پمپئو امروز به شورای امنیت می‌رود
تلاش رسمی آمریکا برای فعال‌سازی ماشه
درواقع مایک پمپئو معتقد است که آمریکا به‌رغم خروج از توافق هسته‌ای می‌تواند خواستار اجرای «مکانیزم ماشه» شود و بارها به این موضوع اشاره کرده است. در این خصوص محافل دیپلماتیک ضمن اعلام خبر حضور وزیر امورخارجه آمریکا در نشست شورای امنیت گفته‌اند که وی خواستار از سرگیری تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی ایران خواهد شد. خبرگزاری آلمان نیز با انتشار گزارشی اعلام کرده است که مایک پمپئو در این اجلاس خواستار فعال‌سازی «مکانیزم ماشه» علیه ایران خواهد شد. قرار است واشنگتن در روز پنج‌شنبه ۲۰ اوت (۳۰ مرداد) شکایت خود از ایران را به شورای امنیت ارائه کند؛ در شکوائیه آمریکا، ایران به نقض تعهداتش در برجام متهم شده است. به گزارش «ایسنا» به نقل از رویترز، آمریکا با وجود خروج از برجام در سال ۲۰۱۸، برای فعال کردن مکانیزم بازگشت تحریم‌ها شکایتی را به ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل درخصوص عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای ارائه می‌دهد. چندین دیپلمات اعلام کردند که پمپئو احتمالا دیدارهایی با نماینده اندونزی در سازمان ملل و رئیس شورای امنیت در ماه آگوست خواهد داشت. همچنین یک مقام سازمان ملل اعلام کرد که پمپئو احتمالا دیداری با آنتونیو گوترش داشته باشد.
توصیه روحانی به واشنگتن
همزمان حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران روز گذشته با اشاره به تلاش واشنگتن برای استفاده از مکانیزم ماشه در قالب سازوکار ۲۲۳۱ گفت آمریکا در برجام نیست که بخواهد از این سازوکار استفاده کند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری روحانی افزود: «عقل چیز شریفی است. قطعنامه ۲۲۳۱ را بخوانید؛ همه جا می‌گوید «طرف‌های برجام یا یکی از طرف‌های برجام.» این درحالی است که آمریکا به صراحت گفته از برجام خارج شده است.» به گفته رئیس‌جمهوری ایران، قطعنامه می‌گوید آنهایی که طرف هستند و در برجام حضور دارند، می‌توانند از سازوکار (حل‌اختلاف یا مکانیزم ماشه) استفاده کنند و روند این سازوکار هم گفته شده است. روحانی افزود: هم اتحادیه اروپا، هم چین و روسیه و هم همه کشورهایی که در زمینه مسائل سیاسی و حقوقی صاحب‌نظر هستند، آمریکا را محکوم کردند و پیشاپیش محکوم می‌کنند. رئیس دولت در ادامه تاکید کرد: «البته دنیا می‌‌داند که اگر آمریکا در این مسیر قدم بردارد، نتیجه‌اش چیست. اما این راه بسته شده است. مثل آدمی که خودش آمده، این پل را به‌طور کامل خراب کرده است، حالا فکر می‌کند پل است و دارد می‌رود.» وی خطاب به آمریکا ادامه داد: «غرق می‌شوید. او فکر می‌کند پل است اما پل را خودش خراب کرده است.»
آمریکا باید درس بگیرد
همچنین نماینده ایران در سازمان ملل با اشاره به تلاش اخیر آمریکا درباره تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در شورای امنیت گفته است: «آمریکا باید از نشست قبلی شورای امنیت که توانست فقط جمهوری دومینیکن را با خود همراه کند، درس بگیرد.» به گزارش «ایسنا» تخت‌روانچی، تلاش آمریکا برای ارائه شکایت جدید از ایران به شورای امنیت سازمان ملل را سیاستی شکست خورده خواند. بر اساس گزارش صداوسیما، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل، اعمال فشار و تحریم‌های مختلف بر مردم ایران را نتیجه «بی‌سیاستی» کاخ‌سفید خواند و افزود: «هرچه باشد، اسمش را نمی‌شود دیپلماسی گذاشت.»
