اخبار باشگاه اقتصاددانان

جمعه‌‌‌ای که گذشت در کاخ‌سفید اتفاقاتی رخ داد که خیلی غیرمنتظره و غیرقابل پیش‌بینی بود؛ ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین که به امید گفت‌وگوهایی مثبت و امضای توافق مواد معدنی با آمریکا به واشنگتن رفته بود، با حالت دعوا و قهر مجبور به ترک کاخ‌سفید شد و نتوانست ضمانت‌‌‌های امنیتی از آمریکا دریافت کند. از دیگر سو در مذاکرات اخیر بر سر آتش‌‌‌بس و صلح اوکراین با میزبانی ریاض، فقط آمریکا و روسیه حضور داشتند و کی‌‌‌یف و بروکسل به طور کامل از فرآیند حذف شدند؛ مساله‌ای که بدون شک به شکاف بین اروپا و آمریکای ترامپ دامن خواهد زد. با نگاهی به تحولات فوق بسیاری از تحلیلگران از درس‌‌‌های اوکراین صحبت می‌کنند و اینکه اگر مذاکره در زمان مناسب و با بازیگران اصلی صورت بگیرد، بعدتر یکی از طرفین وجه‌المصالحه نخواهد شد و می‌‌‌تواند بهتر منافع خود را تامین کند؛ دیدگاهی که همچنان مورد بحث است.

رفتار دونالد ترامپ و تیم او با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، از سطح تازه‌ای از بی‌نزاکتی دیپلماتیک رونمایی کرد؛ چه از نظر ادبیات، شخصی کردن موضوعات، تحقیر و محتوای مذاکره و چه حتی شکل و برملا بودن هر آنچه می‌شد به یک رئیس‌جمهور، آن هم رئیس‌جمهور کشوری در ظاهر متحد روا داشت.

دیدار جنجالی و تنش‌‌‌آفرین دونالد ترامپ، رئیس‌‌‌جمهور آمریکا و معاون وی با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌‌‌جمهور اوکراین در کاخ‌سفید در ادامه اقداماتی بود که آمریکا طی یک‌ماه گذشته در قبال جنگ اوکراین انجام داد. ترامپ در چارچوب وعده‌‌‌هایی که در خصوص پایان جنگ اوکراین در رقابت‌‌‌های سیاسی ریاست‌جمهوری آمریکا داده بود، با یک برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی متفاوت تلاش کرد ابتدا با ارسال سیگنال‌‌‌هایی، هم برای اتحادیه اروپا، هم برای اوکراین و هم برای روسیه، اراده خود را برای پایان دادن به جنگ اوکراین در کمترین فاصله زمانی نشان دهد.

یک زمانی میلتون فریدمن به طعنه بیان کرد که اگر مدیریت یک بیابان را هم به دولت بسپارید، بعد از چند سال با کمبود شن مواجه می‌‌‌شوید. شاید خود فریدمن نیز به‌صورت مطلق به این گزاره باور نداشت؛ اما در سال‌های اخیر سیاست‌‌‌های اقتصادی ما کار را به جایی رساند که وضعیت کنونی کشور در حوزه انرژی بی‌‌‌شباهت به این گزاره طعنه‌‌‌آلود میلتون فریدمن نباشد.به‌طور معمول درخصوص بحران انرژی، از بنزین گرفته تا گاز، برخی مسوولان دولتی و اقتصاددان‌‌‌ها انگشت اتهام را به سمت قیمت دستوری نشانه می‌‌‌گیرند.

در سال‌های گذشته، قطعی روزانه برق به بخشی از زندگی روزمره مردم ایران تبدیل شده است. منشا این خاموشی‌‌‌ها در دو عامل خلاصه می‌شود: در تابستان به علت کمبود ظرفیت نیروگاهی و در زمستان به دلیل نبود سوخت برای نیروگاه‌‌‌ها. معمولا زمانی که خاموشی‌‌‌ها شدت می‌گیرد و بر زندگی مردم تاثیر می‌‌‌گذارد، سیاستگذاران در رسانه‌‌‌ها اعلام می‌کنند که مشکل را شناسایی کرده‌‌‌اند و برای حل آن تلاش می‌کنند.

