«دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی کرد
پشت پرده بلوف تل‌آویو
یائیر لاپید، وزیرخارجه رژیم صهیونیستی- عکس AFP
در هفته‌های اخیر، اظهارات مقامات فعلی و سابق اسرائیل در مورد لزوم آماده‌سازی برای حمله نظامی به تاسیسات هستهای ایران تشدید شده است؛ تهدیداتی که بسیاری از کارشناسان آن را «بلوف» ارزیابی می‌کنند تا یک «تهدید معنادار». این تهدیدات و لفاظی‌ها با شروع مذاکرات در دولت ابراهیم رئیسی شدت بیشتری به خود گرفته و در یکی از آخرین اظهارنظرهای همراه با تهدید، یائیر لاپید، وزیر خارجه اسرائیل، بار دیگر درباره احتمال اقدام نظامی علیه تاسیسات هستهای ایران سخن گفته و تاکید کرده است که اسرائیل می‌تواند بدون اطلاع دولت بایدن این کار را انجام بدهد و برای دفاع از امنیت خود «نیاز به اجازه کسی ندارد».
لاپید روز گذشته در گفت‌وگو با کانال ۱۲ اسرائیل درباره توانایی نظامی اسرائیل برای این حمله مدعی شده اسرائیل در این زمینه توانایی‌هایی دارد که جهان و حتی برخی کارشناسان این حوزه تصور نمی‌کنند.
پیش از این برخی مقام‌های سابق اسرائیلی به روزنامه نیویورک‌تایمز گفته بودند که اسرائیل ممکن است بتواند ضرباتی در مقیاس کوچک به تاسیسات هستهای تهران وارد کند، اما انجام حملات نهایی علیه تاسیساتی که در نقاط مختلف ایران پراکنده است، فراتر از توان و منابع ارتش اسرائیل است.
اما لاپید اما با رد این احتمالات مدعی است که این رژیم قادر به دفاع از خود در برابر تهدیدهای ایران است. همچنین به گزارش عصرایران، وب‌سایت «بریکینگ دیفنس» به استناد منابع نظامی اسرائیل از تل‌آویو گزارش داد: «در حالی که اسرائیل سخت کار می‌کند تا نشان دهد که برای حمله به سایت‌های هستهای ایران آماده می‌شود، منابع نظامی اسرائیل می‌گویند که تقریبا هیچ شانسی برای اقدام نظامی اسرائیل بدون تایید آمریکا وجود ندارد؛ تاییدی که به نظر نمی‌رسد در کوتاه مدت به دست آید.»
تصویب بودجه نظامی
اخیرا نیز کمیته مالی پارلمان اسرائیل در ادامه تلاش‌های این رژیم با هدف فضاسازی روانی علیه ایران، موافقت کرد تا بودجه‌ای اضافی حدود دو میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار برای انجام عملیات نظامی علیه ایران به بودجه نظامی این رژیم افزوده شود. این کمیته ضمن موافقت با چنین افزایشی، مجموعه‌ای از سیاست‌های حمایتی دیگر در رابطه با انجام اقدام‌های نظامی علیه تهران را نیز تصویب کرد. این اقدام پس از سفر جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا به تل‌آویو و دیدار با اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی و بنی گانتز، وزیر جنگ این رژیم صورت گرفته است.
دردسرهای حمله به ایران
همچنین در این رابطه اخیرا «دنی سیترینوویچ» که به مدت ۲۵ سال در واحدهای مختلف فرماندهی در اطلاعات ارتش اسرائیل (IDI) از جمله به عنوان رئیس میز ایران در بخش تحقیق و تحلیل (RAD) فعالیت کرده، در یادداشتی در اندیشکده شورای آتلانتیک به دلایل «حمله نکردن» اسرائیل علیه تاسیسات ایران پرداخته و نوشته است: «حتی اگر اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران حمله کند چون دانش هستهای دانشمندان ایرانی بومی شده است آنها را قادر می‌سازد تا برنامه هستهای را به سرعت بازسازی کنند. به عبارت دیگر، سیاستمداران اسرائیلی روی یک حمله نظامی قمار می‌کنند که حداکثر برنامه هستهای ایران را به تاخیر می‌اندازد.»
پاسخ ایران و نیروهای هم‌پیمان
همچنین به گزارش شورای آتلانتیک و به گفته این مقام اسرائیلی، اگر تل‌آویو اقدام به حمله علیه تاسیسات ایران کند با واکنش جمهوری اسلامی و نیروهای هم‌پیمان آن در منطقه مواجه خواهد شد. به گزارش خبرگزاری برنا، در این رابطه اسحاق بریک، ژنرال سابق ارتش رژیم صهیونیستی نیز پیش‌بینی کرد که در صورت هرگونه حماقت تل‌آویو در حمله به ایران، روزانه سه هزار راکت و موشک در انتظار این رژیم است. به گزارش شبکه خبری «پرس تی‌وی»، «اسحاق بریک» از ژنرال‌های سابق رژیم صهیونیستی اخیرا هشدار داد که ارتش اسرائیل برای جنگ منطقه‌ای آماده نیست، زیرا گروه‌های طرفدار ایران در سوریه، یمن و عراق و حماس در نوار غزه، به‌طور همزمان به اسرائیل موشک شلیک خواهند کرد.
