشتر افزود.

بازی کُشتی‌کچ ترامپ در سیاست خارجی

ترامپ در جلب‌توجه و تلاش برای استفاده از اهرم فشار علیه دشمنان و دوستانش مهارت دارد، هرچند که میزان موفقیت او در سیاست بین‌الملل متغیر بوده است. او در دوران اول ریاست‌جمهوری خود وعده‌هایی داد که محقق نشدند. از جمله اینکه مکزیک هزینه دیواری را که به طور کامل ساخته نشد، نپرداخت؛ عربستان سعودی بازسازی مناطقی از سوریه را تامین مالی نکرد؛ و آمریکا نفت عراق یا سوریه را تصاحب نکرد.

یکی از منابع غیرمتعارف که می‌تواند تاکتیک‌های ترامپ را توضیح دهد، دنیای کُشتی‌کچ حرفه‌ای است یا همان نمایش پرطرف‌دار که نتایج آن از پیش ‌تعیین ‌شده است. ترامپ تنها رئیس‌جمهور آمریکاست که در رویدادهای سازمان کُشتی‌کچ جهانی شرکت کرده است. در دنیای کُشتی‌کچ، اصطلاحی به نام «کی‌فیب» وجود دارد که به معنای «توافق نانوشته بین کشتی‌گیران حرفه‌ای و طرفداران آنها برای وانمود کردن به واقعی بودن داستان‌ها و مبارزات ساختگی» است. در واقع، ترامپ بیش از هر چیز، یک شخصیت تلویزیونی واقعیت‌محور است و این دقیق‌ترین توصیف برای ویدئوی عجیب اخیر او درباره غزه و سخنان متناقض او درباره خاورمیانه است - سخنانی که اغلب با اقدامات واقعی تیم او همخوانی ندارند.

حامیان ترامپ، اعضای دولت او و تحلیلگران رسانه‌ای و اندیشکده‌ها، این اظهارات غیرواقعی را به‌عنوان راهی برای تحریک و واکنش‌های دیگران توجیه می‌کنند. گاهی اوقات این استراتژی باعث می‌شود که گفت‌وگوهای جدیدی شکل بگیرد که مردم را از الگوهای فکری سنتی خارج کند. اما همان‌طور که توماس فریدمن، ستون‌نویس نیویورک‌تایمز، اخیرا اشاره کرد، فاصله بین «تفکر خارج از چارچوب» و «تفکری که کاملا از منطق خارج است» بسیار اندک است.

در نمونه دیگر، استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در خاورمیانه، این هفته ادعا کرد که سوریه و لبنان ممکن است به توافق‌نامه ابراهیم بپیوندند. هرچند این ایده در نظریه جالب است، اما فعلا به همان اندازه غیرواقعی به نظر می‌رسد که پیشنهاد سال گذشته ترامپ درباره پیوستن جمهوری اسلامی ایران به توافقی برای به ‌رسمیت ‌شناختن اسرائیل و برقراری روابط عادی به نظر می‌آمد.

بازگشت به واقعیت

خبر خوب درباره خاورمیانه این است که آرامش نسبی که بیش از یک ماه برقرار بوده، همچنان پابرجاست. خبر بد این است که چارچوب آتش‌بس‌ها در غزه و لبنان شکننده است و ممکن است به‌زودی از هم بپاشد. گزارش‌ها حاکی از آن است که اسرائیل در تلاش است شرایط مذاکرات را تغییر دهد تا آتش‌بس با حماس را تمدید کند، درحالی‌که حماس ظاهرا برای دور جدیدی از درگیری‌ها آماده می‌شود و درعین‌حال به توافق آزادسازی گروگان‌ها و تحویل اجساد آنها پایبند مانده است.

همچنین، اسرائیل این هفته حملاتی را در سوریه علیه گروه‌هایی که آنها را تهدیدی برای امنیت خود می‌بیند، انجام داد و خواستار خلع سلاح کامل منطقه جنوب سوریه شد. این امر ایده ویتکاف درباره پیوستن سوریه به توافق‌نامه ابراهیم را دور از دسترس‌تر می‌کند. تنش‌ها بین حزب‌الله لبنان و اسرائیل نیز همچنان بالاست و ممکن است مجددا به درگیری گسترده‌تری منجر شود.

ویتکاف این هفته بار دیگر به منطقه بازگشته است تا از وقوع درگیری جلوگیری کند و درعین‌حال تلاش کند ایده‌های صلح گسترده‌تر را پیش ببرد. او در مصاحبه‌ای با برنامه «Face the Nation» شبکه CBS جزئیات مذاکرات پیچیده‌ای را که برای حفظ آتش‌بس اسرائیل و حماس انجام می‌دهد، شرح داد. اما طی روزها و هفته‌های آتی دو تحول عمده در جبهه عربی - اسرائیلی را باید دنبال کرد:

آیا آتش‌بس‌های فعلی ادامه خواهند یافت و آیا این امر به باز شدن باب گفت‌وگوهای جدی‌تر درباره ثبات و شکوفایی در منطقه منجر می‌شود؟ طرح کشورهای عربی برای حمایت از وضعیت پس از جنگ در نوار غزه چه خواهد بود؟

رهبران عرب هفته گذشته در ریاض گرد هم آمدند تا طرح خود را پیش از نشست بعدی که چهارم مارس در قاهره برگزار می‌شود، مورد بحث قرار دهند. نکته کلیدی این است که آیا این طرح می‌تواند بحث‌ها را در داخل دولت اسرائیل که شامل وزرای راست‌گرای افراطی است، تغییر دهد یا خیر.

طرح پیشنهادی ترامپ برای غزه، همان‌طور که او توصیف کرده است، بیشتر به پلتفرم حزب لیکود در سال ۱۹۷۷ شباهت دارد تا یک ایده نوآورانه که با واقعیت‌های کنونی و فرصت‌های آینده مطابقت داشته باشد. در خاورمیانه امروز، ایده‌های قدیمی اغلب به بن‌بست منتهی می‌شوند. در این فضای پیچیده، نمایش ترامپ در خاورمیانه ممکن است جذاب و سرگرم‌کننده باشد و حتی نتایجی غیرمنتظره به همراه داشته باشد. اما درست مانند بازی کُشتی‌کچ، در صورت عدم برنامه‌ریزی صحیح، این نمایش ممکن است به آسیب‌های جدی یا حتی از دست‌ رفتن جان ساکنان در خاورمیانه‌ای که همچنان ناآرام و پرتنش است، منجر شود.