ایران به‌عنوان یکی از دارندگان بزرگ منابع انرژی در جهان، به‌ویژه نفت و گاز طبیعی، با چالش‌‌‌های عمده‌‌‌ای در مدیریت و بهره‌‌‌برداری از این منابع مواجه است. ناترازی انرژی به معنای عدم‌تطابق بین تولید و مصرف انرژی در یک کشور است که می‌‌‌تواند به دلایل مختلف، از جمله عدم‌بهینه‌‌‌سازی زیرساخت‌‌‌ها، وابستگی به سوخت‌‌‌های فسیلی و افزایش تقاضا برای انرژی رخ دهد. ایران در سال‌های اخیر به‌‌‌خصوص با افزایش مصرف داخلی و کاهش تولید روبه‌‌‌رو بوده است. براساس گزارش‌‌‌ها، ناترازی انرژی نه‌تنها بر اقتصاد ملی تاثیر می‌‌‌گذارد، بلکه به مسائل زیست‌‌‌محیطی نیز دامن می‌‌‌زند.

خود را به ندیدن زدن، دیگر حتی در کوتاه‌‌‌مدت جواب نمی‌‌‌دهد. نمی‌شود که ندید، نمی‌شود که نشنید. کشور ما با مجموعه‌‌‌ای از کمبود‌‌‌ها مواجه است که قلب هر کس را که دل در گرو ایران دارد به لرزه انداخته است. تعطیلی‌‌‌های متناوب، خاموشی‌‌‌های گسترده، چهار جهش ارزی در هفت‌سال، بی‌‌‌ثباتی اقتصادی، کمبود سرمایه‌گذاری مولد، بیکاری، ناترازی سوخت و بسیاری از موارد دیگر که در چرخه درهم‌‌‌تنیده مشکلات ایران قرار دارند، ناشی از سیاست‌‌‌های نادرست در داخل و تحریم‌‌‌های بین‌المللی خارجی هستند.

انسان امروزی، در این جهان جدید دیگر برای دیدن فیلم به سینما نمی‌رود؛ بلکه به فضاهایی همچون فیلیمو یا نت‌‌‌فلیکس مراجعه می‌کند. این انسان جدید برای خرید کالاهای خود نیازمند آن نیست که از این سر شهر تا آن سر شهر را پیاده یا با ماشین بپیماید؛ بلکه کافی است روی کاناپه خانه خود بنشیند و از طریق فضاهایی همچون دیجی‌‌‌کالا یا آمازون کالاهای موردنیازش را انتخاب و خرید خود را نهایی کند و این اجناس را درب منزل خود دریافت کند.

ادغام شرکت‌های حوزه تکنولوژی از چند جهت می‌تواند باعث توسعه این بازار شود. اولین و مهم‌ترین اثر ادغام بر بهره‌وری، مربوط به حوزه دانش است. به‌اشتراک‌گذاشتن دانش بین شرکت‌ها می‌تواند در بهبود فرآیندها موثر باشد. فرصت‌های بیشتر برای تامین مالی، کارآمدی بیشتر در تبلیغات، هم‌افزایی در مدیریت محصول، کاهش هزینه‌های سخت‌افزاری و تسهیل فرآیندها در جذب و استخدام تنها بخشی از مزایای ایجاد سکوهای بزرگ (سوپراپلیکیشن‌ها) هستند.

در دنیای امروز همگام با رشد و توسعه اینترنت و استفاده از تلفن‌‌‌های همراه هوشمند، اپلیکیشن‌‌‌ها نیز بازار خوبی پیدا کرده‌‌‌اند. ارائه انواع خدمات از این طریق باعث رشد فروش شرکت‌ها شده و علاوه بر ایجاد فرصت‌‌‌های نوین، روی هزینه‌‌‌های آنها نیز تاثیر گذاشته است. آمار و ارقام نشان می‌دهند که بازار اپلیکیشن‌‌‌ها در حال گسترش است و حالا بازار سوپراپلیکیشن‌‌‌ها داغ‌‌‌تر شده است.

