نشریه آتلانتیک تحلیل کرد؛
چشم‌انداز دیپلماسی نامه‌نگاری
نشریه آتلانتیک در تحلیلی از چشم‌انداز دیپلماسی نامه‌نگاری بین ایران و آمریکا نوشت: اوایل ماه مارس، یک دیپلمات بلندپایه اماراتی نامه‌ای از طرف ترامپ به رهبر معظم ایران را تحویل وزیر خارجه این کشور داد. ایران پاسخ این نامه را از طریق میانجی مورد علاقه خود یعنی سلطان‌نشین عمان ارسال کرده است.
یک منبع نزدیک به دولت ایران به شرط ناشناس ماندن گفت که نامه ایران مفصل است و درها را برای مذاکره باز می‌گذارد. این منبع افزود: «علاوه بر پاسخ رسمی، ایرانی‌ها از کانال‌های متعددی از جمله کانال‌های تجاری خصوصی برای ارسال سیگنال به ترامپ و تیمش استفاده کرده‌اند.»
حدود ۲ماه پیش، رهبر انقلاب ایران تاکید کردند که گفت‌وگو با آمریکا «نه عقلانی، نه هوشمندانه و نه شرافتمندانه» است. این موضع‌گیری به نظر می‌رسد که با موضع ایشان در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ سازگار باشد: در سال۲۰۱۸، ایران تاکید کرد که «هرگز» با دولت ترامپ گفت‌وگو نخواهد کرد. در ژوئن۲۰۱۹، زمانی که شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، نامه‌ای از ترامپ به تهران آورد، رهبر ایران گفتند که رئیس‌جمهور آمریکا «لایق» پاسخگویی نیست. چند ماه بعد، امانوئل مکرون تمام تلاش خود را برای میزبانی یک کنفرانس ویدئویی بین ترامپ و همتای ایرانی خود، رئیس جمهور وقت، حسن روحانی انجام داد. مقدمات تدارکاتی انجام شده بود، اما در نهایت روحانی در جلسه شرکت نکرد.
پیش‌تر رهبر معظم انقلاب ایران در سال۲۰۱۳ از استراتژی نرمش قهرمانانه برای ورود به مذاکرات با دولت اوباما استفاده کردند. (مذاکراتی که با تبادل نامه بین تهران و واشنگتن آغاز شد). با وجود این پیام ترامپ به ایران ثابت و واضح بوده است. وی همواره مدعی است: «با من مذاکره کنید، با توافقی موافقت کنید که در آن پیگیری سلاح‌های هسته‌ای و تسلیح شبه‌نظامیان منطقه‌ای را متوقف کنید و من به شما اجازه می‌دهم موفق شوید.»
اگر ایران تضعیف شود ممکن است اسرائیل که از جنگ با متحدان ایران یعنی حماس و حزب‌الله تاحدودی رها شده است، به برنامه هسته‌ای ایران حمله کند. اما حتی به جز این، سیاست ترامپ – که دولت قبلی او آن را «فشار حداکثری» می‌نامید – می‌تواند به اقتصاد ایران که قبلا تحت تحریم قرار گرفته بود، آسیب برساند. ایالات متحده تهدید کرده است که تجارت نفت ایران با چین را به‌طور جدی تحت فشار قرار خواهد داد که این امر باعث می‌شود مهم‌ترین منبع ارز ایران از دست برود. بازارها حتی این روزها نیز به تحولات کاملا واکنش نشان داده‌اند؛ دلار آمریکا اکنون بیش از یک‌میلیون ریال معامله می‌شود که افزایش شدیدی نسبت به چند ماه قبل داشته است. شاید این شرایط تاحدودی باعث شود که ایران پای میز مذاکره حاضر شود. البته تهران از مواضع خود کوتاه نیامده است و رهبر معظم ایران در سخنرانی روز دوشنبه عید سعید فطر با تاکید بر اینکه مواضع ایران تغییر نکرده است، گفتند که دشمنی آمریکا و رژیم صهیونیستی که همچنان ما را با اعمال شیطانی خود تهدید می‌کنند، تغییر نکرده است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره مواضع تهدیدآمیز اخیر آمریکا بیان کردند: «اگر شرارتی از خارج صورت بگیرد که البته احتمالش زیاد نیست، قطعا ضربه متقابل محکمی خواهند خورد.»
همزمان برخی مقامات ایران نیز اخیرا پایگاه‌های آمریکایی در منطقه را تهدید کرده‌اند. علی لاریجانی، سیاستمدار میانه‌رو و مشاور رهبر ایران نیز در مصاحبه‌ای گفت که ایران قصد ساخت سلاح هسته‌ای را ندارد، اما در صورت حمله آمریکا یا اسرائیل، ممکن است مجبور به ساخت سلاح هسته‌ای شود.
این‌گونه صحبت‌ها ممکن است ادبیات جنگی تلقی شود؛ اما درواقع یک تاکتیک مذاکره است. لاریجانی گفته که امیدوار است از دیپلماسی با آمریکا «نتیجه ملموس» حاصل شود و از ترامپ به عنوان «تاجری با استعداد» تمجید کرده است. سایر مقامات ایرانی حتی با وجود شکایت از «قلدری» ترامپ و تهدیدهای وی برای بمباران کشور، نشانه‌های مشابهی را بیان کرده‌اند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه گفت که ایران «همیشه آماده مذاکره در شرایط برابر است.» یک مقام ارشد ارتباطی در دفتر رئیس‌جمهور، مسعود پزشکیان یک روز پیش از این گفته بود که ایران مخالف مذاکره نیست و «توپ در زمین ایالات متحده است».
