زلنسکی بدون دستاورد به کی‌یف بازگشت؛
یک گام به عقب صلح در اوکراین
عکس: AFP
ولادیمیر زلنسکی که برای امضای توافق با دونالد ترامپ درخصوص بهره‌برداری از معادن کمیاب اوکراین راهی کاخ سفید شده بود و بیشتر رسانه‌ها از جمله فاکس نیوز و نیویورک تایمز آن را محتمل و قریب الوقوع می‌دانستند، در نهایت بدون هیچ دستاوردی کاخ سفید را ترک کرد.
در این مشاجره ترامپ خطاب به زلنسکی گفت: تو داری با جان میلیون‌ها نفر و جنگ جهان سوم قمار میکنی. باید قدردان باشی من به تو موشک جاولین دادم تا همه اون تانک‌های [روسیه] رو نابود کنی، در حالی که اوباما به تو کثافت داده است.
ترامپ افزود: تو باید قدردان‌تر باشی؛ اجازه بده بگویم که کارتی در اختیار نداری. با ما کارت بازی در اختیار داری، بدون ما هیچ کارتی در اختیار تو نیست.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، هم در این نشست خطاب به جی‌دی ونس، معاون رئیس جمهوری ایالات متحده که در این نشست حضور داشت، گفت: «با احترام با من صحبت کن.»
در ادامه بحث میان دو طرف، ترامپ در پاسخ به زلنسکی تاکید کرد که ونس لحن خود را تغییر نداده است و افزود: «شما پیش‌تر تجهیزات نظامی ما را دریافت می‌کردید، اما اکنون چیزی نصیبتان نخواهد شد.»
زلنسکی پس از دیدار ناموفق با ترامپ در کاخ سفید گفت: از آمریکا و مردم آن به‌خاطر کمک‌های‌شان قدردانی می‌کنم. اوکراین خواهان صلحی عادلانه و دائمی است.
با این حال و علیرغم این رخداد قابل توجه، مسئله اوکراین و اهمیت پایان جنگ و توافقنامه صلح به میزانی هست که مجددا فشارهای ترامپ بر زلنسکی برای تن دادن به معامله تجاری بعنوان تضمین صلح در اوکراین از سر گرفته شود.
این موضوع بویژه با توجه به رویکرد ترامپ در قبال متحدان اروپایی که از آن بعنوان پایان حمایت‌های سخاوتمندانه واشنگتن از قاره سبز تعبیر می‌شود، باعث خواهد شد تا زلنسکی برای ماندن در قدرت و تحقق صلح دست به قمار بزند.
پیش از دیدار ترامپ و زلنسکی، استفن کالیسون، در گزارشی برای سی‌ان‌ان نوشت که رئیس‌جمهور اوکراین به واشنگتن سفر کرد تا توافق‌نامه‌ای را با ایالات متحده برای بهره‌برداری از منابع معدنی خاکی کمیاب اوکراین امضا کند. پیش‌نویس اولیه قرارداد بسیار شبیه غارت به سبک استعماری بود که به یک کشور ناامید تحمیل می‌شد. زلنسکی از امضای آن خودداری کرد و هشدار داد که نمی‌تواند ثروت کشورش را بفروشد. حقیقت این است که زلنسکی تعداد انتخاب‌های کمی داشت. او تلاش می‌کند به‌زور راه خود را در مذاکرات صلح باز کند. زلنسکی این توافق را تنها به‌عنوان چارچوبی برای یک پیمان آتی طراحی می‌کند؛ عمدتاً به این دلیل که او تلاش می‌کند از ثروت معدنی اوکراین برای تضمین‌های امنیتی آینده ایالات متحده استفاده کند که به نظر او برای بقای هر توافق صلح نهایی حیاتی است.
الجزیره در گزارشی از شرایط توافق می‌نویسد: یک صندوق سرمایه‌گذاری بازسازی در تلاش برای استفاده از درآمدهای حاصل از منابع طبیعی اوکراین برای سرمایه‌گذاری مجدد در بازسازی، توسعه پروژه‌های بیشتر، زیرساخت‌ها و شرکت‌های دولتی در این کشور ایجاد خواهد شد. اوکراین 50 درصد از درآمدهای حاصل از منابع دولتی را به صندوق مشترک تزریق خواهد کرد. مشخص نیست که 50 درصد باقیمانده از کجا تامین خواهد شد و آمریکا تا چه اندازه بر این صندوق کنترل خواهد داشت. ایالات متحده متعهد خواهد شد که از ثبات و رفاه اقتصادی بلندمدت اوکراین حمایت کند. ایالات‌متحده از تلاش‌های اوکراین برای تامین صلح پایدار حمایت خواهد کرد، اما هیچ تضمین امنیتی مستقیمی ارائه نمی‌دهد.
ترامپ هفته گذشته در دیدار با مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، سرنخی ارائه کرد و گفت: «من معامله می‌کنم. تمام زندگی من معاملات است.» با‌این‌حال، ممکن است در روزهای اخیر چیزهای زیادی بین زلنسکی و ترامپ تغییر کرده باشد. اما هیچ‌چیز بین ترامپ و پوتین تغییر نکرده است و آخرین نمایش اعتماد کامل رئیس‌جمهور ایالات متحده به رهبر روسیه در روز پنج‌شنبه زنگ خطر بزرگی درباره نوع معامله‌ای که ممکن است با روسیه انجام دهد به صدا درآورد. ترامپ در دفتر بیضی‌شکل در کنار استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا گفت: «من فکر می‌کنم او به قول خود وفا خواهد کرد. من با او صحبت کرده‌ام، من او را از مدت‌ها قبل می‌شناسم، می‌دانید؟ من باور نمی‌کنم که او از قول خود تخطی کند.» این ترس ملموس در میان متحدان ایالات متحده در اروپا وجود دارد که ترامپ با هر معامله‌ای با رهبر روسیه که تصرف غیرقانونی حدود 20درصد از خاک اوکراین را تایید می‌کند، جدول را برای جنگی بدتر در آینده آماده می‌کند، و پوتین را وسوسه می‌کند تا بخشی دیگر از اروپا - شاید کشورهای بالتیک - را به تسخیر درآورد.
تاکتیک زلنسکی؛ تحسین ترامپ