فشار فزاینده رقابت در بافتارهای کسب‌وکار از یک‌سو و شرایط و اقتضائات جدید همچون تقاضای مستمر برای نوآوری و گسترش نفوذ حوزه‌‌‌های مختلف فناوری (به‌ویژه هوش مصنوعی) در جنبه‌‌‌های مختلف زندگی بشر از سوی دیگر، الگوی تازه‌‌‌ای از توانمندی‌‌‌ها و قابلیت‌‌‌های سازمانی را برای حفظ جایگاه رقابتی سازمان‌ها ایجاب کرده است. این موضوع از یک‌سو فضا را برای ادغام بنگاه‌ها فراهم کرده، اما این فشار جنبه‌های دیگری را نیز به روی بنگاه‌ها گشوده است.

پوستر عموسام طرح جیمز مونتگومری فلگ یکی از مهم‌ترین نمادهای تبلیغات جنگ در طول جنگ جهانی اول است. ساموئل ویلسون که در نیویورک فعالیت می‌‌‌کرد، یک تاجر و تامین‌‌‌کننده غذا برای ارتش آمریکا بود. او روی بشکه‌‌‌های گوشت ارسالی به اختصار می‌‌‌نوشت U. S. و سربازان، این ایالات‌متحده را عموسام (Uncle Sam) می‌‌‌خواندند.

جریان اصلی تشکیلات سیاست خارجی ایالات‌‌‌متحده، دونالد ترامپ، رئیس‌‌‌جمهور آمریکا را به‌‌‌عنوان یک «نو انزواطلب» خطرناک، کاملا خارج از آرمان‌‌‌ها و منافع آمریکایی می‌‌‌بیند. انترناسیونالیست‌‌‌ها در داخل و خارج، از انتخاب مجدد ترامپ به واهمه افتاده و می‌‌‌ترسند که وی نظم لیبرالی را که ایالات‌‌‌متحده و متحدانش از زمان جنگ جهانی دوم ساخته و از آن دفاع کرده‌‌‌اند، از بین ببرد. چنین ترس‌‌‌هایی موجه است.

موسسه توسعه و تحقیقات اقتصادی دانشگاه تهران، با هدف انجام تحقیقات نظری و کاربردی و ایجاد بسترهای مناسب برای تحقیقات در مسائل نوین اقتصاد ایران، به همت دکتر حسین پیرنیا، در دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی وقت، در سال ۱۳۳۹ تاسیس شد.

پروفسور محمدهاشم پسران سال ۱۳۲۵ در شهر شیراز، شهر سعدی و حافظ، چشم به جهان گشود. وی دوران دبیرستان خود را در مدرسه ابن‌‌‌سینا آغاز کرد و در ادامه، با کسب مدرک دیپلم از دبیرستان نمازی فارغ‌‌‌التحصیل شد. پروفسور پسران همان‌طور که خود بیان می‌کند، مطابق فضای آن روزهای ایران، قصد مهندس شدن در شرکت نفت در آبادان را داشته است؛ اما ناگهان توسط بانک‌مرکزی وقت دعوت به مصاحبه می‌شود؛ دعوت به مصاحبه‌‌‌ای که نه‌‌‌تنها سرنوشت پروفسور را تغییر داد؛ بلکه موجب شد که علم اقتصاد یکی از فرزندان توانا و صدیق خود را نیز پیدا کند. با موفقیت پروفسور در این مصاحبه، بانک‌مرکزی وقت، پروفسور پسران و ۱۱تن دیگر را به انگلستان اعزام می‌کند. بانک‌مرکزی وقت در آن سال‌ها نیازمند تعدادی حسابدار خبره بود و قصد اعزام این جمع ۱۲نفره به انگلستان نیز چیزی جز این نبوده است. اما با توجه به کسب نمرات درخشان توسط سه‌نفر از این جمع ۱۲نفره، بانک‌مرکزی به آنها اجازه ادامه تحصیل در مقطع دکترای اقتصاد را می‌دهد. یکی از این سه‌نفر، پروفسور محمدهاشم پسران بوده است.

چه چیزی مهم‌تر از جان شیرین انسان‌هاست؟ جان آدمیزاد آنقدر شیرین است که وقتی بدان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندیشید، دیگر نمی‌توانید به چیز دیگر فکر کنید. درست بر همین اساس است که نظام بهداشتی در هر کشوری یکی از مسائل مهم آن کشور است. لکن، در اینجا توجه به یک نکته بسیار مهم است.

