نقش محوری
فولاد مبارکه به کدامسو می‌رود؟
جایگاه فولاد مبارکه اصفهان
فولاد مبارکه اصفهان به عنوان بزرگ‌ترین بنگاه تولیدی فولاد در کشور که حدود نیمی از تولید فولاد کشور را بر عهده دارد، طبعاً تاثیر شگرفی در رشد اقتصادی کشور داشته به‌طوری‌که حدود یک درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را با عملکرد بهینه و اقتصادی به خود اختصاص داده است. نکته بسیار مهمی که در این حین لازم به ذکر است، مزیت رقابتی فولاد مبارکه در داشتن چرخه کامل تولید «از سنگ تا رنگ» است که با این مزیت، ارزش افزوده ایجاد شده از معادل تولید فولاد در سایر کارخانه‌ها به دلیل قیمت تمام‌شده، بیشتر است. فولاد مبارکه بزرگ‌ترین تولیدکننده ورق‌های فولادی تخت در خاورمیانه و شمال آفریقا با سهم ۲۰درصدی در منطقه MENA است. فولاد مبارکه همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده آهن اسفنجی در جهان و بزرگ‌ترین شرکت بورسی با ۷۵ هزار میلیارد ریال سرمایه ثبت‌شده به شمار می‌رود. شاهد دیگر عظمت این شرکت زنجیره تامین گسترده مواد مصرفی، قطعات و تجهیزات بومی‌سازی شده است که شامل ۲۸۰۰ تامین‌کننده خدمات و کالا با ۸۴ درصد تامین داخل و همچنین شبکه گسترده مشتریان شرکت مشتمل بر هزار کارخانه و کارگاه به‌طور مستقیم و سه هزار کارخانه و کارگاه به‌طور غیرمستقیم است.
جایگاه و سهم صنعت فولاد در اقتصاد ایران
در حوزه فولاد برنامه ظرفیت‌سازی تا ۵۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۴ انجام شده است و در طرح جامع فولاد به تمامی جوانب آن از جمله توازن چرخه تولید، مطالعات جغرافیایی، مطالعات زیرساختی، سرمایه‌های مورد نیاز و... اشاره شده است.
با توجه به پیش‌بینی‌های مصرف فولاد در کشور، حداقل ۱۵ میلیون تن از محصولات باید صادر شود که البته این ظرفیت وابستگی شدید به توسعه زیرساخت‌ها و تامین منابع مالی مرتبط خواهد داشت. بنابراین اهمیت این صنعت در کشورمان کاملاً مشهود است و اقدامات اساسی برای افزایش سهم و جایگاه این صنعت در کشور دیده شده است و حاصل آن ارتقای رتبه ایران در تولید فولاد دنیا از چهاردهم به دوازدهم است و برنامه‌ریزی برای رسیدن به رتبه هفتم تا سال ۱۴۰۴ انجام شده است.
راهبر اصلی صنعت فولاد
شرکت فولاد مبارکه اصفهان با داشتن سهم بیش از ۳۵۰ هزارنفری در اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، در حال حاضر مجموعه‌های صنعتی و غیرصنعتی پایین‌دستی و بالادستی زیادی را با خود همراه کرده و باعث رونق و فعالیت آنها در اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی کشور شده است و با حفظ و توسعه این جایگاه و با مدیریت منابع داخلی شرکت شامل منابع انسانی، چابک‌سازی استراتژی‌ها، منابع مالی، دانش، تکنولوژی و... و همچنین حمایت‌های بیرونی، زمینه توسعه زیرساخت‌های لازم برای توسعه شرکت را تامین می‌کند. شرکت فولاد مبارکه به عنوان راهبر اصلی صنعت فولاد همواره به دنبال ایفای نقش محوری در توسعه صنعت فولاد بوده است. این موضوع مشخصاً از طریق اجرای طرح‌های توسعه، راه‌اندازی خطوط تولیدی و انتقال دانش فنی در حوزه صنعت فولاد، توسعه سبد محصولات، تولید محصولات کیفی و توسعه بازارهای صادراتی در ابعاد مختلف جاری‌سازی شده است. همچنین این شرکت با استفاده از نظام‌های تحولی درصدد دریافت ایده‌ها و توسعه نوآوری در فرآیندها و محصولات بوده و در راستای نقش‌آفرینی در صنعت، این نظام‌ها را به سایر شرکت‌ها
منتقل می‌کند.
