پمپئو: تحریم‌ها علیه ایران ۲۰ سپتامبر باز می‌گردند
حمله هریس به دیپلماسی برجامی ترامپ
سازوکار موسوم به بازگشت خودکار تحریم‌ها به‌دنبال احیای تمامی قطعنامه‌های تحریمی علیه تهران است که پس از حصول برجام میان ایران و گروه ۱+۵ تعلیق شده بودند. تلاش آمریکا در این مسیر پس از شکست این کشور در به تصویب رساندن قطعنامه‌ای که خواستار جلوگیری از انقضای محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران بود، صورت می‌گیرد. در همین ارتباط، مایک پمپئو وزیرخارجه آمریکا در توییتی نوشت: هفته گذشته، ایالات‌متحده آمریکا روند ۳۰ روزه را فعال کرد تا تقریبا همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بازیابی شود. او در ادامه مدعی شد پس از آنکه شورای امنیت نتوانسته ماموریت خود برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را انجام دهد، این تحریم‌ها از نیمه شب به وقت گرینویچ در تاریخ ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) بازمی‌گردد. پمپئو دقایقی پس از انتشار این توییتش در توییت دیگری نوشت: اگر هر یک از اعضای شورای امنیت قطعنامه‌ای برای تمدید تعلیق تحریم‌ها ارائه بدهد، ایالات‌متحده با آن مخالفت خواهد کرد. اگر هیچ قطعنامه‌ای ارائه نشود، تحریم‌ها علیه ایران در ۲۰ سپتامبر باز خواهد گشت. این چگونگی عملکرد قطعنامه ۲۲۳۱ است. ادعای وزیرخارجه آمریکا درحالی مطرح می‌شود که درخواست این کشور برای بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران با مخالفت اکثر اعضای شورای امنیت مواجه شده است. آمریکا اخیرا با شکست در تصویب پیش‌نویس قطعنامه‌ای که برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ارائه کرده بود، به‌دنبال فعال کردن مکانیزم بازگردانی تحریم‌ها در توافق هستهای برای بازگردانی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است. این درحالی است که حق استفاده از این مکانیزم تنها برای اعضای مشارکت‌کننده در توافق هستهای محفوظ است و آمریکا با خروج از این توافق در سال ۲۰۱۸ به مشارکت در آن پایان داده است. وزیر امورخارجه آمریکا در ادامه همچنین مدعی شد که اعمال تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، جمهوری اسلامی ایران را به پای میز مذاکره خواهد کشید. به گزارش «ایسنا» مایک پمپئو، در توییتی نوشت: توافق هستهای یک‌طرفه با ایران برای آمریکا امنیت و برای خاورمیانه ثبات به ارمغان نیاورده و رفتارهای نظام را تغییر نداده و نخواهد داد. او ادامه داد: تثبیت مجدد تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، به این کشور فشار می‌آورد که همانند کشوری عادی رفتار کند و به پای میز مذاکره بازگردد. پیش‌تر نیز کلی کرافت نماینده آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل مدعی شده بود که قطعنامه ۲۲۳۱ به این کشور اجازه می‌دهد تا سازوکار بازگشت تحریم‌ها علیه ایران را اجرایی کند و هر کسی که در برابر به گفته او اسنپ بک بایستد تحریم خواهد شد. کرفت بامداد روز جمعه (به وقت تهران) در مصاحبه با شبکه سعودی العربیه مدعی شد: «مکانیزم ماشه را بر اساس منافع آمریکا و ملت‌های منطقه اجرا خواهیم کرد و شورای امنیت باید به مسوولیت خود برای اجرای روندهای قانونی عمل کند.»