در دنیای امروز، سلامت تنها یک نیاز فردی نیست، بلکه به یک حق انسانی تبدیل شده‌است که باید برای همه فراهم‌شود. دارو به‌عنوان یکی از اساسی‌‌‌‌‌‌‌ترین کالاهای سلامت، تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی افراد و کاهش نابرابری‌‌‌‌‌‌‌های اجتماعی دارد، با این‌حال سیاست‌های دارویی در ایران با چالش‌هایی مواجه است.

تغییرات اقلیمی نه یک دغدغه لوکس؛ بلکه یک مساله ضروری و فوری است؛ زمانی که شما آب‌‌‌وهوای مطبوع بهاری را در میانه زمستان تجربه می‌‌‌کنید و آب‌‌‌وهوای سرد زمستانی را در میانه بهار، یعنی وارد همان آینده‌‌‌ای شده‌‌‌اید که در سال‌های گذشته دانشمندان راجع به آن اخطار داده ‌‌‌بودند.

جهان امروز با خطرات جدی اقلیمی روبه‌‌‌روست که به‌صورت همه‌‌‌جانبه زندگی بشر را تحت‌تاثیر قرار داده‌‌‌اند. حوادث شدید آب‌‌‌وهوایی، جوامع آسیب‌‌‌پذیر، به‌‌‌ویژه در کشورهای فقیر را تحت فشار قرار داده و زیست‌‌‌بوم‌‌‌های حیاتی را تهدید می‌کنند. این تاثیرات محلی، پیامدهای جهانی دارد و با مختل کردن زنجیره‌‌‌های تامین، خطر بحران‌های غذایی و کمبود منابع را افزایش می‌دهد.

تقریبا ۴۰سال پیش بود که گروه کوچکی از دانشمندان و سیاستگذاران متوجه شدند رشد اقتصادی، اکوسیستم شکننده سیاره ما را تهدید می‌کند. برای اولین بار در شهر استکهلم در سال ۱۹۷۲ کنفرانس سازمان ملل متحدد در مورد زیست انسانی(UNCHE) برگزار شد. ابتدا نگرانی از این بود که مواد معدنی یا سنگ‌‌‌های معدنی تمام می‌شود و کمبود ناشی از آن فعالیت اقتصادی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. آنچه در سال ۱۹۷۲ مورد توجه قرار نگرفت، این بود که کمبود مواد معدنی محدودیت واقعی ما نیست، بلکه عملکرد اکوسیستم زمین، تنوع زیستی و توانایی جو برای جذب گازهای گلخانه‌‌‌ای که از سوخت‌‌‌های فسیلی و سایر فرآیندهای کشاورزی و صنعتی ایجاد می‌شود، محدودیت اصلی ماست.

به گزارش مکنزی بازارهای جهانی ادغام و اکتساب (M&A) در سال ۲۰۲۴ نتوانستند به بازگشت قدرتمندی که بسیاری از فعالان این حوزه انتظار داشتند، دست یابند. اگرچه عملکرد این بازارها بهبود یافت، اما فشارهای مختلفی مانع رشد کامل آن شد و در نهایت بازدهی متوسطی ارائه کردند. ارزش معاملات جهانی با ۱۲ درصد افزایش به ۳.۴تریلیون دلار رسید. چالش‌های پیش روی فعالان این حوزه تغییر کرده‌اند. به عبارت دیگر با کاهش برخی چالش‌ها، چالش‌های جدیدی پدیدار شده‌اند. البته عوامل محرک مثبتی نیز در جریان هستند. در مجموع، انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۵ روند کلی به سمت بهبود بازدهی ادغام و اکتساب جهانی حرکت کند.

ادغام و اکتساب (Merger & Acquisition)، نقش اساسی در توسعه نوآوری ایفا می‌کند؛ زیرا به شرکت‌ها امکان می‌دهد دانش جدید را ادغام کرده، قابلیت‌‌‌های تحقیق و توسعه خود را ارتقا دهند و هم‌‌‌افزایی‌‌‌های همکاری را تقویت کنند.

