بلک فرایدی، طلایی یا سیاه
هیاهوی بلک فرایدی ایرانی
آخرین جمعه نوامبر، روزی است برای برگزاری بلک فرایدی غربی و یا همان جمعه سیاه ایرانی که امسال، مصادف با نهم آذرماه می‌شود. هرچند این روز به‌صورت رسمی در تقویم کشور جایگاهی ندارد، اما به‌مرورزمان، چنین رخدادی که جنبه تاریخی و حمایت اقتصادی از تولیدکننده و مصرف‌کننده را در بطن خود داشته، در خیلی از کشورهای خاورمیانه و ازجمله ایران مرسوم شد. به‌طوری‌که بسیاری از ویژند (برند) ها و فروشگاه‌های داخل، هم‌زمان با برندهای جهانی یا نزدیک به آنها، محصولات تخفیف دارشان را عرضه می‌کنند.
ماجرای محبوبیت بلک فرایدی در ایران از زمانی آغاز شد که با شیوع ویروس کرونا در سبک زندگی مردم هم تغییراتی به وجود آمد. در آن زمان، بسیاری از کسب‌وکارها با برگزاری این رویداد به‌صورت آنلاین، توانستند مشتریان زیادی را به سمت خود سوق داده و به‌تدریج، خرید در چنین حراج بزرگی به عادتی برای مردم کشور، تبدیل شد.
قابل‌تأمل آنکه کسب‌وکارهای سنتی و ویژند (برند) های معروف و شناخته‌شده هم از فضای مجازی عقب نماندند و در این روز سعی کردند خانواده‌ها را به فروشگاه‌های زنجیره‌ای خود بکشانند واتفاقا موفق هم شدند.
اما فروشگاه‌های اصفهان به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای پرجمعیت و پرمصرف کشور، در طول این سال‌ها باکمی پیش‌دستی نسبت به دیگر شهرها، فروش تخفیف دار خود را زودتر هم آغاز می‌کردند. امسال هم تقریبا اواخر آبان ماه تبلیغات شروع واز اول آذرماه کالاها عرضه شده اند، هرچند گویا در عرف اصلی این سبک از کمپین فروش، روز جمعه، زمان فروش هست.
تخفیف هایی که معمولاً از ۳۰ درصد شروع و حتی در مواردی تا ۹۰ درصد هم می‌رسد و شامل انواع و اقسام کالاها از خوراکی تا پوشاک، لوازم‌خانگی، آرایشی و ورزشی می‌شود.
در این میان مراکز پزشکی، زیبایی، سالن‌های ورزشی و تورهای گردشگری نصف جهان هم مشتریان خود رابی نصیب از تخفیف های این جشنواره نگذاشته و خدماتی را باقیمت‌های کمتر ارایه می‌دهند.
یک جشنواره بی‌نظیر که با تبلیغات بسیار زیاد، مشتریان بالایی را جذب خود می‌کند و با توجه به تجربه سال‌های گذشته تا اواخر پاییز هم به طول می‌انجامد.
خوب و بد جمعه سیاه ایرانی
ترغیب و تشویق مصرف‌کنندگان، تبلیغات و خالی کردن انبار‌ها با حاشیه سود کمتر و امکان بهره‌مندی همه اقشار از خرید در یک روز مشترک ازجمله اهدافی است که برای برگزاری بلک فرایدی در همه کشورها تعریف می‌شود.
حراج‌هایی که به‌قدری واقعی است که مردم از ساعت‌ها قبل روبه‌روی در فروشگاه‌ها می‌خوابند و می‌ایستند و حتی برای این رخداد مصدوم و مجروح هم می‌دهد.
اما در ایران، مضاف بر اماواگرهای برگزاری رویدادی که هیچ ریشه‌ای در ایران نداشته چالش‌هایی دیگر هم وجود دارد که این حراج را زیر سوال می‌برد. به‌طوری‌که ازکلاهبرداری ها وتخفیف های غیرواقعی تعدادی از فروشگاه‌ها و مراکزی خبر می‌رسد که با سوءاستفاده از این فرصت با تبلیغات گمراه‌کننده موجب زیان دهی مشتریان می‌شوند.
اقداماتی مانند افزایش قیمت کالا قبل از بلک فرایدی و کاهش ظاهری نرخ همان کالا در روز جمعه سیاه، عرضه کالاهای بی‌کیفیت یا تاریخ‌مصرف گذشته، تخفیف ساختگی در فروشگاه‌های آنلاین و استفاده از تصاویر جذاب و قیمت‌های دروغین، بخشی از ترفندها برای جشنواره‌های این‌چنینی است. ترفندها و حقه‌هایی که البته نه‌فقط منحصر به حراج‌های جمعه سیاه بلکه در اغلب حراجی‌ها از جمعه‌بازارها تا فروش‌های فوق‌العاده شب‌های عید ...ممکن است با آن مواجه شویم.