واکنش ظریف
در واکنش به این اظهارات، وزیر امورخارجه ایران در پیامی در توییتر به تهدید نماینده آمریکا در سازمان ملل درباره اسنپ بک، پاسخ داد. «محمدجواد ظریف» در پیامی در توییتر نوشت: «پس از سه بار رد شدن توسط شورای امنیت، آمریکا هم‌اکنون تهدید می‌کند هر کس و هر نهادی را که میان آمریکا و اسنپ بک آن قرار بگیرد، تحریم می‌کند، آنها ظاهرا قانون یا سازمان ملل را درک نمی‌کنند. ممکن است آنها بتوانند این را بفهمند: شما در سال ۲۰۱۸ از برجام طلاق گرفتید. نام شما در گواهی ازدواج نامربوط است.» تلاش آمریکا برای احیای تحریم‌ها در این مسیر پس از شکست این کشور در به تصویب رساندن قطعنامه‌ای که خواستار جلوگیری از انقضای محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران بود، صورت می‌گیرد. آن قطعنامه که روز ۲۵ مرداد به رای گذاشته شد با ۱۱ رای ممتنع، دو رای موافق (آمریکا و جمهوری دومینیکن) و دو رای مخالف (روسیه و چین) رد شد. سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل نیز هم‌راستا با ظریف با بیان اینکه آمریکا عمدا به غلط قطعنامه ٢٢٣١ را تفسیر و اعضای سازمان ملل را به‌خاطر ایستادگی در مقابل زورگویی تهدید می‌کند، نسبت به در خطر بودن اقتدار شورای امنیت هشدار داد. مجید تخت‌روانچی در صفحه توییترش درباره تفسیر ایالات‌متحده آمریکا از روند بازگشت تحریم‌ها علیه ایران نوشت: «تحقیر حقوق بین‌الملل از سوی آمریکا به پایین‌ترین سطح خود رسیده است.» تخت‌روانچی خاطرنشان کرد: «آمریکا ناقض برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) و قطعنامه ٢٢٣١ است؛ عمدا به غلط قطعنامه ٢٢٣١ را تفسیر و اعضای سازمان ملل - از جمله نزدیک‌ترین متحدانش - را به‌خاطر ایستادگی در مقابل زورگویی تهدید می‌کند.» او با ذکر این نکته که «یکجانبه‌گرایی آمریکا، سازمان ملل را تضعیف می‌کند»، اظهار کرد: «اقتدار شورای امنیت در خطر است.»
معاون بایدن خواستار بازگشت به برجام شد
اظهارات مقامات دولت ترامپ در شرایطی است که نامزد معاونت ریاست‌جمهوری حزب دموکرات در انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا بر لزوم بازگشت مجدد واشنگتن به برجام تاکید کرده است. به گزارش خبرگزاری فارس، «کامالا هریس» روز جمعه در یک جلسه مجازی جمع‌آوری کمک‌های مالی برای ستاد انتخاباتی «جو بایدن» خواستار بازگشت مجدد ایالات‌متحده به برجام شد. بنا بر گزارش شبکه «ان‌دی‌تی‌وی»، هریس در پاسخ به سوالی درخصوص چگونگی احیای اعتماد و حمایت هم‌پیمانان اروپایی و آسیایی آمریکا در صورت پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا، ضمن انتقاد از سیاست‌های «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا بر لزوم «پیوستن مجدد آمریکا به توافق اقلیمی پاریس» و بازگشت به برجام و تقویت این توافق هستهای تاکید کرد. خانم هریس گفت سیاست‌های دونالد ترامپ در قبال ایران، باعث انزوای آمریکا شده است. هریس که سناتور کالیفرنیاست گفت: «من عضو کمیته اطلاعاتی سنا هستم و به اعتقاد من بیش از هر زمان دیگر در میان متحدان خود منزوی شده‌ایم و برای رسیدگی به این مشکل نیازمند کمک هستیم.»
هریس در شرایطی بر لزوم بازگشت مجدد آمریکا به توافق هستهای ایران تاکید کرد که روز پنج‌شنبه هفته گذشته با تاکید بر حمایت پایدار واشنگتن از رژیم صهیونیستی، تصریح کرد که به ایران اجازه دسترسی به تسلیحات هستهای را نخواهد داد. او در گفت‌وگو با شبکه ان‌بی‌سی در این خصوص گفت: «بگذارید شفاف سخن بگویم، ما به ایران اجازه نمی‌دهیم به سلاح اتمی دست یابد... اطمینان حاصل خواهیم کرد که اسرائیل از حمایت ناگسستنی ایالات‌متحده برخوردار است.» هریس روز جمعه اما ضمن انتقاد از سیاست‌های دولت ترامپ گفت: «جو بایدن و دولت ما برای ترمیم خساراتی که دونالد ترامپ و دولت وی به وجود آورده‌اند و ابقای جایگاه خود در جهان کارهای زیادی پیش رو دارند.» او سپس در ادامه درخصوص لزوم پایبندی آمریکا به تعهداتش گفت: «بخشی از قدرت ما زمانی است که به‌عنوان یک کشور در عرصه جهانی گام برمی‌داریم. بخشی از قدرت جایگاه ما، تنها به‌خاطر ارتش و قدرت اقتصادی ما نیست، بلکه به این حقیقت ربط پیدا می‌کند که شرکای ما به این باور برسند که وقتی ما حرفی می‌زنیم پای آن خواهیم ایستاد.» معاون بایدن تاکید کرد: «ما به دوستان خود وفاداریم که وقتی تعهدی می‌دهیم، به وعده‌های خود پایبندیم. خواه این تعهد به ناتو باشد یا توافق پاریس که به آن پایبند خواهیم بود. دونالد ترامپ به چنین چیزی نرسیده است. منظورم این است که این به‌عنوان بخشی از شخصیت او به‌عنوان انسان است که به اعتقاد من درکی از اهمیت صداقت و ثبات کلام ندارد.» کامالا هریس در تاریخ ۳۰ مرداد ۹۹ رسما به‌عنوان نامزد معاونت ریاست‌جمهوری حزب دموکرات در انتخابات ۲۰۲۰ معرفی شد.
