آخرین خبرها از اقدام ایران برای پیش‌خرید واکسن کرونا
دکتر سیما سادات لاری در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، ضمن گرامیداشت هفته دفاع مقدس و شهدای گرانقدر دفاع مقدس و مدافع سلامت، گفت: هفت ماه است که تمام کشورهای دنیا درگیر بیماری کرونا هستند و تاکنون ۹۶۵ هزار نفر از جمعیت دنیا قربانی این بیماری شده‌اند که ۲.۵ درصد از این آمار، مربوط به ایران است.
کووید ۱۹ رو به شتاب است
وی با بیان اینکه کووید ۱۹ به شدت رو به شتاب است، افزود: هنوز نه واکسنی برای این بیماری کشف شده و نه درمان قطعی برای آن وجود دارد. بهترین راه جلوگیری از این بیماری، رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی است. مدتی از این بیماری می‌گذرد و زندگی نیز جریان دارد، ما باید سبک زندگی مان را تغییر دهیم. همه دنیا به سمت بازگشایی‌ها و از سرگیری فعالیت‌ها گام برداشته‌اند، اما با رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی. ما نیز با عزم جدی‌تر، در رعایت پروتکل‌های بهداشتی نباید کوتاهی کنیم، ممکن است مردم اندکی خسته شده باشند، اما با توجه به شیوع بیشتر ویروس و آغاز موج سوم، در برهه کنونی ملزم به رعایت اصول بهداشتی و ضروری هستیم. نکته بعدی خستگی کادر درمانی است. با افزایش آمار ابتلا، فشار کاری کادر درمان نیز بیشتر شده و احتمال بیمار شدنشان نیز بیشتر می‌شود.
لاری گفت: در برخی استان‌ها موج سوم کرونا آغاز شده و لازم است درخصوص کاهش استفاده از ماسک و رعایت پروتکل های بهداشتی هشدار دهیم. بارها تاکید کردیم که پاییز امسال به دلیل شیوع آنفلوآنزا می‌تواند فصل نگران کننده ای باشد. البته آماری که از نیمکره جنوبی رسیده، امیدوارکننده است، چراکه به علت استفاده از ماسک و رعایت بهداشت، آمار ابتلا به آنفلوآنزا ۹۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
مشارکت ایران در مجمع بین المللی تولید واکسن کرونا
وی درخصوص واکسن کرونا نیز اظهار کرد: در کشور ما گروه‌هایی برای تولید واکسن کرونا مشغول به کار هستند و پا به پای دنیا در حال حرکت هستیم. اقدام معقولانه این بود که سبد خود را برای خرید واکسن کرونا از سایر کشورها بگذاریم. مجمعی به نام «کو وکس» وجود دارد که ۱۸۰ کشور در آن ثبت نام کرده و ۱۸ شرکت تولید کننده واکسن در این مجمع مشارکت دارند که ایران هم در این کنسرسیوم حضور دارد. شرط این بود که ۱۵ درصد پیش پرداخت برای تولید این واکسن پرداخت شود که اگر موفق به تولید واکسن نشدند هم این مبلغ بر نمی‌گردد. از آنجایی که دسترسی به واکسن کرونا بسیار اهمیت دارد، در آخرین مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا قرار شد این ۱۵ درصد پرداخت شود تا سبد ایران نیز در این کنسرسیوم باشد و اگر واکسن کرونا تولید شود، در اختیار ایران هم قرار بگیرد.
لاری ادامه داد: همان طور که وزیر بهداشت گفت با فردی که ایرانی الاصل است و در هند شرکت ساخت واکسن دارد هم مذاکره هایی انجام شده است. برآوردها نشانگر این است که قطعا زودتر از ۶ ماه دسترسی به واکسن نخواهیم داشت و اگر دسترسی داشته باشیم هم مانند همه کشورهای دیگر، این واکسن ابتدا شامل گروه‌های آسیب پذیر خواهد شد.