مانع آمریکا در استفاده از مکانیزم ماشه
«مکانیزم ماشه»، یکی از نکات پیش‌بینی شده در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ کشورهای ۱+۵ با ایران است. در این مکانیزم پیش‌بینی شده است که هرگاه یک کشور از کشورهای شرکت‌کننده در توافق هسته‌ای معتقد به نقض الزام‌ها از سوی طرف مقابل باشد، می‌تواند خواستار تجدید تحریم‌های بین‌المللی شود. اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل نیز نمی‌توانند از حق وتوی خود در ارتباط با «مکانیزم ماشه» استفاده کنند. مهم‌ترین مانع درباره درخواست آمریکا در مورد اجرای مکانیزم ماشه، خروج این کشور از توافق هسته‌ای است. آمریکا در سال ۲۰۱۸ رسما از توافق هسته‌ای خارج شد. از این رو، نسبت به این موضوع که آیا از منظر حقوق بین‌الملل آمریکا همچنان بتواند از حق پیش‌بینی شده در توافق هسته‌ای استفاده کند، تردید وجود دارد.
همچنین بیشتر دیپلمات‌ها در سازمان ملل معتقدند با توجه به اعلام خروج رسمی آمریکا از برجام، کاخ‌سفید برای موفق شدن در جلسه شورای امنیت مسیر بسیار پر فراز و نشیبی در پیش خواهد داشت که در آن چین و روسیه قطعا و اروپا نیز طبق بیانیه اتحادیه با بازگشت خودسرانه تحریم‌های سازمان ملل توسط آمریکا همراهی نخواهند کرد.
اقدام بعدی ایران
از سوی دیگر فریدون عباسی، رئیس کمیسیون انرژی مجلس سه‌شنبه شب در سخنانی تاکید کرد که اگر آمریکا مکانیزم ماشه را فعال کند، همه گزینه‌های جمهوری اسلامی از جمله خروج از NPT روی میز خواهد بود. به گزارش خانه ملت، نماینده مردم کازرون در مجلس افزود: «با این اقدام خروج از برجام، NPT و... روی میز کشورمان خواهد بود؛ بالاخره ما باید از کشورمان دفاع کنیم و از هر گزینه‌ای که نیاز باشد نیز استفاده خواهیم کرد و آنجاهایی هم که باید از مجامع بین‌المللی و قوانین موجود استفاده کنیم این بهره را خواهیم برد.» این نماینده مجلس تاکید کرد: «آمریکایی‌ها اگر گزینه ماشه را برای چکاندن دارند ما هم گزینه‌های بسیاری را در دستور کار خواهیم داشت تا آنها مشاهده کنند که اگر جنگی را شروع کردند پایانش در دست آنها نخواهد بود.»
تهران از برجام خارج نمی‌شود
این درحالی است که خبرگزاری رویترز به نقل از چند مقام ایرانی در گزارشی نوشت حتی در صورت فعال شدن مکانیزم ماشه، ایران فعلا از برجام خارج نخواهد شد. به گزارش عصر ایران، سه مقام ایرانی به رویترز گفتند: «تصمیم مقامات تهران بر این است که حتی به‌رغم فعال شدن مکانیزم ماشه علیه ایران در شورای امنیت، تهران در برجام بماند و منتظر نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر آمریکا باشد. این مقامات گفتند امیدواری تهران بر این است که پیروزی بایدن بر ترامپ در انتخابات آتی، برجام را نجات خواهد داد.» بایدن گفته است در صورت پیروزی در انتخابات، به برجام خواهد پیوست. یک مقام ایرانی که در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران بوده، به شرط افشا نشدن نامش به رویترز گفت: «حتی اگر آمریکایی‌ها بزرگ‌ترین اشتباه خود یعنی استفاده از مکانیسم ماشه را انجام دهند، تصمیم ایران ماندن در برجام است.» او افزود: «ما هنوز اینجا خواهیم بود اما ترامپ ممکن است چند ماه دیگر در کاخ‌سفید نباشد.» رویترز نوشت: «ایران امیدوار است با خروج ترامپ از کاخ‌سفید بار دیگر توافق برجام احیا شود و به همین خاطر تلاش می‌کند فشارهای چند ماه آتی را بگذراند و منتظر نتایج انتخابات نوامبر(آبان) امسال در آمریکا باشد.» دولت ترامپ قصد دارد این هفته مکانیزم ماشه را علیه ایران در شورای امنیت فعال کند.