سابقه تهدید
البته این تهدیدات اسرائیل فقط به این چند هفته محدود نمی‌شود و از زمان روی کار آمدن بایدن چون مقامات این رژیم نگران آن بودند که دولت دموکرات بار دیگر به برجام بازگردد و مناسبات تهران-واشنگتن تغییر کند، سریعا درخواست خود را به رئیس‌جمهور جدید آمریکا ارائه کردند. در این رابطه، آوی کوخاوی، فرمانده ارتش اسرائیل در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۱ یعنی تنها ۲۶ روز پس از روی کار آمدن دولت جو بایدن، اعلام کرد که برای جلوگیری از بازگشت دولت جدید آمریکا به برجام، دستور داده تا نقشه‌های جدیدی برای حمله به ایران و از میان بردن برنامه هستهای این کشور طراحی شود. وی همچنین گفته بود که رژیم صهیونیستی هیچ شکلی از هستهای شدن ایران را نمی‌پذیرد و چنانچه بایدن به برجام بازگردد، رژیم صهیونیستی خود به تنهایی علیه ایران اقدام خواهد کرد.
امتیاز آمریکا به اسرائیل!
از سوی دیگر از آنجا که یکی از نگرانی‌های عمده اسرائیل، کاهش تعهدات نظامی آمریکا در منطقه و خارج شدن خاورمیانه از اولویت‌های امنیتی واشنگتن است، این روزها بیش از پیش تل‌آویو به دنبال آن است تا آمریکا به این رژیم تعهد بدهد که همچنان در کنار اسرائیل خواهد بود. در این خصوص دولت تل‌آویو روز جمعه اعلام کرد که اسرائیل قراردادی به ارزش تقریبی ۱/ ۳ میلیارد دلار برای خرید ۱۲ بالگرد ترابری سنگین «لاکهید مارتین» و دو فروند هواپیمای سوخت‌رسان بوئینگ KC-۴۶ از ایالات متحده امضا کرده است. به گزارش عصرایران به نقل از وب‌سایت میدل ایست‌آی، وزارت دفاع اسرائیل روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد که این خرید بخشی از برنامه گستردهتر برای تقویت قابلیت‌های ارتش اسرائیل و آمادگی آن برای مقابله با تهدیدات فعلی و در حال توسعه است. همچنین به نظر می‌رسد این اقدام با هدف کاهش برخی نگرانی‌های اسرائیل و دادن امتیاز به این رژیم صورت گرفته است. با توجه به آنکه آمریکا مخالف حمله احتمالی اسرائیل علیه ایران است و بارها نیز نسبت به عواقب آن به مقامات صهیونیستی هشدار داده، این پرسش مطرح می‌شود که چرا اسرائیل از این تهدیدات کوتاه نمی‌آید؟ آیا واقعا قصد حمله دارد و اگر حمله‌ای صورت گیرد آیا این حمله در سطح کوچک یا یک حمله گسترده خواهد بود؟ همچنین نقش آمریکا در صورت عملیاتی کردن این تهدیدات تل‌آویو نیز حائز اهمیت است که «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با کارشناسان به بررسی این موضوعات پرداخته است.
نیاز تل‌آویو به یک دشمن خارجی
دکتر رحمن قهرمانپور، پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل در رابطه با دلایل تهدیدات اخیر کابینه تل‌آویو علیه تهران به روزنامه «دنیای اقتصاد» ضمن تاکید بر تلاش‌های این رژیم که از زمان نتانیاهو آغاز شده بود «یعنی تبدیل کردن ایران به اصلی‌ترین تهدید برای امنیت ملی و حتی حیات و بقای اسرائیل»، گفت: « برجسته کردن یک تهدید بیرونی و دشمن خارجی به صورت طبیعی باعث می‌شود که در داخل آن جامعه نوعی، وحدت رویه اتفاق بیفتد.» قهرمانپور با اشاره به اینکه کابینه نفتالی بنت یک کابینه شکننده و ضعیف است، گفت: «این کابینه از یکسو از یک طیف تندروی مذهبی مانند شخص بنت و از سوی دیگر از چپ‌گراهای ضدصهیونیسم تشکیل شده است.» به گفته این کارشناس بنابراین این کابینه تلاش دارد از موضوع هستهای ایران و ایجاد ترس از ایران، به عنوان عاملی برای انسجام خود استفاده کند. در این راستا، طی یکی، دو ماه اخیر نفتالی بنت تلاش زیادی کرده تا بایدن را متقاعد کند که با ایران توافق نکند. پژوهشگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه این دلایل داخلی و امنیتی کردن ایران، مهم‌ترین دلایل کابینه بنت برای تشدید حملات لفظی علیه ایران است، توضیح داد: «این کابینه به‌شدت از سوی طیف مخالفان از جمله نتانیاهو به دلیل انفعال در برابر ایران تحت فشار است و می‌خواهد نشان دهد که در برابر ایران ضعفی از خود بروز نمی‌دهد.»
