تعویق آزادی گروگان‌ها «تا اطلاع ثانوی»

«رونن برگمان»، «آدام راسگون» و دیگران در گزارشی برای نیویورک‌تایمز نوشتند، این اقدامات آتش‌بس ۶هفته‌ای توافق‌شده در ماه گذشته و نیز چشم‌انداز توافق درباره پایان دائمی جنگ را تهدید می‌کند. به نوشته این گزارشگران، ترامپ هنگام امضای دستورات اجرایی در کاخ سفید در مقابل خبرنگاران گفت: «اسرائیل می‌تواند آن را لغو کند؛ اما از طرف من، شنبه ساعت۱۲ است. اگر آنها آزاد نشوند، جهنم‌ به پا می‌شود.» ترامپ در پاسخ به این پرسش که آیا منظور وی انتقام از سوی اسرائیل است، گفت: «خواهید فهمید و آنها نیز متوجه خواهند شد. حماس متوجه منظور من خواهد شد.» ترامپ در پاسخ به این پرسش که آیا او هرگونه دخالت ایالات متحده را بعد از ضرب‌الاجل روز شنبه را رد می‌کند یا خیر، گفت: «خواهیم دید که چه اتفاقی می‌افتد.» حماس و اسرائیل هر دو یکدیگر را به نقض جنبه‌های مختلف توافق آتش‌بس متهم می‌کنند.

بیانیه حماس درباره به تعویق انداختن آزادی گروگان‌ها اندکی پس از انتشار کلیپی از مصاحبه فاکس نیوز منتشر شد که در آن ترامپ گفت که فلسطینیان اجازه بازگشت به غزه را نخواهند داشت و بر اساس طرح او، باید کل جمعیت جابه‌جا شود. حماس این طرح را رد کرد و به میانجی‌گران اطلاع داد که تضمین‌های امنیتی آمریکا دیگر کارآیی ندارد. ترامپ سپس افزود که اگر مصر و اردن از پذیرش فلسطینی‌ها سر باز بزنند، می‌تواند کمک‌های ارائه‌شده به آنها را قطع کند. «حازم قاسم» سخنگوی حماس در غزه روز دوشنبه گفت: «خواسته‌های جدید قابل قبول نیست.» قاسم به شبکه تلویزیونی الحدث مستقر در عربستان گفت: «ما توافقی داریم که باید اجرا کنیم. ما پذیرای ایده‌هایی درباره شکل جدیدی از دولت فلسطین و اداره غزه هستیم، اما نه اخراج.» درحالی‌که یکی دیگر از سخنگویان حماس، ابوعبیده، روز دوشنبه گفت که مبادله گروگان‌ها متوقف شده است، اما میانجی‌گران قطر و مصر می‌توانند با مذاکره‌کنندگان اسرائیلی و حماس برای یافتن راه‌حلی پیش از آن زمان همکاری کنند.

به نوشته «برگمان- راسگون و دیگران»، در غزه، یک نقطه کلیدی تنش بین اسرائیل و حماس همانا سرنوشت مرحله دوم توافق است که خواستار پایان دائمی درگیری‌ها، عقب‌نشینی کامل اسرائیل از غزه و آزادی گروگان‌ها و زندانیان بیشتر است. به گفته چهار مقام اسرائیلی، یک مقام از یک کشور میانجی و یک دیپلمات که در جریان گفت‌وگوها قرار داشتند، گفت‌وگوها درباره جزئیات قرار بود هفته گذشته آغاز شود؛ اما اسرائیل مقاماتی را بدون داشتن ماموریتی برای مذاکره درباره آن بخش از توافق به قطر اعزام کرد.

نتانیاهو گفته که اگر فاز دوم به معنای پایان جنگ باشد، توافق را دنبال نخواهد کرد. این جنگ نتوانسته به وعده‌های او مبنی بر محو کردن حماس به‌عنوان یک نیروی رزمی و جلوگیری از اعمال کنترل آن بر غزه جامه عمل بپوشاند. حماس به نوبه خود اصرار دارد که مرحله دوم باید شامل پایان درگیری باشد. عبیده، سخنگوی شاخه نظامی حماس، روز دوشنبه در بیانیه‌ای در تلگرام، اسرائیل را به نقض انبوهی از توافق آتش‌بس، از جمله تاخیر در بازگشت آوارگان فلسطینی به شمال غزه، جلوگیری از ارسال کمک‌های بشردوستانه و گشودن آتش به سوی غیرنظامیان متهم کرد. در یک تحول دیگر، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین دستور داد سیاست پرداخت حقوق به خانواده‌های فلسطینی‌هایی که توسط اسرائیل زندانی یا کشته می‌شوند، حتی کسانی که در اعمال خشونت‌آمیز دست دارند، تغییر کند؛ زبان فرمان عباس مبهم است و مشخص نیست که این پرداخت‌ها چگونه تغییر می‌کند.

