«پارس جنوبی» میزبان سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های جدیدی خواهد شد؛ حمله ۱۷میلیارد دلاری به ناترازی
عملیات احیا در قلب انرژی
میدان گازی «پارس جنوبی» به عنوان بزرگ‌ترین میدان گازی جهان سهم قابل‌‌‌توجهی از تولید، اشتغال و درآمد کشور را به خود اختصاص داده و حدود ۷۰درصد گاز مصرفی ایران از این میدان تامین می‌شود. اهمیت این قرارداد زمانی آشکار می‌شود که بر اساس آمار منتشرشده توسط وزارت نفت در سال ۱۴۰۲، در صورت عدم اجرای طرح فشارافزایی، از سال ۱۴۰۵ به بعد، درآمدهای این میدان سالانه به میزان درآمد حاصل از یک فاز آن کاهش خواهد یافت. میدان گازی پارس جنوبی از سال ۲۰۲۳ با وارد شدن به نقطه شبنم با افت فشار مواجه شده است. در صنعت گاز، نقطه شبنم یکی از پارامترهای کلیدی برای تعیین شرایط عملیاتی پالایشگاه‌‌‌ها و خطوط انتقال گاز به شمار می‌رود. برداشت گاز از مخزن پارس جنوبی بر اساس مکانیزم انبساط گاز انجام می‌شود. در یک روند طبیعی با کاهش تدریجی فشار مخزن، تولید گاز نیز به مرور کاهش پیدا می‌کند. با این حال، این کاهش فشار تا زمانی که فشار چاه به حداقل میزان لازم برای انتقال گاز از دریا به پالایشگاه در خشکی برسد، ادامه دارد.
پس از رسیدن به حداقل میزان، به دلیل عدم امکان کاهش بیشتر فشار، تولید گاز نیز به‌‌‌تدریج افت کرده و در نهایت، پس از چند سال، چاه به مرحله پایان تولید می‌‌‌رسد. حمید بورد، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در نشست شورای توسعه و برنامه‌‌‌ریزی شهرستان عسلویه، در جهت رفع نگرانی‌های موجود در این زمینه، بیان کرد: «دو برابر تجهیزاتی که تاکنون در دریا نصب شده، برای اجرای طرح فشارافزایی در پارس جنوبی ساخته و نصب می‌شود که بازار بزرگ اقتصادی برای کشور ایجاد و به افزایش اشتغال‌زایی کمک می‌کند.» وی تاکید کرد: «برای توانمندسازی مردم منطقه از تمام زیرساخت‌‌‌های موجود صنعت نفت استفاده می‌‌‌کنیم.»
بر اساس اهداف برنامه هفتم توسعه، ظرفیت تولید گاز خام کشور باید به یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون مترمکعب در روز افزایش یابد. برآورد‌‌‌ها نشان می‌دهد، دستیابی به این هدف نیازمند سرمایه‌‌‌گذاری ۷۵میلیارد دلاری است. در همین راستا، برداشت گاز از این میدان مشترک اخیرا رکورد ۷۱۶میلیون مترمکعب در روز را ثبت کرده است. وابستگی صنایع و مصرف خانگی به گاز طبیعی، سهم کوچک منبع انرژی جایگزین و عقب‌‌‌ماندن از برنامه اعلامی تولیدی کشور را با بحران ناترازی انرژی مواجه کرده است. ایران با ۱درصد جمعیت جهان، ۱۶درصد ذخایر گاز جهان را داراست و چیزی حدود ۶درصد گاز طبیعی جهان را مصرف می‌کند. افت فشار میدان پارس‌جنوبی، علاوه بر کاهش تولید گاز، تاثیر مستقیمی بر تولید محصولاتی همچون اتان، متان، پروپان، بوتان و میعانات گازی خواهد داشت. این محصولات به‌‌‌عنوان خوراک اصلی صنایع پایین‌‌‌دستی پتروشیمی محسوب می‌‌‌شوند و کاهش تولید آنها بر زنجیره تامین صنایع تاثیرگذار خواهد بود. مجموعه این عوامل نشان می‌دهد که اجرای طرح فشارافزایی، گامی اساسی در راستای تامین امنیت انرژی کشور و جلوگیری از کاهش تولید گاز در سال‌های آینده خواهد بود.