بیانیه کمیسیون امنیت ملی مجلس
همچنین کمیسیون امنیت ملی مجلس در واکنش به تلاش آمریکا برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه بیانیه‌ای صادر و در آن تاکید کرد که براساس موازین بین‌المللی، آمریکا، با خروج از ضمیمه دوم قطعنامه و عدم انجام تعهداتش در قبال ملت ایران، از مشروعیت استفاده از مکانیزم حل اختلاف موجود در مواد ۳۶ و ۳۷ برجام برخوردار نیست. به گزارش خبرگزاری تسنیم در این بیانیه آمده است: «در صورت فعال شدن غیرقانونی مکانیزم ماشه، سازمان انرژی اتمی باید به سرعت ضمن بازگرداندن کلیه فعالیت‌های هسته‌ای به سطح پیش از سال ۹۴، با بهره‌گیری از سانتریفیوژهای نسل IR۴، IR۶، IR۸ به سرعت جهت تامین نیاز کشور برای تامین ۱۹۰ هزار سو غنی‌سازی اقدام کند. همچنین در عملیاتی کردن ساخت پیشران هسته‌ای در جهت تجهیز ناوگان‌های دریایی کشورمان تسریع نماید.»
رایزنی وزرای آلمان با همتایان آمریکایی و روس خود
از سوی دیگر سایت وزارت‌خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای از تماس تلفنی مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا با هایکو ماس، وزیرخارجه آلمان خبر داد. به گزارش «ایسنا» در این بیانیه آمده است: «وزیرخارجه پمپئو با وزیرخارجه هایکو ماس صحبت کرد تا گفت‌وگویی درخصوص همکاری بر سر برخی مسائل همچون ایران، بلاروس و روسیه داشته باشند. وزیرخارجه پمپئو بر لزوم یک پاسخ متحد فرااطلسی برای مسوول دانستن ایران و اطمینان حاصل کردن از اینکه شورای امنیت به وظایفش درخصوص حفظ صلح و امنیت بین‌المللی عمل می‌کند، تاکید کرد.»
همزمان وزرای امورخارجه آلمان و روسیه در گفت‌وگوی تلفنی بر تعهداتشان نسبت به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تاکید کردند. به گزارش «ایسنا» سرگئی لاوروف، وزیرخارجه روسیه در تماسی تلفنی با هایکو ماس، وزیرخارجه آلمان درخصوص راهکار ارائه شده توسط ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه مبنی بر برگزاری نشست سران اعضای دائم شورای امنیت به علاوه آلمان و ایران برای گفت‌وگو درخصوص راه‌های پایدار حفظ امنیت در خلیج‌فارس به گفت‌وگو پرداخت.
ادعای برایان هوک درباره شورای امنیت
همزمان با این تحولات برایان هوک، نماینده سابق ویژه آمریکا در امور ایران روز سه‌شنبه مدعی شد پیشنهاد تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران، آزمایشی برای شورای امنیت بود که در آن ناکام ماند. به گزارش «ایسنا» به نقل از وی‌او‌ای، برایان هوک در جریان جلسه‌ای مجازی که توسط تشکلی موسوم به«اتحاد علیه ایران هسته‌ای» با موضوع انقضای تحریم تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر برگزار شد، ادعا کرد: «شورای امنیت سازمان ملل که مسوول حفظ صلح و امنیت بین‌المللی است، باید به کشورهایی مانند اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس که در خط مقدم رویارویی با تخاصم‌های ایران هستند، گوش کند.» هوک در مورد تصمیم شورای امنیت گفت: «سازمان ملل متحد یک نهاد چندجانبه مهم است. ولی آن سازمان در مورد انقضای تحریم تسلیحاتی [ایران] مرتبطترین سازمان محسوب نمی‌شود. مرتبطترین سازمان بین‌المللی، شورای همکاری خلیج‌فارس است.»
ریاض خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی
از سوی دیگر درحالی‌که پیش‌نویس قطعنامه آمریکا درباره تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت با شکست مواجه شد، شورای وزیران سعودی از جامعه بین‌المللی خواست تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کنند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رسمی عربستان(واس)، در نشست هفتگی شورای وزیران سعودی آنها مدعی شدند که رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران چه سلاح متعارف و چه نامتعارف منجر به افزایش ویرانی و تخریب می‌شود و درگیری‌ها در منطقه را نیز افزایش می‌دهد.