جزئیات تأمین واکسن آنفلوآنزا
سخنگوی وزارت بهداشت درخصوص واکسن آنفلوآنزا، گفت: در هیچ جای دنیا این طور نیست که واکسن آنفلوآنزا همه مردم را تحت پوشش قرار دهد. واکسن آنفلوآنزا ۳۰ تا ۶۰ درصد ایمنی زایی ایجاد می‌کند و اولویت با افراد آسیب پذیر است. یکی از رسالت‌های رسانه‌ها این است که در این زمینه به مردم اطلاع رسانی شود که زنان باردار، افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، سالمندان بالای ۶۵ سال از واکسن آنفلوآنزا استفاده کنند.
وی عنوان کرد: سال گذشته ۲۵۰ هزار تا ۳۰۰ هزار دوز واکسن آنفلوآنزا در اختیار معاونت بهداشتی بود و امسال پیش بینی ما ۲.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا برای معاونت بهداشتی است. در حال حاضر در کشور ۱.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا برای گروه‌های پرخطر داریم که در حال توزیع در معاونت بهداشتی بوده و اولویت اول مصرف آن هم با زنان باردار روستایی است.
معاون وزیر بهداشت بیان کرد: البته مشکل ارز در زمینه تامین واکسن آنفلوآنزا وجود داشت که ارز آن تامین شد، اما تحریم‌ها در این زمینه تاثیر گذاشته است. در حال حاضر ۱.۵ میلیون دوز واکسن هلندی در کشور موجود است. بر اساس دستورالعمل معاونت بهداشتی، برای زنان باردار، سالمندان در روستاها، کادر بهداشت و درمان با اولویت بندی حضور در قسمت‌های پرخطرتر، نیروهای مسلحی که در مراکز بهداشتی و درمانی کار می‌کنند از این واکسن استفاده می‌شود. این واکسن به اسم افراد در گروه‌های پرخطر ثبت شده و در همان مرکز بهداشتی تزریق می‌شود.
لاری گفت: واکسنی که قرار است در داروخانه‌ها توزیع شود، هم QR کد دارد و به هر نفر یک واکسن تحویل داده می‌شود تا از کلاهبرداری جلوگیری شود. برخی صحبت‌ها درباره پیش فروش واکسن آنفلوآنزا انجام می‌شود که اصلا صحت ندارد و چیزی به اسم پیش فروش واکسن آنفلوآنزا نداریم. راه‌های پیشگیری از آنفلوآنزا شبیه کووید ۱۹ است و با شستن دست‌ها و استفاده از ماسک می‌توان از ابتلا به این بیماری در افرادی که در گروه‌های پرخطر نیستند، جلوگیری کرد. هنوز واکسن آنفلوآنزا بین داروخانه‌ها توزیع نشده است. سامانه مربوطه طراحی شده که اسم بیمار و کد ملی او ثبت شود تا واکسن به اسم شخص باشد. به هر حال عده‌ای ممکن است موج سواری کرده و از واکسن آنفلوآنزا سواستفاده کنند.
سخنگوی وزارت بهداشت اظهار کرد: تحریم ها بسیار ظالمانه است. یک بیماری همه جهان را درگیر کرده و ما از برخی داروها و واکسن محروم می‌شویم. حتی ارز مورد نیاز تامین می‌شود و کشورها به خاطر ترس از تحریم ممکن است برای تامین دارو یا واکسن همکاری نکنند.
وی افزود: جان مردم برای ما اهمیت دارد و همه تلاش‌ها برای تامین واکسن آنفلوآنزا انجام می‌شود. هنوز دیر نشده و ۱.۵ میلیون دوز موجود برای افراد آسیب پذیر تزریق می‌شود.
وی درباره دو قیمتی بودن واکسن آنفلوآنزا گفت: قیمت این واکسن بستگی به تبادل ارز دارد. ۲.۵ میلیون دوز که در اختیار معاونت بهداشت قرار می گیرد، رایگان است. پزشکان و دندانپزشکان اعتراضاتی داشتند که چرا در این محدوده قرار نگرفته‌اند. این موضوع به میزان تامین واکسن آنفلوآنزا بستگی دارد. زیرا حتی برای کادر بهداشت و درمان هم با توجه به خطر محل خدمت، اولویت گذاری شده است. بر اساس آخرین تصمیم گیری‌ها، قرار بر این شد که حدود ۱۲ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا با ارز دولتی خریداری شده و حدود ۴۲ هزار تومان قیمت داشته باشد و اگر تقاضا بیشتر باشد، ممکن است با ارز نیمایی خریداری شود که قیمت آن در بازار بیشتر خواهد بود. تلاش بر این است که با ارائه کد ملی و ثبت آن، جلوی دلالی‌ها و سواستفاده‌ها گرفته شود.
