«دنیای اقتصاد» فاصله قیمت کارخانه و بازار خودروهای بخش خصوصی را بررسی کرد
گسل شکننده در بازار خودروهای مونتاژی
با در نظر گرفتن اینکه خودروهای مونتاژی معمولا (نه به صورت مطلق) قیمتی بالای یک میلیارد تومان دارند، نسبت به خودروهای داخلی که همه آنها با قیمت زیر یک میلیارد تومان در کارخانه عرضه میشوند، وضع بهتری در شکاف قیمت دارند. به عبارت بهتر، شکاف قیمت در خودروهای مونتاژی، به صورت نسبی کمتر از گسل قیمت در خودروهای داخلی است. البته در مواردی دیده می‌شود که فاصله چند صد میلیونی بین قیمت کارخانه و بازار خودروهای مونتاژی وجود دارد، منتها اولا تعداد آنها اندک است و ثانیا این ویژگی در بیشتر موارد به خودروهای تازه‌وارد و به اصطلاح لوکس با قیمتی بیش از چهار برابر خودروهای داخلی مربوط می‌شود. بنابراین بیشتر خودروهای مونتاژی دارای شکاف قیمت معقول‌تری در مقایسه با خودروهای داخلی هستند.
به نظر می‌‌‌رسد نبود سیاست قیمت‌گذاری دستوری مانند آنچه در مورد خودروهای داخلی اعمال می‌شود، یکی از دلایل اصلی و شاید اصلی‌‌‌ترین علت شکاف قیمتی معقول‌تر در بازار مونتاژی‌‌‌هاست. قیمت محصولات ایران خودرو و سایپا به صورت دستوری توسط نهاد تنظیم‌گر تعیین می‌شود و با توجه به اینکه اصلاح قیمت معمولا در فواصل زمانی طولانی صورت می‌گیرد و از طرفی، منحنی قیمت در بازار بیشتر تحت‌تاثیر انتظارات تورمی و نوسان قیمت ارز است، قیمت کارخانه از بازار بسیار عقب می‌افتد. این در حالی است که قیمت خودروهای مونتاژی در مبدأ تحت اختیار مونتاژکاران است و آنها قیمت‌ها را متناسب با هزینه‌ها تعدیل می‌کنند، بنابراین فاصله معقول‌تری بین نرخ کارخانه و بازار این خودروها وجود دارد. نکته دیگر اینجاست که حجم تقاضا در بازار خودروهای مونتاژی قابل مقایسه با تقاضا برای داخلی‌ها نیست و دلالی و واسطه‌گری در بازار مونتاژی‌ها نیز کمتر از داخلی‌هاست.
کف قیمت کارخانه در بازار مونتاژی‌ها بالغ بر ۸۵۰ میلیون تومان است، ضمن آنکه بیشتر خودروهای مونتاژی از قیمتی بالای یک میلیارد تومان برخوردار هستند، بنابراین با توجه به قدرت خرید پایین شهروندان، طبیعی است که تقاضای بسیار کمتری نسبت به خودروهای داخلی که سقف قیمت آنها نزدیک به کف قیمت مونتاژی هاست، وجود داشته باشد. در نهایت اینکه سطح رقابت در بازار مونتاژی‌ها بالاتر از خودروهای داخلی است و این موضوع یکی از دلایلی است که رشد قیمت در بازار و حتی کارخانه را به نوبه خود کنترل می‌کند.
گسل قیمتی در مونتاژی‌ها
اما نگاهی به قیمت کارخانه و بازار خودروهای مونتاژی بیندازیم و گسل این بازار را با خودروهای داخلی مقایسه کنیم. در بین مونتاژکاران، محصولات مدیران خودرو معمولا (به جز چند مورد استثنا) از اختلاف قیمت کارخانه و بازار کمتری نسبت به بسیاری از خودروهای داخلی و برخی مدل‌های مونتاژی برخوردارند. در این بین،ام وی‌ام ایکس ۲۲ دندهای با قیمت ۸۶۰ میلیون تومان در کارخانه عرضه می‌شود، اما قیمت این خودرو در بازار ۹۱۰ میلیون تومان است. بنابراین شکاف قیمت کارخانه و بازار این خودرو تنها ۵۰ میلیون تومان است.
