لزوم آموزش به محیط‌بانان در رفتار با حیات‌وحش
چه کنیم تا حیات‌وحش لاغر ایران نحیف‌تر از آنچه هست نشود و محیط‌بانان نیز در برخورد با چنین موقعیت‌هایی هوشمندانه‌تر عمل کنند؟ مرتضی اسلامی فعال حوزه حیات‌وحش و از اعضای هیات‌مدیره انجمن یوز ایرانی در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» گفت: این موضوع در واقع چند بعد دارد که یکی از آنها به زنده‌گیری یا بیهوش کردن خرس بازمی‌گردد. به‌عنوان مثال موضوع بیهوش کردن بیشتر به دامپزشکی مربوط می‌شود درحالی‌که مدیریت صحنه که هر کسی دخالت نکند و تنها کارشناسان حضور داشته باشند در اختیار تیم محیط‌بانی است تا بتوانند آن وقایع پیش‌بینی‌نشده را به خوبی مدیریت کنند. مدیریت رسانه و شفاف‌سازی از دیگر ابعاد این ماجراست که در این مورد نیز اختلالاتی وجود داشت. وی با اشاره به اینکه شاید نتوان از محیط‌بان انتظار زیادی در بیهوش کردن خرس داشت، بیان کرد: چنین وظایفی عمدتا به دامپزشکان مربوط می‌شود. قطعا نمی‌توان به همه محیط‌بانان در این زمینه آموزش داد اما این کار می‌تواند در سطح کارشناس اداره محیط‌زیست در سطح استانی یا شهرستانی انجام شود.
این فعال حیات‌وحش اضافه کرد: از سوی دیگر همه محیط‌بانان به‌ویژه در نقاط داغی مانند گلستان که تنوع حیات‌وحش در آنها گسترده است باید آموزش ببینید که در چنین شرایطی چگونه باید عمل کنند. این مدیریت به حوزه‌هایی مانند شیوه اطلاع‌رسانی به کارشناس مربوطه، کنترل محیط و مردم و مواردی از این قبیل برمی‌گردد. اسلامی در پاسخ به این سوال که سازمان حفاظت محیط‌زیست عموما در مقابل انتقاداتی که به این سازمان مطرح است به مساله بودجه اشاره کرده و کمبود آن را دلیلی بر اتفاقات روی داده در حوزه حیات‌وحش عنوان می‌کند، به نظر شما این آموزش‌های ابتدایی که از آن صحبت می‌کنید نیاز به بودجه‌ریزی سنگین دارد؟ گفت: در این خصوص مساله بیشتر اولویت‌بندی است تا هزینه‌بر بودن این دوره‌ها. ما با تجهیزات اولیه و ابزارهای کمی می‌توانیم چنین فعالیت‌هایی را صورت دهیم. ما باید بتوانیم در هر استانی مرکزی برای بازپروری داشته باشیم تا نیازی به جابه‌جایی و انتقال حیات‌وحش به پردیسان وجود نداشته باشد.
ممکن است برخی تجهیزات گران باشند اما در این حد که حیوان بیهوش و معاینه‌های ابتدایی روی او صورت گیرد تا در صورت عدم نیاز به انتقال، رهاسازی شود، نیاز هر استان است و به هزینه زیادی نیازمند نیست. وی همچنین در پاسخ به این پرسش که متولی این آموزش و نهاد اجراکننده چه کسی باید باشد، عنوان کرد: متولی این آموزش‌ها قطعا سازمان حفاظت محیط‌زیست است اما آموزش‌دهندگان آن می‌توانند متخصصان داخلی و خارجی حیات‌وحش باشند. البته باید این نکته را در نظر داشت که تاکنون در چند مرحله این آموزش‌ها به استان‌های مختلف داده شده است ولی اینکه چرا به‌رغم آموزش‌ها آنچه باید اتفاق بیفتد، حادث نمی‌شود، مساله‌ای است که باید درباره آن بررسی عمیق‌تری صورت گیرد. این فعال حوزه حیات‌وحش افزود: به نظر می‌رسد مدیران کل استان‌های مختلف نیازمند پروتکلی برای کنترل چنین پیش‌آمدهایی هستند. در این پروتکل می‌توان مواردی مانند اینکه چطور کارشناس مربوطه بر سر صحنه حاضر شود، محیط را کنترل کنند و مواردی از این قبیل را قرار داد و تهیه آن نیز به آسانی ممکن است.
اسلامی درباره عدم اجرای آموزش‌های ارائه شده از سوی محیط‌بانان و کارشناسان سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: یکی از دلایل این امر را شاید بتوان جدی نگرفتن این آموزش‌ها دانست. با این حال اتفاقی که در استان گلستان درباره این خرس افتاد و پیامدهایی که به لحاظ سازمانی به‌دنبال داشت شاید ادارات کل دیگر را مجاب کند این موضوع را جدی بگیرند و به آسانی از کنار آن نگذرند. چندی پیش فایلی از آقای اسکندر فیروز درباره شرایط جذب محیط‌بانان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، براساس این فایل مدیریت محیط‌زیست در دوره‌های پیشین با وسواس خاصی درخصوص نیروهای محیط‌بان و جذب آنها اقدام می‌کرد. این درحالی است که در شرایط حاضر شاهدیم در بخشی از بدنه محیط‌بانی علاقه به این حوزه وجود ندارد یا بخشی از آنها مترصد پیدا کردن جایگاه در ادارات هستند تا از سختی‌های محیط‌بانی و حقوق کم آن رهایی یابند. این متخصص حوزه حیات‌وحش گفت: ما زمانی از مدینه فاضله صحبت می‌کنیم و زمانی از واقعیت موجود حرف می‌زنیم.
مدینه فاضله این است افرادی که واقعا علاقه‌مند به این حوزه هستند وارد حوزه محیط‌بانی شده یا در رده‌های کارشناسی و مدیریتی قرار بگیرند. اما لازمه این امر پرداخت حقوق مناسب به این افراد و شرایط مناسب کاری است. در زمان شرایط نامناسب و حقوق نامناسب لزوما افراد علاقه‌مند وارد این عرصه نمی‌شوند و گاهی با این مساله مواجهیم که متاسفانه در بخش کوچکی (بدون جسارت به محیط‌بان زحمتکش) افرادی که شغل دیگری پیدا نمی‌کنند وارد این عرصه می‌شوند. وی افزود: ما باید ببینیم در شرایط موجود چه کاری می‌توانیم انجام دهیم. به نظر می‌رسد ترکیب آموزش و خواستن می‌تواند برای کاهش حوادث این چنینی موثر باشد. مدیران باید از پرسنل و مجموعه خود بخواهند که چنین اتفاقاتی را مدیریت کرده و هزینه‌های آن را کاهش دهند.
در ماجرای این خرس شاهد بودیم که هزینه‌های اجتماعی زیادی برای مدیریت نامناسب ایجاد شد و همین امر ممکن است سایر مدیران را مجاب کند تا از پرسنل خود بخواهند در انجام وظایف سازمانی خود دقت بیشتری داشته باشند. اسلامی با بیان اینکه ما در رده محیط‌بانی، کارشناسی و مدیریت محیط‌زیست دچار مسائل عدیده هستیم، گفت: بسیاری از مدیران شناخت کافی و مناسب از حیات‌وحش منطقه خود ندارند و از اهمیت آن آگاه نیستند. از این روست که در چنین شرایطی باید از مدیران نسبت به مدیریت خود و از کارشناسان نسبت به وظایف کارشناسی خود انتظار داشت و حسابرسی کرد.
ارسال نظر