وی ادامه داد: نباید تقاضای زیادی برای استفاده از واکسن آنفلوآنزا به مردم القا کرد زیرا در ایده آل ترین حالت، واکسن آنفلوآنزا بین ۳۰ تا ۶۰ درصد ایمنی ایجاد می‌کند.
جدا شدن کارانه از اضافه کار
سخنگوی وزارت بهداشت درخصوص جدا شدن کارانه از اضافه کار بیان کرد: یکی از دغدغه‌های همکاران ما همواره بحث کارانه‌ها بود که دانشگاه‌های علوم پزشکی از پرداخت کارانه عقب بودند. در اسفند ۹۸ وزارت بهداشت اعلام کرد که کارانه از اضافه کار جدا شود. پرداخت کارانه همواره با تاخیر مواجه است. این اقدام جدید وزارت بهداشت باعث می شود که اضافه کار با حقوق پرداخت شود. از طرفی کارانه وابسته به درآمد اختصاصی بیمارستان‌هاست. متاسفانه در شرایط کنونی، درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها کاهش یافته است. از طرفی بار بیماران کرونایی هزینه بردار است. در نتیجه کارانه هم کاهش یافته است.
وی افزود: آنچه از طرف سازمان برنامه و بودجه و وزارت بهداشت بر آن اصرار شده این است که بدهی کارانه تا آخر سال ۹۸ صفر شود. تا آخر هفته اول مهر ماه قرار است ۲ هزار و ۷ میلیارد تومان واریز شود تا بدهی کارانه تا آخر سال ۹۸ صفر شود.
پرداخت پاداش کرونا
لاری درخصوص پرداخت پاداش کرونا نیز بیان کرد: ۸۸۶ میلیارد تومان پاداش در سه قسمت پرداخت شده است. دانشگاه‌های علوم پزشکی این پاداش‌ها را با الگوهای متفاوتی پرداخت کردند. برنامه ریزی ما این است که معوقات پرداخت شود و با توجه به اینکه کارانه از درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها تبعیت می کند، حداقل‌هایی تعریف شود تا این فشار مالی جبران شود.
چه تعداد بیمارستان و مرکز درمانی اضافه شده است؟
سخنگوی وزارت بهداشت درخصوص زیرساخت‌های تامین شده در نظام سلامت پس از شیوع کرونا در کشور، اظهار کرد: قبل از شیوع کرونا در بخش دولتی و خصوصی کشور، ۹۹۶ بیمارستان داشتیم و در حال حاضر حدود ۱۰۲۲ بیمارستان داریم. قبل از شیوع کرونا، ۱۲۷ هزار تخت بیمارستانی داشتیم که در حال حاضر ۱۴۶ هزار تخت بیمارستانی داریم. قبل از شیوع کرونا، ۱۲ هزار بخش ویژه داشتیم که در حال حاضر ۱۴ هزار بخش ویژه داریم. البته این آمارها در پایان همین هفته به روزرسانی می‌شوند.
بهبود شرایط دستیاران پزشکی
وی درخصوص بهبود شرایط دستیاران پزشکی، گفت: دستیاران پزشکی مثل سربازان خط مقدم مقابله با کرونا هستند و بار زیادی بر دوش آنهاست. شورای صنفی دستیاری داریم که مشکلات آنها را مطرح کرده‌اند. در این زمینه قدم‌هایی برای بهبود شرایط دستیاران برداشته شده است. یکی از مطالبات، تغییر در تعهدنامه دستیاران بود که شاید اجرا نمی‌شد، اما بار ذهنی منفی در این زمینه ایجاد کرده بود. معاونت حقوقی در این زمینه کمک زیادی به ما کرد تا تعهدنامه دستیاران تغییراتی داشته باشد.