در مقایسه با یک خودروی داخلی با محدوده قیمتی نزدیک به این خودرو، مثلا تارای ۹۰۰میلیون تومانی، فاصله قیمت کارخانه و بازار بسیار کمتر است. گسل قیمت تارا چیزی حدود ۱۷۰ میلیون تومان است، یعنی حدودا ۳.۵ برابر گسل قیمت ام وی‌ام ایکس ۲۲ دندهای. دیگر محصول مدیران خودرو «به نام ام وی‌ام ایکس ۳۳ که قیمت کارخانه آن یک میلیارد و ۵۷ میلیون تومان است، در بازار با یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان قابل خرید است. بنابراین اختلاف قیمت کارخانه و بازار این خودرو کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان است.
این در حالی است که خودرویی مانند دنا پلاس با قیمت کارخانهای ۹۴۴ میلیون تومان، در بازار حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان فروخته می‌شود. بنابراین بیش از ۱۵۰ میلیون تومان اختلاف بین قیمت کارخانه و بازار این خودرو به چشم میآید، یعنی بیش از ۱.۵ گسل قیمت ام‌وی‌ام ایکس ۳۳. اما خودروی آریزو ۵T اسپرت مدیران خودرو در کارخانه یک میلیارد و ۲۹۱ میلیون تومان به فروش می‌‌‌رسد، اما برای خرید این خودرو از بازار تنها کمتر از ۶۰ میلیون تومان مبلغ اضافه‌‌‌تر باید هزینه کرد یعنی حدود یک سوم اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودرویی داخلی مانند تارا.
محصول دیگر مدیران خودرو به نام‌ام وی‌ام ایکس ۵۵ پرو یک میلیارد و ۴۷۲ میلیون تومان در کارخانه قیمت دارد، این در حالی است که قیمت این خودرو در بازار حدودا ۳۰ میلیون تومان کمتر است. هرچند این یک مورد، استثناست، اما در بین خودروهای داخلی هیچ محصولی که قیمت بازار آن از کارخانه‌‌‌اش کمتر باشد، وجود ندارد.
در بین محصولات مدیران خودرو البته هستند خودروهایی که اختلاف چند صد میلیونی بین قیمت کارخانه و بازار آنها به چشم میآید، منتها خودروها معمولا یا تازه‌وارد هستند یا محصولاتی لوکس با قیمت نزدیک به ۴میلیارد تومان محسوب میشوند. البته تیراژ اندک آنها نیز می‌تواند یکی دیگر از دلایل اختلاف زیاد بین قیمت کارخانه و بازار آنها باشد. به عنوان مثال اکستریم حدود ۴ میلیارد تومان در کارخانه قیمت دارد اما برای خرید آن در بازار باید ۵۰۰ میلیون تومان بیشتر هزینه کرد. هرچند اختلاف قیمت ۵۰۰ میلیونی در میان خودروهای داخلی به چشم نمی‌‌‌آید، اما این نکته را باید در نظر گرفت که صحبت از خودرویی با قیمت حدودا ۴میلیارد تومان در کارخانه است، حال آنکه بالاترین قیمت در بازار آزاد خودروهای داخلی از یک میلیارد و ۱۰۰میلیون تومان تجاوز نمی‌کند.
از طرفی این خودرو جزو جدیدترین محصولاتی است که روانه بازار شده که کمتر از6 ماه از عرضه آن می‌گذرد و گرد و خاک قیمتی آن در این مقطع چندان عجیب نیست. اختلاف قیمت در این سطح را مقایسه کنید با پژو ۲۰۷ اتومات با قیمت کارخانهای زیر ۸۰۰میلیون تومان (یک‌پنجم قیمت کارخانهای اکستریم) که قیمت آن در بازار بالغ بر 200میلیون تومان بیشتر است. یا مثلا تیگو ۸ پرو به عنوان دیگر محصول مدیران خودرو ۲ میلیارد و ۸۱۰میلیون تومان در کارخانه قیمت دارد و برای خرید آن در بازار باید کمتر از 250 میلیون تومان هزینه کرد. این در حالی است که پژو ۲۰۷ دندهای ارتقا یافته به عنوان خودرویی زیر 800 میلیون تومان (در کارخانه) نزدیک به ۲۰۰ میلیون تومان اختلاف قیمت دارد.
