سخنگوی کاخ‌سفید:
برجام همچنان بهترین گزینه است
رایزنی‌‌‌های فشرده باقری
همچنین علی باقری کنی، رئیس هیات مذاکرهکننده ایرانی دیروز نیز مانند روزهای گذشته، مذاکرات فشرده‌‌‌ای داشت؛ معاون وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته از جمله با انریکه مورا، معاون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات دیدار کرد. به گزارش «ایسنا»، دیدار باقری و مورا در حالی انجام شد که کارگروه هستهای در سطح کارشناسی در هتل کوبورگ در حال برگزاری بود. کارگروه لغو تحریمها نیز عصر روز چهارشنبه به وقت محلی تشکیل شد. عصر روز سهشنبه هم نشستی دوجانبه میان علی باقری کنی، رئیس هیات مذاکرهکننده ایرانی و انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا برگزار شد. دو طرف در این جلسه، با بررسی نتایج جلسه دوشنبه و نشست کارگروه رفع تحریم، در خصوص نحوه ادامه گفتوگوها به بحث و رایزنی پرداختند. باقری همچنین صبح دیروز با وزیر امور خارجه اتریش دیدار کرد. رئیس هیات مذاکرهکننده هستهای کشورمان با روسای هیات‌‌‌های سیاسی و دیپلماتیک انگلیس، فرانسه و آلمان هم دیدار کرد.
ادامه مذاکرات لغو تحریمها در روز پنجشنبه
همچنین براساس آخرین خبر‌هایی که از وین محل مذاکرات مخابره شده، مذاکرات برای لغو تحریمها در روز پنجشنبه نیز ادامه می‌‌یابد. ایران در نشست کارگروه لغو تحریمها روز سهشنبه، خواسته‌‌های خود را برای لغو تحریمها به صورت دسته‌بندی‌‌شده و مشخص مطرح کرد و به دیگر هیات‌‌ها نیز توصیه کرده است که فعالانه و سازنده به ارائه راهکار و پیشنهاد درباره چگونگی برداشتن تحریمها بپردازند.
ایران و ۱+۴ مذاکرات فنی و کارشناسی خود را بر اساس متون پیشنویس به‌دست آمده در ۶دور مذاکرات قبلی آغاز کردهاند. در عین حال ایران روز دوشنبه تاکید کرد که «تغییرات شکلی و محتوایی در مسیر مذاکرات قاعدتا باید انجام گیرد.» از این‌رو، متون به‌دست آمده در ادوار پیشین، تنها نقش پیشنویس را ایفا می‌کنند و تمام این متون قابل‌مذاکره مجدد هستند.
ابهام در دریافت تضمین
یکی از نکات قابل‌توجه برای ایران دریافت تضمین‌‌های کافی و لازم در رابطه با قطعیت و تداوم رفع تحریمها در روند اجرای برجام است. با توجه به سابقه آمریکا در خروج یک‌جانبه از برجام، به‌نظر می‌رسد دریافت هر نوع ضمانت رسمی و غیررسمی محلی از اعراب ندارد اما همان‌طور که تیم مذاکراتی قبلی هم بر آن تاکید داشته است، «عادی‌‌سازی روابط اقتصادی و تجاری با ایران از سوی آمریکا و اروپا» می‌تواند تضمینی مطمئن‌تر از قول رئیس‌جمهوری آمریکا باشد. به‌عنوان مثال این توقع وجود دارد که آمریکایی‌‌ها درباره همکاری‌‌های اقتصادی با شرکت‌های ایرانی وارد گفتوگو شوند یا اوفک از صدور دستورالعمل‌‌های موردی دست بردارد. ممنوعیت یوترن برداشته شود تا ایران بتواند پول‌‌های بلوکه‌شده‌‌اش در بانک‌‌های مختلف را منتقل کند.
ایران تاکید دارد، دو موضوع تحریمها و تعهدات هستهای نباید به‌طور متقابل به هم وابسته باشند بلکه ضروری است ابتدا موضوع تحریم که ناشی از اقدام آمریکا به‌عنوان طرف ناقض برجام بوده است، حل و فصل شود. به‌علاوه به‌نظر می‌آید عمده اختلاف‌نظرها بر سر تحریمها، چگونگی لغو آنها و راستی‌آزمایی آنها باشد. در روزهای گذشته چندین سناتور و نماینده کنگره آمریکا هشدار دادهاند که در صورت پیروزی در انتخابات سال۲۰۲۴، هر توافقی میان دولت کنونی این کشور با ایران را لغو می‌کنند. واضح است این موضوع بر فضای گفتوگوها اثر منفی داشته و به بی‌اعتمادی بیشتر طرفها دامن می‌زند. به همین دلیل است که ایران تاکید دارد آمریکا برای بازگشت به برجام، باید تضمین‌‌های قطعی و عینی ارائه دهد. از طرفی بی‌‌اختیاری و ضعف تیمهای مذاکرهکننده اروپایی روند گفتوگوها را کند و تصمیم‌گیری در خصوص موضوعات مهم را دشوار میکند.