دفاع مجدد ترامپ از خروج آمریکا از برجام
اظهارات هریس در شرایطی صورت می‌گیرد که رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر از اقدام مغایر با تعهدات بین‌المللی آمریکا در خروج از توافق‌هسته‌ای ایران دفاع کرد. به گزارش رویترز، دونالد ترامپ که جمعه‌شب در شهر لاندن‌دری در ایالت نیوهمپشایر سخنرانی می‌کرد، گفت: ما از توافق هستهای فاجعه‌بار دولت قبل با ایران خارج شدیم. ما ۱۵۰ میلیارد دلار به ایران برای توافقی که در واقع خیلی کوتاه‌مدت بود، پول دادیم. از آن جالب‌تر، ۸/ ۱ میلیارد دلار پول نقد به آنها دادیم. کلی پول نقد که با چند هواپیما بردند. او ادامه داد: خیلی بد بود و آن زمان بود که من فهمیدم چقدر یک رئیس‌جمهور در ایالات‌متحده قدرتمند است. وقتی یک رئیس‌جمهوری این حق را داشته باشد - که به نظرم نداشت - که به بانک‌ها برود و ۸/ ۱ میلیارد دلار پول نقد بگیرد و تحویل افرادی بدهد که از شجاعت ما متنفر هستند، به این می‌گویند قدرت. البته من باور ندارم که او حق داشت چنین کاری کند.
مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز در ادامه واکنش مقامات دولت ترامپ، در اظهاراتی مدعی شد که توافق هستهای، ایران را در مسیر دستیابی به سلاح‌های هستهای قرار داده است. رابرت اوبرایان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز جمعه در گفت‌وگو با نشریه شورای آتلانتیک درخصوص چالش‌های ایالات‌متحده در سال‌های آتی مدعی شد که «فعالیت‌های ستیزه‌جویانه زیادی از سوی ایران» درحال انجام گرفتن است. او در بخش دیگری از سخنان خود مدعی شد که رئیس‌جمهورهای پیشین آمریکا نیز از متحدان ناتو خواسته بودند تا پول بیشتری را برای حفاظت از خودشان در برابر روسیه، چین و ایران خرج کنند.
اوبرایان درخصوص اقدامات ترامپ در سال‌های اخیر مدعی شد: رئیس‌جمهور بازدارندگی در مقابل ایران را بازگرداند. او از توافق فاجعه‌بار با ایران خارج شد که از نظر من نیز بدترین توافق دیپلماتیکی است که غرب در آن دخیل شده است - یا حداقل از توافق سال ۱۹۳۸ در مونیخ در آن دخیل بوده. این توافق بدی بود که ایران را در مسیر سلاح‌های هستهای قرار داد، درست همانطور که اسرائیلی‌ها ثابت کردند. او با اشاره به نزدیک شدن زمان پایان مهلت تحریم‌های تسلیحاتی ایران ادامه داد: این مساله ایران را در مسیر دستیابی به تسلیحات متعارف پیشرفته خواهد گذاشت. این مساله امسال ذیل برجام اجرایی خواهد شد. ما فشار حداکثری علیه ایران اعمال کرده‌ایم و همین فشار حداکثری صحنه را برای مذاکرات صلح میان امارات و اسرائیل فراهم کرده است.