بااین‌وجود علی‌رغم برخی چالش‌ها به نظر می‌رسد همراه شدن با یک روز جهانی اگر بر اساس مکانیسم بازار باشد برای کسب‌وکارهای آنلاین و حتی کسب‌وکارهای سنتی اثرگذار خواهد بود.
از طرفی متقاضیان جمعه های تخفیف دار، آن را یک مجال و امکان خوب برای خریدهای ارزان‌قیمت محسوب می‌کنند، برخی برای بهره‌مندی ازتخفیف بهتروواقعی تر نسبت به ایران، روانه کشورهایی مانند ترکیه وامارات می‌شوند وازسویی هم به‌عنوان یک ابزار برای جذب مشتریان توسط فروشگاه‌ها شناخته می‌شود. به نحوی که با ارایه تخفیف های قابل‌توجه سعی دارند تا مشتریان بیشتری را جذب کنند.
در این حال جدای از معضل کلاه‌برداری‌ها یا گاه تدلیس (فریبکاری) و متضرر شدن تعدادی از مشتریان جمعه سیاه اما بحث بر روی فرصت ویژه‌ای است که کسب‌وکارهای ایرانی در چنین شرایطی برای رونق یابی پیدا می‌کنند.
واضح آنکه بلک فرایدی به‌عنوان یک رویداد تجاری جهانی، می‌تواند به‌صورت ابزاری مؤثر برای بهبود وضعیت اقتصادی کشورها، به‌ویژه در شرایط رکود اقتصادی، مورداستفاده قرار گیرد البته به آن شرط که اعتماد خریداران را جلب کند.
سعید منصوری کارشناس اقتصادی در گفتگو با دنیای اقتصاد با اشاره به آسیب‌ها و مزایای چنین جشنواره‌هایی بیان می‌کند: بلک فرایدی به همان میزان که باعث ضرر برخی خریداران شود می‌تواند برای آنها سودآور باشد.
وی تصریح می‌کند: قطعاً در چنین زمان‌هایی اجناس تاریخ گذشته وبی کیفیت هم عرضه می‌شود که خریدار باید دقت و آگاهی خود را به کار بندد.
این کارشناس اظهار می‌کند: اما در این شرایط راکد اقتصادی به نظرمی رسد کسب‌وکارهایی که مدت‌ها با فقدان مشتری روبرو بودند می‌توانند با رعایت مواردی سودآوری خوبی را داشته باشند ضمن آنکه مشتریان پایداری را هم برای همه‌سال به دست آورند. به‌ویژه این موضوع، برای ویژند (برند) هایی که در حفظ مشتریان خود با مشکل مواجه هستند، مهم است.
به گفته این کارشناس کسب‌وکارها با ارایه تخفیف های واقعی و جذاب برای کالاهای پرطرفداری که درسبدخانوارها جای دارد می‌توانند مشتریان را ترغیب به خرید کنند. به‌علاوه تنوع اجناس مشمول تخفیف، باعث می‌شود مشتریان بیشتری به سمت خرید روی‌آورند.
او می‌افزاید: اما نکته دیگر آنکه برگزاری حراج‌هایی از نوع جمعه سیاه به کسب‌وکارهای کوچک‌تر، این امکان را می‌دهد که با ویژندبرندهای بزرگ رقابت کنند و به دنبال آن حجم تولید هم افزایش می‌یابد.
براین اساس برگزاری این‌گونه حراج‌ها و جشنواره‌ها در صورت جلب اعتماد مردم، علاوه بر کمک به چرخش اقتصادی کسب‌وکارهای خرد، حمایتی از تولید هم محسوب می‌شود.
منصوری تأکید می‌کند: درمجموع رویداد جمعه سیاه فرصتی است که مزید بر منافع و مزایایش برای فروشنده و مصرف‌کننده، موجب بررسی رفتار خریداران توسط کسب‌وکارها و یافتن استراتژی مناسب تجاری برای آنها می‌شود.
خروج از رکود اقتصادی
تحرک در اقتصاد و راه‌اندازی چرخ تولید ازجمله مزیت‌هایی است که حراج‌های بزرگ به دنبال می‌آورد. روزنه‌ای است برای خروج تولیدکننده، توزیع‌کننده و فروشنده از رکودی که در این شرایط اقتصادی گرفتار آن شده‌اند. امری که نه‌تنها به نفع فعالان است بلکه می‌تواند منجر به کاهش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان شود.اما آنچه چنین رویدادهایی را در مسیر صحیح خود قرار می‌دهد فراهم‌سازی زیرساخت‌های مناسب با حمایت دولت، مانند اینترنت پایدار و نظارت بر تخفیف ها است.
همچنین اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مشتریان نسبت به احتمالاتی مانند کلاه‌برداری، جلوگیری از تبلیغات گمراه‌کننده و جعلی و برخورد با فروشگاه‌های متخلف توسط دستگاه‌های نظارتی و قانونی و استفاده از نظرات کاربران در وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های معتبر، کمک بزرگی برای متقاضیانی است که مصمم به خرید در چنین روزها یی هستند.