چشم‌انداز پیش روی فولاد مبارکه
برنامه فولاد مبارکه در افق ۱۴۰۴ بر اساس طرح جامع شرکت دستیابی به چشم‌انداز تولید ۲۵ میلیون تن فولاد خام است و تاکنون برنامه توسعه خود را تا ۸/ ۱۲ میلیون تن مشخص کرده و قراردادهای آن نیز نهایی شده است. این شرکت با منطق صرفه به مقیاس سعی کرده واحدهای بزرگ‌مقیاس ایجاد کند تا از این طریق قیمت تمام‌شده را در داخل پایین‌تر بیاورد و با استفاده از این موهبت بتواند با قیمت مناسب‌تری محصولات خود را در بازار داخلی عرضه کند و همچنین در مقابل نوسانات بازارهای بین‌المللی و واردات به کشور بایستد. نقشه راه شرکت بر اساس رعایت توازن و توسعه پایدار، توسعه صادرات و البته تولید محصولات ویژه و کیفی تدوین شده است و تکنولوژی‌های استفاده‌شده و سبد محصول برنامه‌ریزی‌شده همگی مبتنی بر رفع نیازهای کشور در صنایع خودروسازی، نفت و گاز، ساختمان و البته لوازم خانگی است. در این خصوص می‌توان به طرح‌های توسعه نورد گرم شهید خرازی و طرح توسعه شرکت فولاد هرمزگان در آینده نزدیک و تکمیل طرح‌های توسعه کنسانتره سنگان و شرکت فولاد سفیددشت چهارمحال و بختیاری اشاره کرد. لازم به ذکر است شرکت فولاد مبارکه بر اساس طرح جامع خطوط سرد به دنبال توسعه خطوط سرد و تولید انواع محصولات سرد و پوشش‌دار با کیفیت‌های خاص نیز می‌باشد.
همچنین سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌های زنجیره ارزش صنعت فولاد از طریق سرمایه‌گذاری در شرکت‌های زیرمجموعه در حال پیگیری است. از طرح‌های شاخص این حوزه می‌توان به طرح تولید الکترود گرافیتی در اردکان اشاره کرد که با بهره‌برداری از آن نیاز کشور به واردات این ماده که البته از کالاهای استراتژیک صنعت فولاد است رفع میشود.
چالش‌های فولاد مبارکه در مسیر توسعه
چالش‌هایی که فولاد مبارکه در مسیر توسعه با آن مواجه است عمدتاً منشأ بیرونی دارد و شامل تامین کنسانتره سنگ‌آهن، گندله، تامین آب و انرژی و تامین زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای و دریایی و اسکله است که در زیر با توضیحات مبسوط‌تری به آنها اشاره شده است:
خام‌فروشی مواد اولیه صنعت فولاد (سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله) و بالطبع کمبود مواد اولیه (سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله) و نبود توازن در طول زنجیره ارزش از چالش‌های پیش‌روی این صنعت است که البته نیازمند عزم جدی از طرف دولت و مراجع قانونگذار برای رفع کردن آنهاست.
عدم انجام اکتشافات معدنی و توسعه در بخش بالادست زنجیره تولید نیز از بزرگ‌ترین چالش‌های صنایع معدنی است که قطعاً در سال‌های آتی می‌تواند صنایع معدنی کشور را با چالش جدی روبه‌رو کند.
مشکلات عدیده زیرساختی در حوزه تامین پایدار آب، برق و گاز طبیعی. متاسفانه در حال حاضر با بحران آب در بسیاری از مناطق کشور روبه‌رو هستیم و این بحران گریبانگیر صنعت فولاد نیز شده است به نحوی که در بسیاری از مناطق کشور دیگر مجوز ایجاد واحدهای صنعتی صادر نمی‌شود. از طرف دیگر در فصول سرد قطع گاز و در فصول گرم قطع برق از بحران‌های اصلی در صنعت فولاد است که به صورت چشمگیری می‌تواند به کاهش راندمان و افزایش بهای تمام‌شده محصولات منجر شود.
عدم امکان ارائه خدمات بیمه‌ای مربوط به نوسانات قیمت‌ها و نوسانات نرخ ارز به منظور کاهش خطرپذیری ناشی از نوسانات آن برای واحدهای تولیدی از دیگر موانع فعالیت اقتصادی در حوزه فولاد است. در حال حاضر بخشی از نیازمندی در صنعت فولاد از طریق خریدهای خارجی تامین میشود که نوسانات نرخ ارز تاثیرات بسیاری در این حوزه داشته و همچنین تامین ماشین‌آلات و تجهیزات ساخت خارج از طرف دیگر بسیار متاثر از این نوسانات است.
نبود نظام حمایتی جامع در صادرات محصولات فولادی با توجه به چشم‌انداز صادرات ۱۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴
یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش‌رو در صنعت فولاد عدم توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز متناسب با توسعه در صنعت فولاد است و فقدان توسعه صنعت حمل‌ونقل در حوزه‌های ریلی، جاده‌ای و دریایی و نبود مشوق‌های لازم برای مشارکت بخش خصوصی به منظور توسعه این بخش است. همچنین بازده نسبتاً پایین حمل‌ونقل ریلی عمدتاً به دلیل دوخطه نبودن مسیرهای ریلی پرتردد کشور و عدم اتصال طرح‌های توسعه فولادی کشور به شبکه ریلی این مشکل را تشدید می‌کند.