علی فتحعلی‌‌‌زاده، رئیس پژوهش و فناوری معاونت توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران، در گفت‌‌‌وگو با «دنیای اقتصاد» به بررسی روند تقاضای جهانی گاز طبیعی، چالش‌‌‌های افت فشار در میدان پارس جنوبی و ابعاد قرارداد جدید برای مدیریت این موضوع پرداخت. فتحعلی‌‌‌زاده با توجه به افق ۲۰۵۰ گاز طبیعی بیان کرد: «بر اساس پیش‌بینی‌‌‌ها، تقاضای جهانی برای گاز طبیعی در سال‌های آتی به‌‌‌ویژه در کشورهای پرجمعیت آسیایی مانند هند با روند افزایشی همراه خواهد بود. در چنین شرایطی، سیاستگذاری و سرمایه‌‌‌گذاری مناسب در بخش انرژی برای بهره‌‌‌برداری از این فرصت و حفظ جایگاه ایران در بازار گاز جهانی ضروری خواهد بود.»
وی با اشاره به جایگاه میدان گازی پارس جنوبی اظهار کرد: «در گذشته بیش از ۶۰درصد ظرفیت این میدان در اختیار قطر بوده، اما در حال حاضر میزان تولید ایران در این میدان به سطح تولید قطر رسیده است. با این‌‌‌حال، در سال‌های گذشته چالش افت فشار در این میدان، تهدید جدی برای تداوم تولید در سال‌های آینده محسوب می‌‌‌شد.»
فتحعلی‌‌‌زاده با اشاره به قرارداد جدیدی که اخیرا به امضا رسیده است، بیان کرد: «این قرارداد با هدف مدیریت افت فشار در پارس جنوبی تدوین شده و با اجرای آن، نگرانی‌ها پیرامون کاهش تولید و اختلال در عرضه گاز برطرف خواهد شد.» وی خاطرنشان کرد:«با ورود شرکت ملی نفت و اجرای این پروژه، روند استخراج گاز در این میدان پایدار خواهد ماند.»
همچنین وی در خصوص تامین مالی این پروژه تصریح کرد که بخش عمده سرمایه‌‌‌گذاری از طریق صندوق توسعه ملی انجام خواهد شد. وی توضیح داد که این صندوق در مرحله نخست حدود ۱۰ میلیارد دلار برای اجرای پروژه اختصاص داده است. همچنین اشاره کرد که عدم اجرای این قرارداد منجر به از دست رفتن حدود ۹۰۰ میلیارد دلار از منافع آتی تولید گاز کشور می‌‌‌شد، که این رقم نشان‌‌‌دهنده اهمیت استراتژیک این سرمایه‌‌‌گذاری برای تامین امنیت ملی است. حجم گاز تولیدی این طرح حدود ۱۰تریلیون فوت مکعب برآورد شده است. هدف اصلی این پروژه، مدیریت افت فشار و جلوگیری از کاهش تولید در سال‌های آینده است.
وی همچنین با اشاره به ماهیت پرریسک پروژه‌‌‌های بالادستی صنعت نفت و گاز اظهار کرد: «در مخازن کشف شده همچون پارس جنوبی، سطح ریسک در حداقل میزان ممکن قرار دارد، چنانچه این پروژه مطابق با مدل جامع توسعه مخازن نفت و گاز (MDP) اجرا شود، همان‌طور که بیان کردم، ۹۰۰ میلیارد دلار آورده برای کشور به همراه داشته باشد. بازپرداخت هزینه‌‌‌های پیمانکاران از محل منابع حاصل از پروژه انجام خواهد شد. اجرای این طرح گامی اساسی در راستای تامین امنیت انرژی کشور است و تداوم سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های راهبردی در حوزه انرژی برای حفظ پایداری تولید گاز ضروری است.»