یک کارشناس امنیت منطقه‌ای در تهران به آتلانتیک گفت: «اگر پیام‌ها متناقض به نظر می‌رسند، به این دلیل است که ایران «خود را هم برای مذاکره و هم برای رویارویی آماده کرده است.» وی مدعی شد که مقامات ایرانی حتی قبل از تحلیف رئیس‌جمهور آمریکا با تیم ترامپ تماس گرفته بودند؛ زیرا دیپلماسی مسیر مطلوب آنهاست؛ اما در صورت شکست این تلاش، مسیر دفاع از کشور را نیز آماده کرده‌اند. به گفته این کارشناس، ایران خواهان یک فرآیند دو مرحله‌ای است که پس از تماس غیرمستقیم کنونی، مذاکرات مستقیم صورت گیرد. وی افزود: «تهران ترجیح می‌دهد که این مذاکرات به‌صورت مخفیانه انجام شود و می‌خواهد توان موشکی و پهپادی ایران از میز خارج شود. اما خوشحال می‌شود که درباره «کاهش تنش در منطقه» صحبت شود.» این کارشناس ادامه داد: «این به معنای انجام معامله بر سر گروه‌های محور مقاومت نیست، بلکه اگر ایران آن را ضروری ببیند، می‌تواند آنها را در دستور کار جدیدی قرار دهد.» این فشار برای گفت‌وگوها در ایران حوزه مشخصی دارد. مقالات روزنامه‌های اقتصادی و سیاسی استدلال می‌کنند که کشور باید با غرب توافق کند. یک نظرسنجی آنلاین در یک وب‌سایت خبری بزرگ نشان داد که ۸۲درصد طرفدار مذاکرات مستقیم با ایالات متحده بودند که ۷درصد طرفدار مذاکرات غیرمستقیم و تنها ۱۱درصد مخالف اصل مذاکره بودند.
محمدعلی سبحانی، سفیر سابق ایران در لبنان، اردن و قطر، حتی پیشنهاد کرد که ایران باید فرصت‌های تجاری را به شرکت‌های آمریکایی ارائه دهد تا دولت ترامپ را در معامله قرار دهد. اگر ایران و آمریکا دوباره حاضر به گفت‌وگو شوند، بسیاری از دولت‌ها و نیروهای خارجی تلاش خواهند کرد تا در شکل گرفتن نتیجه نقش‌آفرین باشند. اسرائیل ممکن است تلاش کند که ترامپ را از مذاکرات دور کند و به دنبال نتیجه‌ای باشد که ایران را ضعیف و بی‌ثبات کند. ترامپ نیز ممکن است این نتیجه را ترجیح دهد. اما به نظر می‌رسد صداهای برجسته در اردوگاه ترامپ خواستار رویکرد دیپلماتیک‌تر هستند. تاکر کارلسون، مجری برنامه گفت‌وگو که به‌دلیل روابط نزدیکش با رئیس جمهور معروف است، به‌شدت علیه حمله به ایران فشار آورده است. مصاحبه او با استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در خاورمیانه در خاورمیانه که در آن به نظر می‌رسید او آماده گفت‌وگو با ایران است، در ایران از نزدیک مشاهده شد. منابع منطقه‌ای که با یک روزنامه اسرائیلی صحبت می‌کردند، تمایل آشکار ویتکاف به مذاکرات را یکی از دلایلی می‌دانند که تهران دچار نرمش شد.
پس از آن، عراقچی یک پست طولانی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت و خواستار «تعامل دیپلماتیک» شد و در عین حال تاکید کرد که «طبق تعریف، چیزی به نام «گزینه نظامی» وجود ندارد، چه رسد به یک «راه‌حل نظامی». ویتکاف به این توئیت پاسخ داد: «عالی» اما سپس توییت را حذف کرد. با این حال به نظر می‌رسد پیام او در تهران دریافت شده است. رهبران عرب متحد آمریکا در خلیج‌فارس نیز احتمالا ترامپ را از تحریک بیشتر منطقه با حمله به ایران منصرف خواهند کرد. این در تضاد شدید با نگرش آنها در دوره اوباما است، زمانی که می‌ترسیدند توافق هسته‌ای با تهران باعث شود آمریکا، آنها را کنار بگذارد. بعید به نظر می‌رسد نامه‌نگاری بین تهران و واشنگتن به تجربه آمریکا و کره شمالی منجر شود؛ زیرا آن گفت‌وگوهای شخصی به‌دلیل اینکه با مذاکرات فنی لازم همراه نبود، شکست خورد. ایران اکنون تایید می‌کند که پایان توافق هسته‌ای قدیمی خود را متوقف کرده و از ساخت سلاح هسته‌ای چشم پوشی کرده است.آنچه ایرانی‌ها نیز می‌دانند این است که اگر می‌خواهند با آمریکا به یک توافق جدید دست یابند، باید با سبک ترامپ آشنا شوند که این شامل علاقه رئیس‌جمهور به نامه‌نگاری نیز می‌شود.