وین میزبان نشست کمیسیون مشترک برجام
در بحبوحه این تحولات، شهر وین روز سه‌شنبه اول سپتامبر/ ۱۱ شهریور میزبان نشست کمیسیون مشترک برجام به ریاست معاون سیاسی وزیر امورخارجه ایران و معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا است. به گزارش خبرگزاری فارس، آن‌گونه که پیش از این هم اعلام شده بود سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امورخارجه ایران و هلگا اشمید معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ریاست این دور از نشست را برعهده دارند. مرداد ماه سال‌جاری ریابکوف معاون وزیرخارجه روسیه از احتمال برگزاری کمیسیون مشترک برجام به‌طور حضوری در آینده نزدیک خبر داده بود. در همین خصوص «هلگا اشمید» دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و معاون مسوول سیاست خارجی این اتحادیه در پی بیانیه مشترک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در توییتی نوشت: «خبری خوب از تهران درخصوص همکاری بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. اتحادیه اروپا به نقش غیرجانبدارانه و منصفانه آژانس اعتماد دارد. همزمان، ما به تلاشمان برای حفظ برجام در جلسه هفته آینده کمیسیون مشترک ادامه می‌دهیم. من از طرف جوزپ بورل ریاست این جلسه را به عهده خواهم داشت.» «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ۲۸ تیر ماه سال‌جاری در پیامی توییتری بار دیگر با تاکید بر لزوم حفظ برجام اظهار کرد که به‌عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام به وظیفه خود ادامه خواهد داد. بورل در این باره عنوان کرد: «صراحتا می‌گویم که ما باید به دو دلیل این توافق را حفظ کنیم: اول اینکه هیچ جایگزین موثری برای آن وجود ندارد. این ایده که ما می‌توانیم یک توافق دیگر داشته باشیم و آن را «توافق ترامپ» می‌نامیم، اصلا امکان‌پذیر نیست. ۱۲ سال طول کشید که اختلافات کنار گذاشته شد تا یک توافق حاصل شود. مذاکرات در سال ۲۰۰۳ آغاز شد و این توافق بدون پذیرش کامل رهبری وقت آمریکا و تعامل آمریکا و همچنین روسیه و چین و قطعا خود ایران امکان‌پذیر نبود.»
اتحادیه اروپا: به برجام پایبندیم
همزمان، یک سخنگوی اتحادیه اروپا گفت این اتحادیه به اجرای توافق هستهای با ایران پایبند خواهد بود. «پیتر استانو»، در مصاحبه با پایگاه «New Europe» گفت که برجام از جمله بخش‌های کلیدی معماری منع اشاعه هستهای در جهان است. او گفت: «توافق هستهای ایران که به اتفاق آرا به تایید شورای‌امنیت رسیده جزو عناصر کلیدی معماری منع اشاعه هستهای در جهان است و به امنیت منطقه، اروپا و فراسوی آن کمک می‌کند.» او اضافه کرد: «اتحادیه اروپا در راستای احترام به قوانین بین‌المللی و حفظ ایمنی بین‌المللی به اجرای برجام متعهد باقی می‌ماند.»
حمایت چین و فرانسه از برجام
در ادامه این واکنش‌ها، «وانگ یی» وزیرخارجه چین در دیدار با «ژان‌ایو لودریان» همتای فرانسوی خود با یادآوری اینکه باید متعهد به توافق‌نامه‌های چندجانبه باشیم، اظهار کرد: چین و فرانسه باید هماهنگی و همکاری‌ها را در امور بین‌الملل تقویت کرده و از توافق‌نامه‌های بین‌المللی مانند برجام و دستاوردهای مهم دیپلماسی چندجانبه محافظت کنند. به گزارش «ایرنا» از تلویزیون چین، وانگ یی روز یکشنبه در ادامه سفر به اروپا در پاریس با وزیرخارجه فرانسه دیدار کرد و افزود: اقدامات یکجانبهگرایانه مانند عقب‌نشینی از پیمان‌ها و شکستن قراردادها در هیچ‌جا موردپسند نیست.
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی نیز دیگر مقامی بود که از سیاست‌های یکجانبهگرایانه آمریکا انتقاد کرد. میخائیل اولیانوف، روز شنبه در توییتی در پاسخ به تام کاتن سناتور آمریکایی نوشت: «ما یک ضرب‌المثل روسی داریم که می‌گوید: نابود کردن سخت نیست، این ساختن است که سخت است. این ضرب‌المثل درخصوص سیاست آمریکا در خلیج‌فارس نیز صدق می‌کند. حق با سناتور است. توافق هستهای به‌خاطر آمریکا به‌شدت تضعیف شده است اما آیا آمریکا توانسته نتیجه‌ای مثبت از این مساله حاصل کند؟ خیر. حقیقتا ساختن سخت است.» تام کاتن، سناتور آمریکایی روز جمعه (۳۱ مرداد) در توییتی نوشته بود: ایران از توافق هستهای فاجعه‌بار جو بایدن و باراک اوباما به‌عنوان ترفندی برای ثروتمند کردن خود و وقت‌کشی استفاده کرد.