تهدید مشروط
قهرمانپور به این موضوع نیز اشاره کرد که در کنار این تهدیدات، هم لاپید و هم بنی گانتز تاکید کرده‌اند که اگر توافقی با ایران انجام شود، اسرائیل آن توافق را به نوعی خواهد پذیرفت. وی ادامه داد: «بنابراین تهدید به حمله به ایران مشروط است؛ به این معنا که اسرائیلی‌ها تلاش دارند در شرایط فعلی، آمریکا و اروپا را به این سمت پیش ببرند که امتیازات بیشتری از تهران بگیرند. اما در هر صورت اگر توافقی انجام بگیرد، خود اسرائیلی‌ها می‌دانند که امکان تداوم خرابکاری علیه تاسیسات هستهای ایران کمتر خواهد شد. زیرا در چنین شرایطی، تل‌آویو فقط با تهران مواجه نیست بلکه به نوعی با آمریکا و اروپا و حتی روسیه نیز در تقابل قرار می‌گیرد.» به گفته قهرمانپور از این منظر، اسرائیلی‌ها تلاش دارند تا بخشی از ملاحظات آنها در مذاکرات وین لحاظ شود و به دنبال امتیازگیری بیشتر هستند.
نگرانی از کاهش تعهدات آمریکا در منطقه
این پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل با تاکید بر این موضوع که آنها یک نگرانی عمده دیگر هم دارند که همان نگرانی از کاهش تعهدات نظامی آمریکا در منطقه است، گفت: «همان‌گونه که کارشناسان امنیتی و نظامی تل‌آویو نیز اذعان داشته‌اند، اسرائیل به تنهایی نمی‌تواند تاسیسات هستهای ایران را به صورتی موثر از بین ببرد.» وی ادامه داد: «ماهیت و ابعاد برنامه هستهای ایران به گونه‌ای است که با یک یا دو حمله هوایی امکان از بین بردن آن وجود ندارد و با حمله به تاسیسات هستهای ایران، دانش هستهای آن همچنان پابرجا خواهد ماند.» قهرمانپور با اشاره به اینکه در زمان جورج بوش پسر، آمریکا تعدادی سلاح موشکی پیشرفته سنگرشکن را به اسرائیل تحویل داد، گفت: «در آن زمان ادعا می‌شد که اسرائیل در حال آماده شدن برای عملیات نظامی علیه ایران است اما مشاهده کردیم که با وجود خرید این موشک‌ها، اسرائیل اقدام به حمله نکرد.»
موانع گزینه نظامی
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه گفت که وقتی صحبت از حمله اسرائیل به ایران می‌شود باید نوع آن را در نظر بگیریم. وی ادامه داد: «سه گزینه حمله را می‌توان متصور بود نخست حمله در ابعاد وسیع زمینی، دوم از آسمان، زمین و دریا و سوم فقط بمباران از آسمان.» قهرمانپور با تاکید بر اینکه بمباران از آسمان محتمل‌ترین گزینه است، گفت: «در این صورت اسرائیل باید از آسمان برخی کشورهای همسایه ایران مانند اردن یا عراق یا از جنوب از آسمان عربستان یا از شمال از مرز ترکیه و سوریه عبور کند که عبور از هر کدام از این سه مسیر با مشکلات خاص خود مواجه است و همچنین این رژیم نمی‌تواند با یک سورتی پروازش به تمام تاسیسات هستهای ایران آسیب جدی وارد کند.» این کارشناس در نهایت تاکید کرد: «من فعلا این تهدیدات اسرائیل را جدی نمی‌گیرم، اما معتقدم این رژیم همچنان خرابکاری‌های هستهای را در دستورکار خود خواهد داشت.»
