شرکت فولاد مبارکه پیشگام در استقرار نظام ایمنی فرایند
حسین مدرسی‌فر، مدیر بهداشت حرفه‌ای، ایمنی و محیط‌زیست فولاد مبارکه معتقد است کارکنان مهم‌ترین سرمایه سازمان هستند و هرآنچه در زمینه ارتقای ایمنی و سلامت آن‌ها سرمایه‌گذاری، و تحقیق و پژوهش شود در واقع حرکت در مسیر حفظ این سرمایه بی‌بدیل است. او در گفت‌وگویی به دلایل اجرای این نظام پرداخت که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند.
مدیریت ایمنی فرایند چیست؟
مدیریت ایمنی فرایند ترکیبی از مهارت‌های مهندسی، عملیاتی و مدیریتی است که بر جلوگیری از بروز حوادث فاجعه‌بار، به‌ویژه فروپاشی ساختاری، آتش‌سوزی، انفجار، نشت مذاب در اثر رهایش ناخواسته انرژی و یا مواد (خطرناک و غیرخطرناک) از تجهیزات نگه‌دارنده اولیه آن‌ها متمرکز است.
تفاوت ایمنی فرایند و ایمنی شغلی چیست؟
در گذشته، توجه بسیاری از سازمان‌ها ازجمله تولیدکنندگان فولاد در درجه اول به موضوعات ایمنی شغلی و کاهش حوادث شغلی بود؛ اما تجربیات حوادث گذشته آن‌ها نشان داد که رویکردهای متعارف ایمنی شغلی حتی در بالاترین سطح به‌تنهایی قادر به ایجاد ایمنی موردنیاز در چنین صنایعی نیست؛ بنابراین علاوه بر وجود انواع سازوکارهای ایمنی شغلی، بهره‌گیری از رویکردهای ویژه در مدیریت ریسک ازجمله مدیریت ایمنی فرایند که به شناسایی، تجزیه‌وتحلیل، کاهش و کنترل مخاطرات فرایندی در این‌گونه صنایع می‌پردازد، نیز ضروری است.
آیا در این راستا مدل استاندارد و جهانی نیز موجود است؟
بله در این حوزه، مدل مدیریت ایمنی فرایند انجمن جهانی فولاد موجود است. انجمن جهانی فولاد یکی از بزرگ‌ترین و پویاترین انجمن‌های صنعتی دنیاست که تمامی کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد در آن عضویت دارند. این انجمن با شعار «هیچ‌چیز مهم‌تر از ایمنی و سلامت کارکنانی که در صنعت فولاد کار می‌کنند، نیست»، چهار حوزه تمرکز خود را در زمینه مدیریت ایمنی و سلامت با عناوین مدیریت ایمنی شغلی، مدیریت سلامت شغلی، مدریت ایمنی فرایند و رهبری و فرهنگ ایمنی، مطرح می‌کند. این انجمن در سال ۲۰۱۷، اقدام به ارائه اولین ویرایش استاندارد مدیریت ایمنی فرایند در صنایع فولادی نمود و پس از آن در سال ۲۰۱۹ دومین و آخرین ویرایش این استاندارد را به فولادسازان ارائه کرد.
مدیریت ایمنی فرآیند در فولاد مبارکه در چه مرحله‌ای است؟
واحد بهداشت حرفه‌ای، ایمنی و محیط‌زیست فولاد مبارکه ضمن پیروی از حوزه‌های تمرکز فولادسازان جهان و همچنین الگوگیری از فولادسازان برتر دنیا و شرکت در سمینارها و کنگره‌های آموزشی انجمن جهانی فولاد، اقدام به استقرار نظام مدیریت ایمنی فرایند در سال ۱۳۹۸ نمود. در اولین مراحل استقرار این نظام مدیریتی، پروژه تحقیقاتی «اجرای فاز مطالعاتی-آموزشی استقرار مدیریت ایمنی فرایند در شرکت فولاد مبارکه اصفهان» با همکاری دانشگاه اجرا شد.
چه اقداماتی در این حوزه انجام شد؟
در این پروژه، کلیه استانداردهای موجود در حوزه مدیریت ایمنی فرایند، بررسی و چک لیستی جهت تعیین وضعیت موجود و شناسایی نقاط قابل‌بهبود تدوین گردید. جلسات متعدد با کارگروه‌های ستادی و عملیاتی منجر به تکمیل این چک لیست و در نهایت خروجی پروژه بر اساس وضعیت مجتمع فولاد مبارکه در استقرار مدیریت ایمنی فرایند گردید. در مرحله بعدی، با توجه به نقاط قابل‌بهبود شناسایی‌شده، مطالعات متعددی در زمینه شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک‌های ایمنی فرایند در نواحی مختلف تولیدی صورت گرفت که از آن میان می‌توان به مطالعات HAZOP و HAZID در ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز و کوره‌های قوس الکتریکی، مطالعات مدل‌سازی پیامد واحد متالوژی ثانویه، باکس آنیلینگ، گالوانیزه و ورق رنگی و مطالعات Bow-tie در کوره‌های قوس الکتریکی اشاره کرد.
در ۱۴۰۲ چه برنامه‌ها و اقداماتی انجام شده است؟
در سال جاری واحد HSE با استفاده از مشاوران داخلی و خارجی در زمینه استقرار نظام مدیریت ایمنی فرایند، اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی عمومی و تخصصی در این زمینه کزده است. امید است مجتمع فولاد مبارکه ضمن حفظ پیشتاز بودن در استقرار این نظام مدیریتی در کشور، تا افق ۱۴۰۴، این نظام مدیریتی را همراه و هم‌راستا با فولادسازان برتر دنیا مستقر سازد و از ایمنی کارکنان خود در برابر مخاطرات فرایندی اطمینان حاصل کند.