وی افزود: دریافتی دستیاران پزشکی، حق الزحمه است که بین یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تا دو میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است. برای رزیدنت که سن بالای ۳۰ سال دارد و اکثر آنها تشکیل خانواده داده‌اند، این مبالغ واقعا اندک است. به تازگی وزیر بهداشت تصویب کرد که حق الزحمه این افراد تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کند که از مهر ماه اجرایی می‌شود. همچنین در تخصیص بودجه، ۳۰ میلیارد تومان برای وام دستیاری در صندوق رفاه دانشجویان در نظر گرفته شد و ۳۰ میلیارد تومان هم صندوق رفاه اضافه می‌کند و بر این اساس قرار شده به ۱۰ هزار رزیدنت، وام ۱۵ میلیون تومانی داده شود که از آبان ماه اجرایی می‌شود.
معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت ادامه داد: در مجموع ۱۷ هزار رزیدنت داریم که با دکترای حرفه‌ای، ۲۲ هزار نفر شامل این وام می شوند. اولویت آن با سال آخری‌ها بوده و با سود ۴ درصد است.
سخنگوی وزارت بهداشت اظهار کرد: از طرفی این افراد بیمه سلامت نداشتند. بسیاری از دستیاران دچار بیماری کووید ۱۹ شده‌اند، اما تاکنون از دستیاران شهید نداشتیم و نکته مهم این بود که این افراد بیمه درمانی نداشتند. در این زمینه تفاهم نامه‌ای با بیمه سلامت امضا شد که تعداد زیادی از این افراد بیمه پایه شدند. برای بیمه پایه هم قرار است همین هفته با بیمه آتیه سازان حافظ صحبت کنیم تا بیمه تکمیلی آنها نیز اجرایی شود.
وی افزود: برای بیمه تامین اجتماعی نیز با این سازمان صحبت شده تا ۹ درصد بیمه سلامت کم شده و حدود ۳۶۰ هزار تومان از طرف دستیاران پرداخت شود تا به شکل اختیاری یا خویش فرما، بیمه تامین اجتماعی شوند. اگر خودشان بتوانند این هزینه را پرداخت می‌کنند و اگر نتوانند، صندوق رفاه دانشجویان این مبلغ را به صورت وام در اختیار آنها می‌گذارد.
معاون وزیر بهداشت گفت: مشکل دیگر این افراد، پاویون یا محل استراحت بود. سقف کشیک دستیاران ۱۲ شب است و اگر بیش از این، کشیک بدهند باید دریافتی داشته باشند. در نتیجه دستیاران مجبور بودند در پاویون‌ها استراحت کنند. در این زمینه وزیر بهداشت حمایت کرده و حدود ۲۷ میلیارد تومان برای هر دانشگاه علوم پزشکی در نظر گرفته می‌شود تا شرایط پاویون‌ها بهبود پیدا کند. با این حال، دستیاران سرمایه های کشور هستند و باید به شرایط آنها توجه ویژه ای داشته باشیم.
رفتار اجتماعی بر عملکرد کرونا موثر است
سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره پیش بینی روند بیماری کووید ۱۹ در کشور گفت: بیماری کووید ۱۹ ناشناخته است و هیچ کدام از ما فکر نمی‌کردیم در تابستان هم با خیز این بیماری مواجه شویم. رفتار اجتماعی ما بسیار موثر است. این ویروس بسیار هوشمند است و هرجا که فاصله گذاری رعایت نشده و رفتار اجتماعی ما تغییر می‌کند، خود را در افزایش آمار ابتلا و بستری‌ها نشان می‌دهد.
وی افزود: در حال حاضر تنها چیز اثبات شده این است که قدرت سرایت بیماری کرونا بین ۵ تا ۱۰ برابر افزایش یافته است. البته هنوز اثبات نشده که شدت بیماری افزایش یافته باشد. انستیتو پاستور و یک مرکز تحقیقاتی دیگر روی این موضوع در حال کار هستند. فاصله دو موج بیماری در استان قم بیشتر بوده و در مورد نمونه ها در حال تحقیق هستند تا ببینیم آیا تغییری روی شدت بیماری زایی ایجاد شده است یا خیر.