یکی دیگر از مهم‌ترین کمبودهای زیرساختی در راستای توسعه این صنعت نبود اسکله‌های اختصاصی با قابلیت انجام واردات و صادرات مواد معدنی و محصولات فولادی با قابلیت پهلوگیری کشتی‌هایی با ظرفیت بالای ۱۰۰ هزار تن است. تسهیلات و امکانات ناکارا در زمینه حمل و فورواردینگ کالا را نیز باید به این موضوع اضافه کرد. بدون شک برای دستیابی به هدف تولید ۵۵ میلیون تن فولاد و صادرات مازاد مصرف داخلی کشور باید سرمایه‌گذاری‌های لازم در این حوزه‌ها انجام شود.
مشکلات متعدد فعالان حوزه صنعت و معدن در فرآیند اخذ مجوزهای توسعه و پروانه بهره‌برداری و سایر مجوزهای قانونی نیز از معضلات دست‌و‌پاگیر در صنعت فولاد است.
در حوزه تامین مالی و استفاده از خدمات بانکی نیز محدودیت‌هایی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به تسهیلات با بهره بالا و هزینه‌های مالی سنگین تامین مالی داخلی، مشکلات بانکی و عدم امکان تدارک تسهیلات فاینانس برای توسعه طرح‌های صنعتی و معدنی کشور اشاره کرد.
خروج تدریجی شرکت‌های معدنی از ماموریت اصلی خود برای تولید سنگ‌آهن از یک‌سو و عدم توزیع متناسب سود در طول زنجیره ارزش از دیگر چالش‌های این صنعت بوده است که شاید ناشی از نبود طرحی جامع و لازم‌الاجرا با هدف اجرا و بهره‌برداری هرچه مناسب‌تر از ظرفیت‌های موجود در کشور باشد.
در این میان می‌توان به موارد دیگری مانند عدم انجام کامل تعهدات صندوق‌های بازنشستگی کارکنان فولاد در قبال بازنشستگان این صنعت و مشکلات عدیده به وجود آمده از طرف برخی از اصناف و واردکنندگان برای تولیدکنندگان بزرگ کشور و عدم تطابق سیاست تقسیم سود با سیاست‌های توسعه‌ای در شرکت‌هایی که بخشی از سهام آنها در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی یا سایر نهادهای دولتی است اشاره کرد.
اقدامات استراتژیک
فولاد مبارکه در برنامه‌ریزی استراتژیک خود اقدامات استراتژیک مشخصی برای چالش‌های حال و آینده تعریف کرده و در حال کار بر روی آن است. برای مثال در بحث کنسانتره و گندله سنگ‌آهن، سرمایه‌گذاری سنگینی در منطقه سنگان خراسان انجام داده و طرح کنسانتره ۵ میلیون تنی را در حال احداث دارد و کارخانه گندله‌سازی با ظرفیت پنج میلیون تن را نیز اخیراً به بهره‌برداری رسانده است و همچنین بخشی از استراتژی توسعه رو به عقب را با سرمایه‌گذاری در شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات تکمیل کرده است. در موضوع تامین آب نیز با سرمایه‌گذاری حدود ۳۵۰ میلیارد‌تومانی و اجرای شبکه جمع‌آوری و تصفیه پساب شهرهای همجوار و انتقال آن به شرکت و کاهش برداشت آب از رودخانه قدم بزرگی در رفع چالش آب برداشته است. همچنین اجرای طرح‌های متعدد بازچرخانی آب در بخش‌های مختلف کمک شایانی در کاهش مصرف آب در شرکت داشته است و گواه این نکته کاهش ۷۳درصدی برداشت آب از رودخانه به‌رغم افزایش تولید است.
در حوزه کاهش مصرف انرژی نیز در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری‌های مناسبی در خصوص بهینه‌سازی مصارف برق و گاز در خطوط تولیدی صورت پذیرفته است به نحوی که در خطوطی مانند گندله‌سازی فولاد مبارکه به عنوان الگوی برتر برای بهینه‌کاوی شناخته شده است. در حوزه حمل‌ونقل تلاش شده است با سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته در شرکت‌های زیرمجموعه فولاد مبارکه در بخش حمل جاده‌ای، ریلی و حتی دریایی تا حدود زیادی مشکلات مرتبط به این حوزه مرتفع شود.
در کشورهای مختلف دنیا و همچنین در ایران با توجه به هزینه بالای عملیات اکتشاف، انجام آن عمدتاً به نهادهای دولتی واگذار شده است. هرچند شرکت فولاد مبارکه در سال‌های اخیر در این حوزه نیز ورود کرده و اقدام به سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشافات معدنی و انجام ژئوفیزیک زمینی و هوایی در پهنه‌های مختلف در مساحتی نزدیک به ۱۴۰۰۰ کیلومترمربع کرده است.
ارسال نظر