«دنیای اقتصاد» پیچیدگی‌های خروج از NPT را بررسی می‌کند
موضع ایران دربارهNPT
موسوی در پاسخ اینکه آیا جمهوری اسلامی برای خروج از از برجام تصمیم خواهد گرفت و آیا آماده پذیرش طرح‌ها از مقامات اروپایی هستید،گفت: رایزنی‌ها ادامه دارد از قبل هم می‌دانستند جمهوری اسلامی در برداشتن گام‌ها جدی است؛ اما چیز ملموسی ندیدیم و امیدواریم در فرصت دوماهه‌ای که به دیپلماسی داده‌ایم به تعهدات خود عمل کنند و جمهوری اسلامی را قانع کنند در برجام بماند.
سفیر ایران در بریتانیا روز پنج‌شنبه هفته گذشته ضمن اشاره به برخی دیدگاه‌ها در کشور که می‌گویند «عضویت در ان‌پی‌تی هیچ سودی ندارد» گفت که دولت حسن روحانی «تلاش می‌کند این افراد را متقاعد کند که خروج از ان‌پی‌تی به نفع ایران نیست.» حمید بعیدی‌نژاد روز پنج‌شنبه، ۱۶ آبان، در پی آغاز چهارمین مرحله از کاستن از تعهدات ایران در نشستی در لندن با نمایندگان رسانه‌های این کشور و رسانه‌های بین‌المللی وضعیت کنونی توافق هسته‌ای را بد توصیف کرد و گفت: «یک سناریو می‌تواند خروج کامل ایران از برجام باشد.» بعیدی‌نژاد روز بعد در توییتی دیگر به شفاف‌سازی اظهارات خود که مورد تفسیر قرار گرفته بود، پرداخت و نوشت: مطلبی که بنده در جلسه با رسانه‌های انگلیسی‌ها عرض کردم این بود: شکست برجام طبعا این تفکر را که ایران به‌دلیل عدم بهره‌مندی از حقوق خود در زمینه فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای باید از NPT خارج شود، تقویت خواهد کرد؛ هرچند جمهوری اسلامی ایران در شرایط فعلی چنین گزینه‌ای را به نفع منافع کشور نمی‌داند. در ماه‌های گذشته برخی چهره‌ها به خروج از ان‌پی‌تی، معاهده منع سلاحهای هسته‌ای، اشاره کرده بودند. مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس روز ۲۷ خرداد امسال گفته بود در صورت عدم اقدام اروپا، پروتکل الحاقی را که به‌عنوان پشت‌قباله برجام، داوطلبانه اجرایی کردیم، به حالت تعلیق در می‌آوریم.
جواد کریمی‌قدوسی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز با اشاره به روند کاهش تعهدات برجام گفت: ایران به زودی تکلیف برجام را تعیین می‌کند و پرونده آن را می‌بندد. او در گفت‌وگو با خانه‌ملت در توضیح گام چهارم کاهش تعهدات برجام گفت: گام چهارم باید آخرین گام کاهش تعهدات برجام ایران باشد؛ زیرا به جز دو موضوعی که تکلیف آن مشخص نشده مابقی تعهدات ایران لغو شده است. در هر حال ایران به‌زودی پرونده برجام را می‌بندد. نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: تزریق گاز طبق گام چهارم کاهش تعهدات برجام شروع شده، آماده شدن کامل سانتریفیوژ‌های نسل جدید در فردو باقی مانده که تعبیه زیرساخت‌های آن زمانبر است. علاوه بر آن ایران به زودی باید تکلیف پروتکل الحاقی را تعیین کند. او افزود: ما به تعهدات عام که همه اعضای آژانس انرژی اتمی اجرا می‌کند پایبند می‌مانیم؛ اما پروتکل الحاقی که ایران را ملزم می‌کند قبل از هر اقدامی باید از آژانس مجوز دریافت کرد را باید کنار گذاشت؛ به‌ویژه اینکه ایران داوطلبانه آن را اجرا می‌کند.
پیش‌تر هم کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی درخصوص خروج از ان‌پی‌تی گفت: «ما لیستی از پیشنهادها را داریم و حتی خروج از NPT را ارائه کرده‌ایم. سازمان ۱۵ پیشنهاد ارائه کرده است که برای آینده اقدام می‌شود. با برداشته شدن محدودیت‌ها سازمان کار خود را انجام می‌دهد و با دستور مقامات بالا کار انجام می‌شود. همزمان علی مطهری، نماینده مردم تهران نیز درباره احتمال خروج ایران از NPT در صورت خروج اروپا از برجام، ابراز کرد: خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاحهای هسته‌ای اقدام مناسبی است تا از این پس تعهدی نداشته باشیم؛ همان‌طور که رژیم صهیونیستی عضو NPT نیست و هر کاری که دوست دارد انجام می‌دهد، ایران نیز می‌تواند از NPT خارج شود.