آخرین وضعیت شهدای سلامت
لاری درباره آخرین آمار ابتلای کادر بهداشت و درمان به کووید ۱۹ و شهدای سلامت بیان کرد: هر زمان شیوع بیماری بیشتر شده، ابتلا هم بیشتر می شود. میزان مراقبت‌ها افزایش پیدا کرده است. این طور نیست که بگوییم تعداد بیشتری از کادر درمان به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند. وقتی میزان بیماری بیشتر می‌شود، به هر حال کادر بهداشت و درمان هم با بیماران بیشتری سروکار دارند.
وی افزود: دستورالعمل شهدای سلامت هم به صورت کامل تصویب نشده، اما بر اساس این دستورالعمل افرادی شهید سلامت محسوب می‌شوند که درگیری مستقیم با بیماران کووید ۱۹ داشتند. آخرین بار این عدد حدود ۱۶۴ نفر اعلام شده بود و این موضوع باید بر اساس دستورالعمل شهدای سلامت تایید شود.
طرح تحول سلامت ادامه دارد
معاون وزیر بهداشت همچنین در پاسخ به سوالی درباره ادامه طرح تحول سلامت گفت: تغییری در طرح تحول سلامت ایجاد نشده و همچنان ادامه دارد. کاهش اعمال الکتیو (غیر اورژانسی) باعث کاهش درآمد بیمارستان‌ها شده است. ولی تغییری در دریافت هزینه بیشتر از بیمارستان ها اتفاق نیفتاده است.
محدودیت‌های کرونایی
سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره بازگشت محدودیت‌های کرونایی اظهار کرد: همان طور که دبیرکل سازمان جهانی بهداشت هم اعلام کرده، همه جهان به سمت بازگشایی ها حرکت کرده اند. محدودیت ها باید در ستاد ملی کرونا مصوب شود. از نظر وزارت بهداشت، هر چیزی که باعث شود فاصله گذاری دچار اختلال شود، می‌تواند آمار ابتلا را افزایش بدهد. وزارت بهداشت طرح‌های خود را به ستاد ملی مقابله با کرونا می‌برد و اگر بر اساس تصویب ستاد ملی مقابله با کرونا قرار به بازگشایی باشد، باید پروتکل‌هایی تدوین و سپس نظارت کنیم. در حال حاضر افت میزان رعایت پروتکل‌ها را شاهد هستیم که در اماکنی مانند نانوایی‌ها و پاساژها و فرودگاه ها این موضوع شدیدتر است.
وی افزود: از طرفی سازمان‌ها و اداره ها باید به سمت الکترونیکی شدن خدمات بروند. همچنین مسئولان باید از سازمان ها و اداره‌ها بخواهند که چه برنامه‌هایی اضافه شده و چقدر به سمت زندگی همراه با کرونا حرکت کرده‌اند. قانون باید به یاری افرادی بیاید که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند و قانون درباره رعایت یا عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی جدی‌تر وارد صحنه شود. از طرفی اگر استانی دچار مشکل شود، باید پروتکل‌ها جدی‌تر رعایت شود. در حال حاضر در استان قم، مدارس غیرحضوری شده و وقتی جایی شیوع بیماری بالاتر می‌رود، محدودیت‌های قابل انجام باید اعمال شود. به هر حال خط قرمز ما رعایت پروتکل هاست.
میزان ابتلا و بستری کودکان به کرونا
سخنگوی وزارت بهداشت درباره ابتلا و بستری کودکان به علت کووید ۱۹ نیز گفت: بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، بستری و فوت با PCR مثبت کرونا اعلام می‌شود. درصد کل موارد بستری بیماری‌های شدید تنفسی در سنین ۶ تا ۱۸ سال از ابتدای شیوع بیماری کرونا در کشور تا ۱۵ شهریور، ۲.۶۴ درصد بوده که از این میزان، تست کرونای ۱.۲۴ درصد مثبت بوده و ۰.۵۱ درصد از این میزان فوت کردند. اما در نیمه شهریور، این میزان به ۰.۵۸ درصد افزایش پیدا کرده است.