واشنگتن در مسیر دیپلماسی است
جن ساکی، سخنگوی مطبوعاتی کاخ‌سفید، روز سهشنبه ۹ آذر (۳۰ نوامبر) در کنفرانس مطبوعاتی به پرسش خبرنگاران درباره «مثبت بودن دور هفتم مذاکرات احیای برجام در وین» که دیپلماتهای اروپایی مطرح کردند و همچنین «جدی بودن ایران» در مذاکرات پاسخ داد. او گفت: «ارزیابی این موضوع برای ما دشوار است. بنابراین قصد ندارم از اینجا چنین ارزیابی داشته باشم. گزارش‌‌‌ها و ایده‌‌‌های زیادی وجود دارند که درباره آنها مذاکره می‌شود، اما قرار نیست به طور علنی مذاکره کنیم.» سخنگوی کاخ‌سفید در ادامه تاکید کرد که تمرکز آمریکا بر بازگشت دوجانبه به پایبندی به برجام است و این بهترین گزینه موجود است.
جن ساکی افزود: آمریکا مسیر دیپلماسی را در پیش گرفته و این چیزی است که رابرت مالی و دیگران در حال پیش بردن آن هستند.
به نظر می‌رسد صحبت‌‌‌های جن ساکی پاسخی به لابی‌‌‌های سنگین ضدبرجام در داخل و خارج از آمریکاست؛ زیرا از یکسو رژیم اسرائیل در حال لابی‌‌‌گری و رایزنی سنگین ضدایرانی است و از سوی دیگر، روز سهشنبه تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه و یکی از منتقدان اصلی برجام با انتشار توییتی با اشاره به آغاز دور هفتم احیای توافق اتمی با ایران نوشت: جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا «تیمی را برای تسلیم آمریکا به وین فرستاده است.»
تشدید رایزنی‌‌‌های ضدبرجامی
در خصوص تلاش‌‌‌های اسرائیل قابل ذکر است که وزیر خارجه این رژیم در دیدار با امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه «تهدید نظامی» را تنها راه متوقف کردن برنامه‌‌‌های هستهای جمهوری اسلامی عنوان کرد. یائیر لاپید همزمان با مذاکرات احیای برجام در وین نسبت به برداشتن تحریمها هشدار داد و خواستار تشدید آنها شد. وزیر خارجه اسرائیل در جریان سفر سه‌روزه خود به لندن و پاریس، شامگاه سهشنبه سی‌‌‌ام نوامبر (نهم آذر) در کاخ الیزه با امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، دیدار و گفتوگو کرد. لاپید در دیدار با مکرون تاکید کرد که به باور اسرائیل هدف ایران از بازگشت به مذاکرات وین، پس از حدود ۶ماه وقفه، خریدن زمان برای توسعه برنامه‌‌‌های هستهای و نجات از مخمصه فلج‌‌‌کننده تحریمهای اقتصادی است. او با تاکید بر اینکه مواضع اسرائیل درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی پس از سال‌ها شنیده می‌شود، مدعی شد تحریمها علیه ایران باید تشدید شود. در گزارش روزنامه اسرائیلی به محتوای سخنان امانوئل مکرون در دیدار با لاپید اشاره‌‌‌ای نشده است. یائیر لاپید در یک پیام توییتری با انتشار تصاویری از این دیدار، ملاقات با رئیسجمهور فرانسه را «صمیمانه» خواند و نوشت آنها گفتوگوهای مفصلی درباره مذاکرات احیای برجام داشتند. وزیر خارجه اسرائیل مدعی شده است که نفتالی بنت، نخست‌‌‌وزیر و بنی‌گانتس، وزیر دفاع این کشور همچنان به تلاش خود ادامه می‌دهند تا جهان متوجه خطر برنامه‌‌‌های اتمی جمهوری اسلامی شود.
دیدار برجامی بلینکن با وزرای خارجه سه کشور اروپایی
تقریبا همزمان با سفر لاپید به پاریس، منابع خبری از ملاقات آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا با همتایان بریتانیایی، فرانسوی و آلمانی او در شهر ریگا پایتخت لیتوانی خبر دادند. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده می‌‌‌گوید، بلینکن و وزیران خارجه سه کشور اروپایی طرف توافق هستهای درباره «نگرانی‌ها» در مورد برنامه‌‌‌های هستهای ایران و مذاکرات وین رایزنی کردهاند، اما به جزئیات این رایزنی‌‌‌ها اشاره‌‌‌ای نکرده است. روز سهشنبه، خبرگزاری رویترز به نقل از دیپلماتهای اروپایی که نامشان فاش نشده است نوشت، مساله سانتریفیوژهای ایران یکی از موضوع‌‌‌های مورد اختلاف در مذاکرات وین است.
