استارت‌‌‌آپ‌‌‌هایی که محصولاتی بر پایه مدل‌‌‌های زبانی بزرگ تولید می‌‌‌کنند، به سرعت به درآمد چند ده میلیونی می‌‌‌رسند
رشد چشمگیر اپلیکیشنسازها
کار در لایه مدل‌‌‌های پایه مثل OpenAI یا «آنتروپیک» هزینه‌‌‌بر و پیچیده‌‌‌ست، اما درآمد واقعی را کسی کسب می‌‌‌کند که این مدل را برمی‌‌‌دارد و آن را تبدیل به اپلیکیشن ساده‌‌‌ای می‌‌‌کند که به درد وکلا، معلمان یا مهندسان می‌‌‌خورد. فروش چند استارت‌‌‌آپ هوش مصنوعی که براساس مدل‌‌‌های زبانی بزرگ (LLM) اپلیکیشن‌‌‌های کاربردی طراحی و تولید می‌‌‌کنند، به سرعت رو به افزایش است و برای تجاری‌‌‌سازی این تکنولوژی پیشرفته رقابت جانانه‌‌‌ای به راه افتاده است.
سرمایه‌‌‌گذاران بر این باورند که شرکت‌‌‌هایی مانند «کرسر» (Cursor)، «پرپلکسیتی» (Perplexity)، «سینتزیا» (Synthsia) و «الون‌‌‌لبز»(ElevenLabs) که کارشان تولید اپلیکیشن بر پایه مدل‌‌‌های قدرتمند هوش مصنوعی تولیدی شرکت‌‌‌هایی چون OpenAI، گوگل و آنتروپیک است، موجب گسترش سریع این تکنولوژی در میان مصرف‌‌‌کنندگان و کسب‌‌‌وکارها خواهند شد. به گفته افرادی که با این شرکت‌‌‌ها آشنا هستند، این استارت‌‌‌آپ‌‌‌های اپلیکیشن‌‌‌محور در حوزه هوش مصنوعی، با افزایش چشمگیر تعداد کاربرانشان، درآمدی چند ده میلیون دلاری به دست آورده‌‌‌اند. از سوی دیگر، رقابت در بازار مدل‌‌‌های زبانی بزرگ باعث کاهش هزینه استفاده از آن برای اجرای دستورات و پرس‌‌‌وجوها و پاسخ‌‌‌دهی به مسائل پیچیده در لایه اپلیکیشن شده که به نفع این شرکت‌‌‌ها تمام می‌‌‌شود.
لورنزو کیاوارینی، رئیس بخش تحقیقات پلتفرم داده‌‌‌محور جهانی Dealroom.co می‌‌‌گوید: «بسیاری از این استارت‌‌‌آپ‌‌‌ها در کمتر از ۲سال به درآمد سالانه ۲۰۰ میلیون دلار می‌‌‌رسند و حتی می‌‌‌توانند درآمدهای اینچنینی را تکرار کنند. این نرخ سریع‌‌‌تر از هرچیزی است که پیش از این دیده بودیم و اغلب هم توسط تیم‌‌‌های کوچک و چابکی صورت می‌‌‌گیرد که علاقه شدید سرمایه‌‌‌گذاران را جلب می‌‌‌کنند.»
طبق اعلام Dealroom.co و شرکت سرمایه‌‌‌گذاری خطرپذیر «فلش‌‌‌پوینت»، استارت‌‌‌آپ‌‌‌هایی که اپلیکیشن‌‌‌های مبتنی بر هوش مصنوعی تولید می‌‌‌کنند، در سال ۲۰۲۴ موفق به جذب ۸.۲ میلیارد دلار سرمایه شده‌‌‌اند که نسبت به سال قبل ۱۱۰درصد افزایش داشته است. این موج سرمایه‌‌‌گذاری، نشان‌‌‌دهنده داغ بودن بازار شرکت‌‌‌هایی است که با تولید ابزارهای هوش مصنوعی می‌‌‌توانند صدها میلیون دلار سرمایه جذب کنند.
شرکت پرپلکسیتی یک موتور جست‌‌‌وجوی مبتنی بر هوش مصنوعی در سیلیکون‌‌‌ولی است، در ماه دسامبر طی چهارمین دور سرمایه‌‌‌گذاری سالانه‌‌‌اش، با جذب ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه، ارزش‌‌‌گذاری‌‌‌اش را سه برابر کرد و به ۹ میلیارد دلار رساند. به گفته منابع آگاه، این شرکت اکنون به دنبال جذب سرمایه‌‌‌ای بیشتر با ارزش‌‌‌گذاری بالاتر است. در همین حال، «هاروی» هم که یک شرکت هوش مصنوعی حقوقی است، در ماه فوریه ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرد.
مایلز گریمشا، یکی از شرکای شرکت سرمایه‌‌‌گذاری Thrive Capital، می‌‌‌گوید: «تقاضای واقعی امروز برای اپلیکیشن‌‌‌های هوش مصنوعی از سوی کسب‌‌‌وکارهای واقعی و مردم واقعی در حدی است که تا به حال مشابهش را ندیده‌‌‌ایم.»