وی افزود: اینکه بدانیم بازگشایی مدارس چقدر تاثیر داشته، باید سه تا چهار هفته از این موضوع بگذرد. باید درصدی از حضور دانش آموزان در مدارس داشته باشیم تا بدانیم چقدر از دانش آموزان در مدارس حضور پیدا کردند و در این زمینه در حال رایزنی با وزارت آموزش و پرورش هستیم. در مجموع در ۱۵ روز اخیر تغییر چندانی در ابتلای این سنین نسبت به گذشته نداشتیم. نمی‌توانیم تاثیر بازگشایی مدارس را فعلا ارزیابی کنیم. همچنان الگوی بیماری به شکلی است که افراد آسیب پذیر و سالمندان را بیشتر درگیر می کند.
لاری اظهار کرد: در موج دوم بیماری دیدیم که افراد ۳۵ تا ۴۵ سال بیشتر مراجعه می‌کردند، زیرا بازگشایی‌ها انجام شده بود و این سنین در حال فعالیت روزمره بودند. اوایل شیوع کرونا، سالمندان بیشتر رعایت می‌کردند و از منزل خارج نمی شدند و فاصله را حفظ می کردند و دیگران یا جوانان سراغ آنها نمی‌رفتند، اما اکنون شرایط عادی انگاری شده و فاصله گذاری‌ها حفظ نمی شود و فوتی در بالای ۷۰ ساله ها بیشتر اتفاق می‌افتد.
بیمار کرونایی نباید همراه داشته باشد
معاون وزیر بهداشت در پاسخ به سوالی درباره الزام یک بیمارستان به داشتن همراه برای بیمار کرونایی گفت: یکی از اشتباه‌ها این است که همراه بیمار از بیمار کرونایی مراقبت کند. این موضوع اشتباه است و نباید اتفاق بیفتد و این موضوع خاص نیز قابل پیگیری است.
سفرها تشدید کننده بیماری کرونا هستند
وی در پاسخ به سوالی درباره ایجاد محدودیت برای سفرها بیان کرد: به هر حال پیش بینی می‌شد که در تعطیلات تاسوعا و عاشورا، سفرها بیشتر می‌شود و اگر پروتکل ها رعایت نشود، سفرها می تواند تشدید کننده بیماری باشند.
نظارت بر اجرای پروتکل‌های بهداشتی ادامه دارد
سخنگوی وزارت بهداشت درباره نظارت بر اجرای پروتکل های بهداشتی بیان کرد: ۷۵۰۰ نیروی بهداشت محیط و بهداشت حرفه ای داریم که بسیار زحمت می کشند و هر اتفاقی که در کشور می افتد، مانند کنکور و مراسم عزاداری و بازگشایی مدارس، این همکاران ما باید بر اجرای پروتکل‌های بهداشتی نظارت داشته باشند. برنامه ریزی شده که آموزش هایی به ۱۵ هزار نفر از نیروهای حراست هم داده شود تا بر رعایت پروتکل های بهداشتی نظارت داشته باشند.
وی افزود: از طرفی صنف‌ها باید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی نظارت داشته باشند، اما دغدغه و نگرانی وزیر بهداشت در این زمینه بسیار زیاد است و اصرار شده که وزارت بهداشت هم نظارت‌ها را افزایش بدهد. همکاران بهداشتی در این زمینه دچار سختی‌ها و مشکلات زیادی می‌شوند. از طرفی خود مردم هم بهترین ناظرها برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی هستند. بسیاری از اطلاعاتی که دریافت می‌کنیم از گزارش های مردمی از سامانه ۱۹۰ است.
سخنگوی وزارت بهداشت عنوان کرد: کاهش میزان استفاده از ماسک در اماکن عمومی ۱۶.۴۵ درصد است. البته این میزان در استان‌های متخلف، متفاوت است. مدیریت ستادهای استانی و جدی بودن مردم در رعایت پروتکل های بهداشتی و استفاده از ماسک در این زمینه تاثیر مستقیم دارد. مردم باید بدانند که مجبوریم سبک زندگی را تغییر بدهیم تا راحت‌تر و سلامت تر زندگی کنیم.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