لغو تحریمها در اختیار کنگره است
همچنان‌که اشاره شد، در داخل آمریکا موضوع بازگشت این کشور به برجام و لغو تحریمهای ایران به بحثی داغ میان جمهوری‌خواهان تبدیل شده است. ۲۵نماینده جمهوری‌خواه کنگره آمریکا در نامهای به جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا یادآور شدند که تصمیم‌گیری درباره لغو تحریمهای اقتصادی علیه ایران در اختیار کنگره است.
دور هفتم مذاکرات توافق هستهای برجام در وین پس از پنج‌ماه وقفه با ایران روز دوشنبه ۸آذر (۲۹ نوامبر) با حضور اعضای گروه ۱+۴ و اتحادیه اروپا و همچنین هیاتی از ایران به ریاست علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه، در وین از سر گرفته شد. راب مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران نیز به طور غیرمستقیم در مذاکرات احیای برجام شرکت کرده است. مذاکرات احیای برجام در وین خردادماه امسال در پی انتخاب ابراهیم رئیسی به مقام ریاست‌جمهوری متوقف شده بود.
ارائه پیشنهادهای جدید از سوی ایران
صبح روز سهشنبه، جلسه کارگروه رفع تحریم در سطح کارشناسان و با حضور نمایندگان ایران، گروه ۱+۴ و اتحادیه اروپا در هتل کوبورگ وین برگزار شد. در این نشست، مذاکرهکنندگان ایرانی ضمن تشریح دیدگاه‌‌‌های جمهوری اسلامی ایران و ارائه پیشنهادهای جدید، بار دیگر بر موضع اساسی تهران مبنی بر لزوم رفع موثر تحریمها علیه ملت ایران تاکید و دیگر اعضا را به مشارکت سازنده در گفتوگوها تشویق کردند.
در این جلسه، نمایندگان سایر کشورها هم آمادگی و جدیت خود را برای تعامل در موضوع رفع تحریمها ابراز کردند. روز سهشنبه، دومین روز از مذاکرات وین، با ادامه تلاش هیات دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران، وارد مرحله شروع کارگروه لغو تحریمهای ظالمانه آمریکا شد و روند مذاکرات با پیشنهادهای تازه طرف ایرانی در خصوص نحوه پیشبرد گفتوگوها پیگیری شد.
روند مثبت گفتوگوها
تا پایان روز دوم مذاکرات، اکثر قریب به اتفاق دیپلماتهای شرکت‌کننده در مذاکرات، فضای گفتوگوها را مثبت ارزیابی کردند. ادامه‌‌‌دار بودن این دور از مذاکرات و برگزاری نشست کارگروه‌‌‌های لغو تحریمها و مسائل مرتبط با فعالیتهای هستهای ایران، یکی از نشانه‌‌‌های مثبت بودن روند گفتوگوهای جاری در وین است. روز چهارشنبه هم جلسه کارگروه مسائل هستهای آغاز شد و مذاکرات در قالب این دو کارگروه در روزهای آینده پیگیری خواهد شد.
رفع تحریمها در اولویت
باید توجه کرد، نفس این مساله که رفع تحریمها در دستور کار نخست مذاکرات وین قرار دارد، بر اراده و عزم قوی تیم مذاکرهکننده ایرانی برای پیگیری منافع بحق جمهوری اسلامی ایران دلالت دارد.
انریکه مورا می‌‌‌گوید جمهوری اسلامی ایران برای لغو تحریمها مصمم است و در وین حضور دارد تا در این زمینه رایزنی کند. سفرای چین و روسیه هم که ریاست تیمهای دو کشور را درمذاکرات وین بر عهده دارند، تاکید می‌کنند که اولویت با رفع تحریمها علیه ایران است. در همین حال، برخی رسانه‌‌‌های غربی تلاش دارند با خبرسازی و اظهارنظرهای خاص بر روند مذاکرات تاثیر بگذارند. خبرگزاری رویترز دیروز به نقل از دیپلماتهای اروپایی گزارش داد که ۷۰ تا ۸۰درصد پیشنویس مربوط به توافق ازسرگیری اجرای برجام از دور قبل آماده است و قدرت‌‌‌های جهانی منتظرند تایید ایران را برای ادامه مذاکره در این خصوص دریافت کنند. جمهوری اسلامی ایران هم تاکید دارد که تبدیل پیشنویس به توافق نیازمند مذاکره است؛ کاری که در چارچوب دو کارگروه رفع تحریم و مسائل هستهای در حال پیگیری است. در واقع، رسالت هیات اعزامی جمهوری اسلامی ایران به وین نیز، رسیدن به یک متن مورد توافق است که مورد رضایت تمام طرفها باشد.