از سوی دیگر، شرکت‌‌‌های فعال در حوزه اپلیکیشن‌‌‌های برنامه‌‌‌نویسی توجه بسیاری از سرمایه‌‌‌گذاران را به خود جلب کرده‌‌‌اند. استارت‌‌‌آپ‌‌‌هایی مثل «ریفلکشنAI»، «پولساید»، «مجیک» و «کودیوم» در سال گذشته برای توسعه تکنولوژی‌‌‌هایی که هدفشان افزایش بهره‌‌‌وری برنامه‌‌‌نویسان است، صدها میلیون دلار سرمایه جذب کرده‌‌‌اند.
به گفته منابع آگاه، شرکت سازنده ابزار برنامه‌‌‌نویسی خودکار کرسر به نامAnysphere ، در ماه ژانویه ۱۰۵میلیون دلار سرمایه جذب کرد و ارزش‌‌‌گذاری‌‌‌اش به۲.۵میلیارد دلار رسید و توجه سرمایه‌‌‌گذارانی را به خود جلب کرده که حاضرند این شرکت را با ارزشی معادل ۱۰میلیارد دلار یا حتی بیشتر ارزیابی کنند.
به گفته یک منبع آگاه این استارت‌‌‌آپ سه‌‌‌ساله، درآمد تکرارشونده سالانه تقریبا ۲۰۰ میلیون دلاری دارد. اسکار شولتز، رئیس شرکت Anysphere می‌‌‌گوید: «مردم فکر می‌‌‌کنند زبان طبیعی و زبان انگلیسی جذاب است، اما این‌‌‌ها بلافاصله ارزش اقتصادی ایجاد نمی‌‌‌کنند. آن‌‌‌چیزی که درجا ارزش‌‌‌آفرینی می‌‌‌کند کدزنی است.»
این ارزش‌‌‌گذاری‌‌‌های سر به فلک کشیده، نشان‌‌‌دهنده امید سرمایه‌‌‌گذاران است. آنها به این دل خوش کرده‌‌‌اند که گروه‌‌‌های اپلیکیشن‌‌‌محور هوش مصنوعی بتوانند در کارهای دانش‌‌‌محوری که زمان‌‌‌بر و پرهزینه‌‌‌اند، بهره‌‌‌وری را افزایش دهند، آن هم بدون نیاز به سرمایه‌‌‌گذاری سنگینی که ساخت مدل‌‌‌های زبانی بزرگ می‌‌‌طلبد.
مایک ولپی، سرمایه‌‌‌گذار در حوزه هوش مصنوعی، می‌‌‌گوید: «بیشتر این اپلیکیشن‌‌‌ها ابزارهای بهره‌‌‌وری هستند که با ترکیب کارهای طبیعی و افزودن ارزش هوش مصنوعی به آن، ارزش‌‌‌آفرینی می‌‌‌کنند؛ کاری که حرفه‌‌‌ای‌‌‌ها، به خصوص در تعامل با یکدیگر، انجام می‌‌‌دهند. به نظر من، این کار باعث می‌‌‌شود مشتریان به این ابزارها وابسته شوند.» خود او در شرکت «هبیا» سرمایه‌‌‌گذاری کرده که از هوش مصنوعی برای جست‌‌‌وجو در داده‌‌‌های ساختارنیافته استفاده می‌‌‌کند.
ویکتور ریپاربلی، مدیرعامل شرکت بریتانیایی سینتزیا که آواتارهای هوش مصنوعی تولید می‌‌‌کند و در ماه ژانویه ۲.۱ میلیارد دلار ارزش‌‌‌گذاری شده، می‌‌‌گوید: «اتفاق نظر رو به گسترشی وجود دارد مبنی بر اینکه احتمالا بخش عمده‌‌‌ای از ارزش بازار هوش مصنوعی در لایه اپلیکیشن شکل خواهد گرفت، نه در لایه مدل‌‌‌های پایه.» طبق پژوهش‌‌‌های اخیر، استارت‌‌‌آپ‌‌‌های هوش مصنوعی سریع‌‌‌تر از موج‌‌‌های قبلی شرکت‌‌‌های نرم‌‌‌افزاری به درآمد رسیده‌‌‌اند که نشان می‌‌‌دهد این تکنولوژی با سرعتی بی‌‌‌سابقه در حال خلق کسب‌‌‌وکارهایی قدرتمند است.
طبق تحلیلی از داده‌‌‌های پرداخت شرکت تکنولوژی مالی «استرایپ» که در حوزه پرداخت‌‌‌های آنلاین فعالیت می‌‌‌کند، شرکت‌‌‌های برتر هوش مصنوعی تنها ظرف یک سال به فروش میلیون دلاری دست پیدا می‌‌‌کنند که در مقایسه با شرکت‌‌‌های تکنولوژیک مشابه غیر هوش‌‌‌مصنوعی چرخه عمر استارت‌‌‌آپی بسیار سریع‌‌‌تری دارند.