اما سراغ گروه بهمن برویم، خودروسازی که اختلاف قیمت خودروهای آن بالاتر از محصولات مدیران خودرو است. فیدلیتی پنج نفره این شرکت یک‌میلیارد و 515میلیون تومان در کارخانه قیمت دارد، اما برای خریدن آن از بازار باید یک میلیارد و ۸5۰میلیون تومان هزینه کرد. بنابراین شکاف قیمت این خودرو 335 میلیون تومان است. یا مثلا دیگنیتی پرایم که در کارخانه یک میلیارد و 585 میلیون تومان قیمت دارد، در بازار با قیمت یک میلیارد و 830 میلیون تومان فروخته می‌شود که از گسل قیمتی 245 میلیون تومانی برخوردار است، یعنی نزدیک به گسل قیمتی خودرویی مانند پژو 207 اتومات به عنوان محصولی زیر یک میلیارد تومان در کارخانه. دیگر محصول بهمن به نام فیدلیتی پرستیژ پنج نفره نیز یک میلیارد و 700 میلیون تومان در کارخانه به فروش می‌‌‌رسد، اما در بازار ۲ میلیارد و 450 میلیون تومان قیمت دارد.
بنابراین اختلاف قیمت کارخانه و بازار این خودرو بسیار بالاتر از میانگین شکاف قیمت خودروهای مونتاژی است. از این دست اختلاف قیمت‌ها در بین خودروهای مونتاژی بسیار اندک و در حد استثناست، بنابراین خدشه‌ای به این موضوع که مونتاژی‌ها شکاف قیمت معقول‌تر و حتی در مواردی کمتر از خودروهای داخلی دارند، وارد نمی‌کند. به کرمان موتور برویم شرکتی که اختلاف قیمت کارخانه و بازار محصولات آن معمولا بیشتر از مدیران خودرو ولی کمتر از گروه بهمن است. به‌عنوان مثال کیام سی جی ۷ این شرکت در کارخانه یک میلیارد و 382میلیون تومان به فروش می‌رود، اما در بازار یک میلیارد و ۶۱۵میلیون تومان قیمت دارد، یعنی اختلافی 233 میلیون تومانی (چیزی نزدیک به گسل قیمت پژو 207 اتومات با قیمت کارخانهای زیر یک میلیارد تومان). برای خرید کیام سی A5 از کارخانه نیز باید یک میلیارد و ۴۱۵ میلیون تومان هزینه کرد.
این در حالی است که قیمت آن در بازار یک میلیارد و ۵۷۰ میلیون تومان است که از اختلاف ۱۵۵ میلیون تومانی حکایت می‌کند. این عدد کمتر از گسل قیمتی خودرویی مانند دنا پلاس آپشنال است. همچنین جک J4 اتومات نیز که در کارخانه ۸۸۵ میلیون تومان قیمت دارد، در بازار تنها حدود 35 میلیون تومان بیشتر به فروش می‌‌‌رسد، بنابراین گسل قیمتی آن نسبت به خودرویی مانند 207 اتومات، چیزی حدود یک ششم است. آخرین خودرویی که در این گزارش به آن پرداخته‌‌‌ایم، لاماری محصول شرکت آرین پارس موتور است. این خودرو در کارخانه کمتر از یک میلیارد و ۶۷۵ میلیون تومان فروخته می‌شود، اما برای خرید آن از بازار باید حدودا 230 میلیون تومان بیشتر هزینه کرد. گسل قیمتی این خودرو تنها کمی بیش از 207 اتومات به عنوان خودرویی زیر یک میلیاردتومان است.