اینکه دولت جدید نسبت به برخی از بخش‌‌‌های پیشنویس دور قبل نکاتی دارد، برخلاف گزارش‌‌‌های ادعایی و شیطنت‌‌‌آمیز رسانه‌‌‌های غرب نباید ملاک ارزیابی گفتوگوها قرار گیرد و اصل، مذاکره برای دستیابی به متن مورد توافق است. گفته می‌شود طرف مقابل هم این مساله و همچنین این موضوع را که رفع تحریمها محور گفتوگوها باشد، پذیرفته است. باقری در این زمینه به خبرنگاران ایرانی گفت: جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره اراده جدی و برای دستیابی به توافق آمادگی عملی دارد و نسبت به آینده خوش‌بین است.
زمان پایان مذاکرات
بر اساس این گزارش، طرف‌‌‌های شرکت‌کننده در مذاکرات وین تاکید دارند که رایزنی‌‌‌ها تا زمان رسیدن به جمع‌بندی ادامه دارد و در پایان که هنوز زمان آن مشخص نیست، یک نشست اختتامیه با حضور مذاکرهکنندگان ارشد گروه ۱+۴، ایران و اتحادیه اروپا برگزار خواهد شد. در عین حال یک منبع به خبرنگار تسنیم گفت که طرف‌‌‌های اروپایی در وین درخواست پایان سریع این دور از گفتوگوها را مطرح کردهاند. یک منبع دیگر نزدیک به تیم مذاکرهکننده در این خصوص به خبرنگار تسنیم گفت که «تیم ایرانی ترجیح می‌دهد، به ادامه گفتوگوها تا زمانی که نیاز باشد، ادامه دهد.»
حمایت مجلس از گفتوگوها
همچنین محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی روز گذشته در سخنانی خطاب به ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور گفت: «آقای رئیسی! مطمئنم شما در حوزه سیاست خارجی و در حوزه رفع تحریمها نیز تلاش خواهید کرد که هم مذاکره‌ای خوب و عزتمندانه را شاهد باشیم و همچنین با تلاش خوب حق مردم گرفته شود و این تحریمهای ظالمانه نیز رفع شود.» قالیباف در عین حال تاکید کرد: «مطمئنم دولت با مذاکره عزتمندانه حق مردم را می‌گیرد. مجلس حامی دولت است.»
مذاکره به همراه فشار
در حالی که مذاکرات در وین با هدف احیای برجام ادامه دارد، در آمریکا برخی سیاست‌‌‌های خصمانه این کشور علیه ایران را همچنان در دستورکار دارند که البته مساله جدیدی نیست و غرب به‌ویژه آمریکا همیشه از گزینه مذاکره به همراه فشار استفاده کرده است. در این خصوص چند عضو مجلس نمایندگان آمریکا از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه طرحی را برای مقابله با توانمندی پهپادی ایران معرفی و ادعا کردند که هدف آنها جلوگیری از دستیابی ایران یا گروه‌‌‌های مورد حمایت آن به هواپیماهای بدون سرنشینی است که می‌تواند در حملات علیه آمریکا و متحدانش مورد استفاده قرار گیرد. به گزارش «ایسنا»، بنابر گزارش وب‌سایت رسمی مجلس نمایندگان آمریکا، این نمایندگان به سرپرستی مایکل مک کاول، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا طرح موسوم به «قانون توقف پهپادهای ایرانی» را ارائه دادهاند که شامل تحریم‌‌‌هایی علیه برنامه تسلیحاتی متعارف ایران، از جمله فروش یا انتقال هواپیماهای بدون سرنشین به ایران یا از آن می‌شود.
انتقاد مسکو از پلنB
همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه هشدار داد، سناریوهایی مانند نقشه «ب» آمریکا در مقابل ایران، فضای مذاکرات هستهای در وین را مسموم میکند. به گزارش خبرگزاری فارس، ماریا زاخاروا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه روز چهارشنبه در نشست خبری هفتگی در پاسخ به سوال خبرنگار «الجزیره» درباره «نقشه ب» آمریکا مبنی بر شکست مذاکرات هستهای در وین گفت: «در مورد داستان‌‌‌ها و سناریوهایی مانند «نقشه ب» معتقدیم غیرضروری و مخرب بوده و قطعا به فضای مذاکرات کمکی نمی‌کند و می‌تواند آن را مسموم کند.» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه افزود: «امیدواریم تغییرات مثبتی از طرف آمریکایی از جمله رفع تحریمها را شاهد باشیم تا متعاقبا فعالیتهای هستهای ایران که در پاسخ به این تحریمها افزایش یافته، به حالت قبل برگردد و امید داریم برجام به اجرای کامل بازگردد؛ زیرا جایگزینی معقول و اجرایی برای آن وجود ندارد.»