اهداف چندجانبه اسرائیل از تهدید علیه ایران
فاطمه نکولعل‌آزاد، پژوهشگر مسائل بین‌الملل نیز در رابطه با دلایل این تهدیدات اسرائیل در پاسخ به «دنیای اقتصاد» گفت: «اسرائیل از طریق مطرح کردن مداوم استفاده از گزینه نظامی علیه ایران در درجه اول به دنبال تحت فشار قرار دادن آمریکا است؛ زیرا اولا می‌خواهد آمریکا قانع شود که برجام توافق مفیدی نیست، بنابراین باید این توافق از بین برود و توافق جدیدی امضا شود که مطلوب اسرائیل باشد. به گفته بنی گانتز، وزیر دفاع رژیم صهیونیستی، توافقی قوی‌تر، طولانی‌تر و گستردهتر از توافق ۲۰۱۵ مطلوب اسرائیل است.» نکولعل ادامه داد: « دوم اینکه تل‌آویو می‌خواهد این پیام را به آمریکا انتقال دهد که اگر به خواسته‌های اسرائیل توجه نشود، این رژیم به صورت یکجانبه عمل می‌کند و ممکن است جنگی را آغاز کند که آمریکا نیز ناخواسته درگیر آن شود.»به گفته این کارشناس، اسرائیل با طرح گزینه جنگ به دنبال تحت فشار قرار دادن اروپا نیز هست؛ چراکه کشورهای اروپایی به‌شدت نگران جنگ و ناامنی در خاورمیانه هستند و هر گونه جنگی به ویژه در منطقه خلیج فارس نه تنها سبب اختلال در تامین انرژی می‌شود، بلکه ممکن است سبب بروز موج گسترده‌ای از آوارگان و پناهندگان به سوی اروپا شود. وی ادامه داد: «اسرائیل قصد دارد این پیام را به اروپا انتقال دهد که پذیرفتن یک توافق بد هستهای سبب خواهد شد که اسرائیل به گزینه نظامی متوسل شود که به ناچار پیامدهای منفی آن متوجه اروپا نیز خواهد شد.»همچنین نکولعل معتقد است: «اسرائیل از طریق طرح گزینه جنگ به دنبال ایجاد عملیات روانی علیه جمهوری اسلامی است تا از یکسو ایران توسعه فعالیت‌های هستهای خود را متوقف کند و از سوی دیگر در مذاکرات هستهای جاری تن به یک توافق جدید بدهد که مطلوب اسرائیل باشد.»به گفته این کارشناس به‌طور کلی طرح گزینه جنگ توسط اسرائیل «ابزاری» برای «تحت فشار قرار دادن ایران برای عقب‌نشینی از برنامه هستهای خود» از یکسو و «اعمال فشار به کشورهای غربی برای امضای یک توافق هستهای مطلوب اسرائیل با ایران» از سوی دیگر ارزیابی می‌شود.
هزینه‌های حمله احتمالی اسرائیل
حسین سیاحی، دیگر پژوهشگر مسائل بین‌الملل نیز در پاسخ به این پرسش «دنیای‌اقتصاد» که آیا اسرائیل بدون حمایت آمریکا جرات و توان حمله به ایران را دارد یا خیر، گفت: «بعید به نظر می‌رسد اسرائیل بدون حمایت ایالات متحده، توانایی حمله به ایران را داشته باشد و از آنجا که دولت‌ها به شکل واقع‌گرایانه بازیگران منطقی تلقی می‌شوند، اسرائیل نیز برای حمله به ایران دست به محاسبه هزینه اقدامات بالقوه خود خواهد زد.» وی ادامه داد: «جنگنده‌های اسرائیلی قبل از حمله به تاسیسات هستهای ایران موانع پدافندی متعددی را پیش‌رو خواهند داشت که احتمال موفقیت‌آمیز بودن یک حمله هوایی موضعی موثر را کاهش خواهد داد. علاوه بر این زرادخانه موشکی ایران و متحدان منطقه‌ای‌اش می‌تواند به عنوان ضربه دوم و تلافی‌جویانه، خسارات بسیاری بر تاسیسات اسرائیل وارد سازد.»
همراهی واشنگتن با تل‌آویو؟
سیاحی با اشاره به اینکه احتمال همراهی آمریکا با اسرائیل بسیار اندک به‌نظر می‌رسد، در این خصوص توضیح داد: «واشنگتن ضمن تمرکز بر جنوب شرقی آسیا به واسطه رقابت هژمونیک با چین، سعی می‌کند در منطقه خاورمیانه حضوری صرفا ثبات‌بخش داشته باشد و از این جهت، ثبات منطقه‌ای از دیدگاه این کشور فقط زمانی در معرض خطر خواهد بود که ایران به سلاح اتمی دست یابد؛ موضوعی که به زعم آنها تا شکست کامل دیپلماسی با ایران محرز نخواهد شد. همچنین پیکر نحیف هژمونی آمریکا بعد از حمله به عراق، جنگ‌های بدون اجماع بین‌المللی را به‌شدت نفی می‌کند؛ اجماعی که حتی در صورت حصول یک توافق ضعیف هم شانسی نزدیک به صفر خواهد داشت.»
