آرایش مذاکراتی در رم
پس از کش‌وقوس‌های فراوان، شهر رم امروز شنبه ۳۰ فروردین (۱۹ آوریل) با هماهنگی سلطان‌نشین عمان میزبان دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکاست. در‌حالی‌که سید‌عباس عراقچی پس از دیدار با ولادیمیر پوتین راهی ایتالیا می‌شود، استیو ویتکاف نیز پس از دیدار با فرانسوا مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، راهی ایتالیا خواهد شد؛ دو دیداری که نشان می‌دهد ایران و آمریکا بنا دارند به‌تدریج سایر طرف‌های برجام را نیز به چارچوب مذاکراتی خود وارد کنند. پیش از حضور این دو مقام ارشد تهران و واشنگتن در رم، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس، با حضور در تهران نقش نظارتی خود را در هرگونه توافق احتمالی به طرف ایرانی و به‌ویژه آمریکایی گوشزد کرد. وی تاکید کرد: آژانس می‌خواهد پُل میان ایران و آمریکا باشد. اگرچه تهران نیز به گروسی توصیه کرد مدیرکل صلح باشد.
اما فراتر از این پس‌زمینه، حضور جی دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، یک روز پیش از مذاکرات در شهر رم قابل‌توجه است. ونس که روز جمعه همراه با جورجا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، پس از دیدار با ترامپ از واشنگتن راهی ایتالیا شده است، ادعا می‌شود که بنا دارد خود در جریان روند مذاکرات امروز قرار گیرد. مذاکرات امروز معطوف به شکل‌گیری چارچوب مذاکراتی بین ایران و آمریکا بر سر سرفصل اصلی، یعنی برنامه هسته‌ای است که سه موضوع اصلی درصد غنی‌سازی، نظارت‌ها و ذخایر را شامل می‌شود. مذاکرات امروز از این حیث مهم، تعیین‌کننده و کلیدی است که می‌تواند نقش راه توافق اولیه بین تهران و واشنگتن را ترسیم کند. در صورتی که امروز طرفین از گفت‌وگوهای سازنده یاد کنند، می‌توان گفت توافق می‌تواند در دسترس باشد.
سید‌عباس عراقچی یک روز قبل از دور دوم مذاکرات با ویتکاف، در مسکو تاکید کرد: ما روز شنبه با جدیت در مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا حاضر خواهیم شد و با توجه به نحوه حضور طرف مقابل، جمع‌بندی و قضاوت خواهیم کرد که چگونه باید این مسیر را ادامه دهیم. عراقچی در جمع خبرنگاران درخصوص دیدار با ولادیمیر پوتین و اهداف سفرش به مسکو گفت: در این سفر، در وهله نخست، حامل پیام مقام معظم رهبری بودم، پیامی که ایشان نگارش فرموده بودند و مباحث مختلفی را در بر می‌گرفت، هم مسائل منطقه‌ای و هم بحث‌های دوجانبه و همکاری‌هایی که با روسیه در جریان است.
وی افزود: این نامه حاوی نکات مهمی بود که مدنظر مقام معظم رهبری بودند که با رئیس‌جمهور روسیه طرح کنند. ایشان نامه را همان‌جا قرائت کردند و سپس توضیحات تکمیلی ارائه کردم و بعد، بحث مفصلی درباره همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای داشتیم.
این دیپلمات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: در دیدار با رئیس‌جمهور روسیه درباره برخی مسائل منطقه به صورت مفصل و هم تحولات بین‌المللی به‌ویژه مذاکراتی که به صورت غیرمستقیم بین ما با آمریکا جریان دارد و هم مذاکرات بین روسیه و آمریکا بحث شد. وی افزود: دیدگاه‌های دو طرف طبیعتا در خصوص این موضوعات مطرح شد. به نظرم ملاقات بسیار مفید و جدی و عملیاتی بود. همزمان سرگئی لاوروف همتای عراقچی نیز تصریح کرد که روسیه از گفت‌وگوهای تهران-واشنگتن استقبال می‌کند.
عراقچی سپس به روند مذاکرات با آمریکا اشاره کرد و گفت: واقعیت این است که ما از سمت آمریکا، پیام‌های متناقض و متضادی می‌شنویم. اینکه منظور چیست و چه اهدافی را در بر می‌گیرد مربوط به خودشان است. از نظر ما، آنچه پشت میز مذاکره (غیرمستقیم و با واسطه) بیان می‌شود، ملاک نظر و تعیین‌کننده است. وی افزود: متقابلا ما نیز در قبال این مواضع، دیدگاه‌های خود را با جدیت و روشنی بیان کرده‌ایم. در این مذاکرات کاملا جدی هستیم.
وی تاکید کرد: رم میزبان مذاکرات نیست، بلکه محل مذاکرات است؛ میزبان مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، همچنان دولت عمان است و ما در محلی که میزبان مشخص کند، حاضر خواهیم شد و کماکان وظیفه میانجی‌گری، واسطه‌گری و برقراری ارتباط غیرمستقیم برعهده وزیر امور خارجه عمان و دولت این کشور است. پیش‌تر نیز وزارت خارجه عمان در بیانیه‌ای اعلام کرد: «رم میزبان دور دوم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا خواهد بود.» در بیانیه وزارت خارجه عمان آمده است: «هدف از این گفت‌وگوها، پیشرفت بیشتر در جهت دستیابی به یک توافق عادلانه، الزام‌آور و پایدار خواهد بود.» دستگاه دیپلماسی عمان افزود: «عمان خرسند است که این نشست را در رم که به دلایل لجستیکی به عنوان محل برگزاری انتخاب شده است، تسهیل و میانجی‌گری می‌کند.»
همزمان مارکو روبیو که از موافقان برچیدن برنامه هسته‌ای ایران است و اظهاراتش موجب اختلاف‌نظر در دولت ترامپ شده است، روز جمعه طی اظهاراتی نسبت به «ثمربخش» بودن مذاکرات تهران-واشنگتن پیرامون برنامه هسته‌ای ایران ابراز امیدواری کرده و با اشاره به گفت‌وگوها پیرامون صلح اوکراین، بر ضرورت مشخص شدن امکان توافقی در این باره در آینده نزدیک تاکید کرد.