تغییر در دکترین هسته‌ای
سخنگوی وزارت امورخارجه در ادامه درباره اظهارات سیدعباس عراقچی درباره احتمال تجدید نظر ایران در دکترین هسته‌ای و اظهاراتی که از اروپایی‌ها درباره مکانیزم اسنپ بک شنیده می‌شود، گفت: آنچه توسط آقای عراقچی مطرح شد، در واکنش به موضوعی است که در گوشه و کنار در برخی محافل اروپایی مطرح می‌شود که اگر ایران به برداشتن گام‌ها ادامه دهد آنها ممکن است مکانیزم اسنپ بک را اجرایی کنند.
او افزود: بنده و دوستان دیگر و حتی وزیر محترم امورخارجه بارها توضیح دادیم که آنها نه حق چنین کاری دارند و نه می‌توانند این کار را انجام دهند. کاری که ما می‌کنیم برای حفظ برجام است و براساس مفاد آن است و این حق ماست که از آن استفاده کنیم. موسوی اضافه کرد: اگر آنها بخواهند این کار را انجام دهند طبیعی است طیف وسیعی از انتخاب‌ها پیش روی ملت ایران است که بسته به شرایط تصمیم خواهیم گرفت کدام یک از این انتخاب‌ها را بررسی کنیم و روی آن اقدام انجام دهیم. سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امورخارجه روز شنبه با حضور در میزگردی در کنفرانس عدم اشاعه که در شهر مسکو روسیه برگزار شد درخصوص «اسنپ‌بک» (مکانیزم ماشه) گفت: من فکر می‌کنم کاملا برای تمام مشارکت‌کنندگان در برجام شفاف ساخته‌ایم که اسنپ‌بک و بازگشت قطعنامه‌های قبلی [شورای امنیت] خط قرمز ایران است. اگر پاداش ایران پس از این همه تعامل و مذاکره و همکاری با آژانس این باشد که دوباره تحت فصل هفتم [منشور ملل متحد] قرار گیرد، این به‌معنای آن است که «دکترین هسته‌ای» ما اشتباه بوده است و ما باید سیاست و دکترین هسته‌ای خود را مورد بازبینی و بررسی مجدد قرار دهیم.»
پیچیدگی‌های خروج از NPT
زمزمه‌های خروج از NPT در کشور باعث طرح این پرسش مهم شده است که قاعده خروج از این معاهده هسته‌ای چگونه است و چه پیامدهایی می‌تواند در بر داشته باشد. در همین ارتباط رحمان قهرمان‌پور کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: «موضوع خروج از ان‌پی‌تی یک بحث مبسوط حقوقی و فنی دارد که البته پیچیدگی‌ها و تفسیرپذیری زیادی هم به‌دنبال دارد. اما موضوع مهم در ابعاد سیاسی و به‌خصوص امنیتی این معاهده قرار دارد. در سال‌های گذشته در کنفرانس‌های مقدماتی و بازنگری NPT بحث خروج مجددا مطرح شده و دیگر به روال سابق نیست که یک دولت بخواهد و بتواند به شکل خودکار از این پیمان خارج شود. بنابراین خروج یک مساله امنیتی و در ارتباط مستقیم با شورای امنیت سازمان ملل است که این شورا در این‌خصوص نظر می‌دهد و تصمیم‌گیری می‌کند.»
قهرمان‌پور با بیان اینکه تصوری که حاکم است این که قاعده خروج از NPT مثل قاعده خروج از سایر معاهدات و پیمان‌های بین‌المللی است، افزود: «قاعده خروج از معاهده منع گسترش سلاحهای هسته‌ای مثل سایر پیمان‌های بین‌المللی نیست. شورای امنیت در سال ۲۰۰۲ خروج کره‌شمالی از این معاهده را نپذیرفت و به‌رغم فعالیت‌های پیونگ‌یانگ مثل اخراج بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کرسی کره شمالی همچنان در این معاهده وجود دارد اما صندلی‌اش خالی است. بنابراین خروج خودکار نیست بلکه منوط به موافقت شورای‌امنیت است.» این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: «اگر کشوری بنا به فرض بخواهد از این معاهده خارج شود، مسوولیت کارها در زمان حضورش در این معاهده لغو یا پاک نمی‌شود، بلکه شورای امنیت به‌خاطر اقداماتی که در زمان عضویت انجام داده، می‌تواند کشور نامبرده را بازخواست و تحریم کند.»
رحمان قهرمان‌پور با بیان اینکه اهل فن می‌دانند که خروج از این معاهده خیلی دشوار است، افزود: «این مساله سختی‌های زیادی دارد و معتقدم که فعلا در دستور کار نیست و به‌نظر می‌رسد طرح این موضوعات ابزاری برای فشار بر غرب و کشورهای اروپایی درخصوص عمل به تعهدات به‌خصوص راه‌اندازی اینستکس است و خیلی کاربرد داخلی برای فشار بر دولت روحانی ندارد.»
ارسال نظر