چرخش ترامپ به سوی روسیه، چین را هم نگران کرده است؛
پکن؛ از اروپا رانده و از اوکراین مانده
«آنتونی اسلودکوفسکی» و «لوری چن» در گزارش دیروز جمعه ۲۱فوریه در رویترز نوشتند، اما هنگامی که مقامات روسیه و ایالات‌متحده هفته گذشته در عربستان سعودی با یکدیگر دیدار کردند، شی جین پینگ، رئیسجمهور چین، نزدیک به میز مذاکره نبود؛ او در عوض با کارآفرینان فناوری چین در پکن دیدار کرد.
اولویت‌های چین روشن است: این کشور بر ترمیم اقتصاد خود متمرکز شده و تلاش میکند تا با دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا به توافق برسد تا از جنگ تجاری مخرب دیگری جلوگیری کند. درحالی‌که پکن می‌خواهد به‌عنوان یک «صلح‌‌‌ساز» جهانی شناخته شود، به‌‌‌دنبال انجام این کار بدون تحمیل هزینه یا ریسک است؛ به‌‌‌ویژه اگر چینی‌ها بتوانند این کار را بدون وارد آوردن آسیب به روابط خود با مسکو (که برای انرژی ارزان‌‌‌قیمت به این کشور متکی هستند) انجام دهند.
«وانگ‌یی»، دیپلمات ارشد چین هفته گذشته در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «اگر چین از روسیه گاز خریداری نکند، کدام کشور می‌تواند گاز کافی برای تامین نیازهای مردم چین را تامین کند؟ این امکان‌پذیر نیست و ایمن هم نیست.» به گفته ناظران، این موضع‌گیری واضح‌‌‌ترین نمونه از این مساله بود که چرا چین تمایلی به استفاده از این اهرم اصلی برای تحت فشار قرار دادن روسیه ندارد؛ آن هم با خریدی رکوردشکنانه نزدیک به ۲۳میلیارد متر مکعب گاز در سال. بدون نقش معنادار در روند صلح اوکراین، چین توانسته است بر تجارت و اقتصاد تمرکز کند. گزارشگران رویترز به نقل از دو فرد مطلع نوشتند، شی به بوروکرات‌‌‌های چینی دستور داده تا سیاست‌های تجاری ترامپ را مطالعه کنند و پاسخ‌‌‌هایی را برای تعرفه‌ها و تهدیدهای اولیه او آماده کنند.
ترامپ هفته گذشته با آغاز مستقیم مذاکرات صلح با پوتین، بدون اوکراین و اروپا و با ارائه امتیازاتی قبل از شروع مذاکرات، در اقدامی عجیب ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین را «دیکتاتور» خواند و او را مقصر حمله پوتین در فوریه ۲۰۲۱ به اوکراین خواند. در مونیخ، وانگ از «همه ذی‌نفعان» از جمله اروپا خواست تا پای میز مذاکره حضور داشته باشند. دیپلماتهای اروپایی گفتند که اگرچه ژست وانگ مثبت بود، اما به موضوعی که اروپا ماه‌هاست با چین مطرح کرده است، نمی‌‌‌پردازد: حمایت عملی چین از جنگ اوکراین آن هم از طریق خرید انرژی و حمایت از پایگاه نظامی-صنعتی روسیه.
«نوآ بارکین»، مشاور ارشد در «گروه رودیوم»، گفت وانگ از اروپا دفاع میکند؛ زیرا چین نگران است که از بازسازی اوکراین در دوران پسا جنگ کنار گذاشته شود. وی گفت: «منافع اروپا و چین به هیچ‌وجه در یک راستا نیست، اما هر دو علاقه دارند اطمینان حاصل کنند که توافق ترامپ و پوتین پشت درهای بسته به پیمان تبدیل نمی‌شود.» دیپلمات‌‌‌ها همچنین تصریح کردند که تماس ترامپ با پوتین می‌تواند شراکت «بدون محدودیت» شی با روسیه را تضعیف کند. چندین دیپلمات گفتند که در روزهای اخیر متوجه تمایل بسیار بیشتر چین برای تعامل با دیپلماتهای اروپایی شده‌اند. پکن حتی دیپلمات کهنه‌کار «هوآ چونینگ» را به بروکسل اعزام کرد.
«سیمون مک‌کارتی» هم در گزارش دیگری در سی‌‌‌ان‌‌‌ان می‌نویسد، تعامل ترامپ با پوتین بر سر پایان جنگ اوکراین، نه تنها اروپا که چین را هم نگران کرده است. در پکن این پرسش مطرح‌شده که چرخش ناگهانی ترامپ به سوی روسیه ممکن است شراکت «شی» با پوتین را متاثر ساخته و همچنین بر روابط متزلزل چین با دولت ترامپ تاثیر بگذارد. همین چند هفته پیش ترامپ بارها اعلام کرد که می‌تواند با «شی» کار کند و از نفوذ اقتصادی چین بر روسیه برای کمک به پایان جنگ اوکراین استفاده کند. این امر با تلاش دیرینه پکن برای تبدیل خود به‌عنوان «کشوری بی‌طرف» یا «صدای جنوب جهانی» همراستا و همسو بود؛ اما اکنون پکن از اروپا و آمریکا «رانده» و از اوکراین «مانده» است. رویکرد ترامپ، چینی‌ها را غافلگیر کرده است.
به نوشته مک‌کارتی، رهبر چین سه سال پیش با عبور تانک‌های روسی از مرز اوکراین، ریسک حساب شده‌ای را پذیرفت. انتخاب او برای محکوم نکردن این تهاجم و اینکه کشورش به عنوان راه نجات پوتین عمل کند – به‌دست آوردن نفت روسیه و در مقابل، تامین کالاهای کلیدی مسکو – باعث شد اعتماد اروپا را از دست بدهد و متحدان آمریکایی در آسیا را به سوی همکاری نزدیک‌تر با ناتو سوق دهد. در همین راستا، وانگ‌یی، دیپلمات ارشد چین، در نشست شورای امنیت در روز سه‌‌‌شنبه(۳۰ بهمن ماه) در همان روزی که مقامات ارشد روسیه و آمریکا در عربستان به دنبال ایجاد زمینه‌‌‌ای برای مذاکرات به‌منظور پایان دادن به درگیری‌‌‌ها در اوکراین دیدار کردند، گفت: «چین از همه تلاش‌‌‌های مساعد برای مذاکرات صلح حمایت میکند.»
اما آنچه چینی‌ها را به تقلا و تکاپو انداخته این است که چند روز پیش، کیت کلوگ، نماینده دولت ترامپ در امور روسیه و اوکراین در یک میزگرد در مونیخ گفت که ایالات‌متحده امیدوار است «پوتین را وادار به انجام اقداماتی کند که شاید از آن اقدامات خوشش نیاید». به گفته کلوگ، از جمله این اقدامات می‌تواند شامل برهم زدن اتحادهای روسیه با ایران، کره‌شمالی و چین باشد. با این حال، ناظران با توجه به همسویی عمیق روسیه و چین از نظم تحت رهبری ایالات‌متحده و وابستگی اقتصادی مستحکم مسکو به پکن، تردید دارند که واشنگتن بتواند روابط روسیه و چین را از بین ببرد.