تهدید مصر و اردن به قطع کمک‌ها

«زولان کانو یانگز» و «شاون مک کریش» هم در گزارش دیگری برای نیویورک‌تایمز به تهدید مصر و اردن از سوی ترامپ اشاره کردند. به نوشته این گزارشگران، ترامپ روز دوشنبه گفت در صورتی که مصر و اردن درخواست او برای پذیرش دائمی و بیشتر فلسطینی‌ها از غزه را رد کنند، می‌تواند کمک به آنها را قطع کند. این اقدام می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی فشار بر متحدان کلیدی آمریکا در منطقه را برای حمایت از پیشنهاد او مبنی بر جابه‌جایی کل جمعیت این سرزمین برای توسعه مجددش افزایش یابد.

اردن و مصر که هر دو از دریافت‌کنندگان اصلی کمک‌های نظامی و اقتصادی ایالات متحده هستند، هرگونه پیشنهادی مبنی بر انتقال فلسطینیان به کشورهایشان را رد کرده‌اند. اما ترامپ روز دوشنبه گفت که این کمک‌ها ممکن است در خطر باشد. او در پاسخ به پرسشی یک روز قبل از دیدار با ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن به خبرنگاران گفت: «اگر آنها موافقت نکنند، من احتمالا کمک را متوقف خواهم کرد.» ترامپ ایده آوارگی اجباری تقریبا ۲میلیون فلسطینی را مطرح کرده است؛ اقدامی که به گفته برخی از محققان جنایت جنگی و پاک‌سازی قومی است. ترامپ در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز که روز دوشنبه پخش شد، گفت که تصور نمی‌کرد فلسطینی‌هایی که غزه را ترک کرده‌اند تا راه را برای طرح توسعه مجدد باز کنند، هرگز بازگردند.

رئیس‌جمهور در این مصاحبه در پاسخ به این سوال که آیا فلسطینی‌ها در نهایت پس از تکمیل پروژه‌های ساخت‌وساز پیشنهادی وی، «حق بازگشت» به غزه را خواهند داشت، گفت: «خیر. حق بازگشت نخواهند داشت.» او درباره اینکه کجا ممکن است بروند، گفت: «فکر می‌کنم می‌توانم با اردن معامله کنم. فکر می‌کنم بتوانم با مصر معامله کنم.» پیشنهاد ترامپ موج نگرانی را در سراسر خاورمیانه به راه انداخته است و بی تردید بر دیدار با رهبر اردن سایه خواهد افکند. اظهارات ترامپ درباره طرح جابه‌جایی فشار بر ملک عبدالله را افزایش داده است؛ زیرا اگر فلسطینیان مجبور به ورود به اردن شوند، احتمالا اردن در بحران داخلی غرق خواهد شد.

تخمین زده می‌شود که بیش از نیمی از جمعیت اردن فلسطینی باشند. تحلیلگران می‌گویند که اردن در حال حاضر به دلیل تنش بین شهروندان فلسطینی تبار و غیرفلسطینی‌ها، ناآرام است. «خلیل جهشان»، مدیر اجرایی مرکز عرب واشنگتن دی سی گفت: «کاری که ترامپ انجام داده این است که آینده پادشاهی اردن را به خطر انداخته است. قوی‌ترین جنبش سیاسی در اردن این ایده را که اردن فلسطین باشد، نمی‌پذیرد.» اینکه ترامپ مایل به اعمال فشار بر متحدان کلیدی در منطقه است نشان می‌دهد که او قصدی برای عقب‌نشینی از ایده‌های خود درباره مالکیت ایالات متحده بر سرزمین‌های جنگ زده و آوارگی فلسطینیان ندارد. 

ترامپ در مصاحبه با «برت بایر» از فاکس نیوز گسترده‌ترین نظرات خود را درباره چگونگی انتقال جمعیت غزه به اردن، مصر و دیگر کشورهای منطقه ارائه کرد. او گفت: «ما جوامع ایمن را کمی دورتر از جایی که همه این خطرات هست، خواهیم ساخت. در ضمن، من صاحب آن خواهم شد. به آن طرح به‌عنوان توسعه املاک و مستغلات برای آینده فکر کنید. این یک قطعه زمین زیبا خواهد شد.» او گفت که فلسطینی‌ها پس از نقل مکان، «مسکن بسیار بهتری» نسبت به غزه خواهند داشت و نیازی به بازگشت ندارند. با این حال، برخی از مقامات کاخ سفید با تاکید بر اینکه ترامپ متعهد به استفاده از نیروهای آمریکایی برای پاک‌سازی قلمرو نیست و هرگونه جابه‌جایی فلسطینی‌ها موقتی خواهد بود، به دنبال نرم کردن سخنان رئیس جمهور بودند. اما ترامپ بارها به این ایده بازگشته و گفته است که کشورهای دیگر در منطقه هزینه آن را خواهند پرداخت، ارتش اسرائیل امنیت را تامین خواهد کرد و به اعتقاد او، انتقال جمعیت غزه به جای دیگر امکان‌پذیر است.