برت تیلور، رئیس هیات‌‌‌مدیره OpenAI و یکی از بنیان‌‌‌گذاران شرکت «سیرا» که نمایندگی‌‌‌های خدمات مشتری مبتنی بر هوش مصنوعی می‌‌‌سازد، می‌‌‌گوید: «شرکت‌‌‌های اپلیکیشن‌‌‌محور هوش مصنوعی این مزیت را هم دارند که می‌‌‌توانند هر زمان مدل بهتر یا ارزان‌‌‌تری وارد بازار شد، به‌‌‌راحتی آن را جایگزین کنند.» سیرا در فوریه ۲۰۲۴ راه‌‌‌اندازی شد و تنها طی چند ماه در اکتبر، ۴.۵میلیارد دلار ارزش‌‌‌گذاری شد.
تیلور می‌‌‌گوید: «به خاطر سرعت بالای تغییرات، ما در همین عمر کوتاه شرکت، حداقل پنج یا شش بار مدل‌‌‌های مورد استفاده‌‌‌مان را تغییر داده‌‌‌ایم. اگر می‌‌‌خواستیم الان از مدل دو سال پیش استفاده کنیم، مثل این بود که سوار ماشینی متعلق به دهه ۱۹۵۰ شویم.»
با تمام این‌‌‌ها سنجش میزان وفاداری مشتریان و سطح پایداری این درآمدهای نجومی یک چالش جدی است. واضح است که به‌‌‌خاطر هیجانی که پیرامون هوش مصنوعی وجود دارد، پیدا کردن پذیرندگان اولیه این تکنولوژی آسان است، اما این لزوما به معنی برخورداری از مشترکان بلندمدت نیست و می‌‌‌تواند نرخ رشد را به شکل کاذبی بالا نشان دهد.
به همین دلیل، برخی از سرمایه‌‌‌گذاران از این موج داغ سرمایه‌‌‌گذاری روی استارت‌‌‌آپ‌‌‌های هوش مصنوعی فاصله گرفته‌‌‌اند و نگرانند که حتی بهترین اپلیکیشن‌‌‌ها هم به‌‌‌نوعی «بسته‌‌‌های» خدماتی باشند که بر اساس مدل‌‌‌های هوش مصنوعی ساخته شده‌‌‌اند، نه تکنولوژی یا مدل اصلی هوش مصنوعی. این نگرانی‌‌‌ها ممکن است مرتبط با پایداری، ارزش واقعی این اپلیکیشن‌‌‌ها، یا قدرت رقابتی آنها باشد. ریسکش اینجاست که این شرکت‌‌‌ها به‌‌‌محض ورود شرکت بزرگ‌‌‌تری با پایگاه مشتری وسیع‌‌‌تر، به راحتی جایگزین شوند. به عنوان نمونه شرکت‌‌‌هایی همچون مایکروسافت، گوگل یا آمازون با توجه به اینکه زیرساخت، منابع و کاربران بسیار بیشتری در اختیار دارند، با یک آپدیت ساده می‌‌‌توانند جای یک شرکت اپلیکیشن بسیار موفق را بگیرند.
هانا سیل، از شرکای شرکت سرمایه‌‌‌گذاری خصوصی «ایندکس ونچر» که روی اپلیکیشن‌‌‌هایی مثل دستیار حقوقی «ورداسمیت» سرمایه‌‌‌گذاری کرده، می‌‌‌گوید: «چون بسیاری از این شرکت‌‌‌ها تازه تاسیس هستند، هنوز چرخه تمدید قرارداد سالانه با مشتریان را طی نکرده‌‌‌اند. بنابراین اغلب نمی‌‌‌دانیم نرخ ریزش واقعی مشتریان چقدر است.» اما بسیاری از چهره‌‌‌های برجسته این صنعت بر این باورند که هوش مصنوعی باعث یک تغییر پلتفرمی بزرگ شده - درست مثل ظهور اینترنت و موبایل – که موجی از کسب‌‌‌وکارهای پایدار را به راه انداخته است.
برت تیلور از شرکت سیرا، می‌‌‌گوید: «احتمالا میزان عدم قطعیت حال حاضر در بازار نرم‌‌‌افزار بیشتر از آن چیزی است که من در تمام دوران کار حرفه‌‌‌ای‌‌‌ام دیده‌‌‌ام.»
البته این احتمال هم وجود دارد که بسیاری از این استارت‌‌‌آپ‌‌‌های کوچک و هوشمند در آینده نه چندان دور توسط غول‌‌‌های تکنولوژی خریداری شوند، چون از یکسو اعضای بسیار خلاق و ارزشمندی دارند و از سوی دیگر شرکت‌‌‌های بزرگ نمی‌‌‌خواهند به این راحتی بازی را واگذار کنند.