امروزه در جهانی به‌‌‌هم‌‌‌پیوسته زندگی می‌‌‌کنیم که دیجیتالی‌شدن به یکی از ارکان اساسی آن تبدیل شده است. از زمان انقلاب‌‌‌های صنعتی تاکنون، دگرگونی‌‌‌های فناورانه همواره مسیر تحولات اقتصادی و سیاسی را تعیین کرده‌‌‌اند، اما در عصر حاضر، تحول دیجیتال به برگ برنده دولت‌‌‌ها و کشورها تبدیل شده است. به‌‌‌عبارت‌‌‌دیگر، کشوری که بتواند زیرساخت‌‌‌های دیجیتال را توسعه داده و از ظرفیت‌‌‌های آن به‌‌‌درستی بهره ببرد، در رقابت جهانی گامی بلندتر از سایر رقبا برخواهد داشت.

اقتصاد دیجیتال دستخوش تحولات چشم‌گیری شده است و اکوسیستم‌های کسب‌‌‌وکار آنلاین به طور فزاینده‌‌‌ای پیچیده و به هم پیوسته شده‌‌‌اند. در مرکز این تحول، ادغام‌‌‌ها و اکتساب‌‌‌ها (M&A) قرار دارند که شرکت‌ها از آنها برای ارتقای قابلیت‌‌‌های خود، گسترش بازار و ادغام فناوری‌‌‌های پیشرفته‌‌‌ای مانند هوش مصنوعی(AI) استفاده می‌کنند. این یادداشت به بررسی توسعه اکوسیستم‌های کسب‌وکار آنلاین، اهمیت استراتژیک ادغام و اکتساب و نقش هوش مصنوعی در پیشبرد اقتصاد دیجیتال می‌‌‌پردازد.

در دنیای امروز، کسب‌وکارهای آنلاین به‌‌‌سرعت در حال گسترش هستند و رقابت بین آنها شدیدتر از همیشه شده است. شرکت‌ها برای رشد و تثبیت جایگاه خود در بازار، نیاز دارند تا استراتژی‌‌‌های هوشمندانه‌‌‌ای را به کار بگیرند. یکی از این استراتژی‌‌‌ها، استفاده از مکانیزم ادغام و اکتساب یا M&A است که می‌‌‌تواند مسیر توسعه را هموارتر کرده و به کسب‌وکارها کمک کند تا در اکوسیستم دیجیتال جایگاه قدرتمندتری داشته باشند.

در شرایطی که کشور با شبکه مستحکمی از انواع بحران‌های درهم‌تنیده دست‌وپنجه نرم می‌کند، بحران بانکی و نظام بانکداری نیز یکی از مشکلات مهم است. بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر امروز همه مشکلات بین‌المللی حل شوند، تحریم‌ها برداشته شوند و ایران عضویت در FATF را بپذیرد، باز هم به علت تفاوت‌های عمده و دور ماندن از نظام جهانی بانکداری، امکان انجام تراکنش‌های بین‌المللی سخت و طاقت‌فرسا به نظر می‌رسد. نظام بانکداری می‌تواند به‌عنوان یک عضو موثر در چرخه بحران‌ها عمل کند و اثر هم‌افزایی بر سایر مشکلات داشته باشد. بنابراین به نظر می‌رسد رسیدگی به وضعیت نظام بانکی از اوجب واجبات است و باید تا زمانی که کار از کار نگذشته است، فکری کرد.

انتخابات آلمان در شرایطی برگزار می‌شود که چشم‌‌‌انداز مناسبی برای اصلاحات وجود ندارد. اقتصاد آلمان وارد لوپ شده است و به‌‌‌نظر می‌رسد تا جراحی لازم را انجام ندهد، نتواند خود را از باتلاق رکود نجات دهد. هرچند آلمان همچنان سومین اقتصاد بزرگ دنیا و اولین اقتصاد اروپا به‌‌‌حساب می‌‌‌آید، اما می‌‌‌سی‌‌‌سی‌‌‌پی، فقیرترین اقتصاد آمریکا، به اقتصاد این کشور نزدیک شده و دومین ایالت فقیر آمریکا از این کشور عبور کرده است.

در حالی که ثروتمندترین فرد جهان (ایلان ماسک)، به میل خود از طرف راست افراطی از مبارزات انتخاباتی آلمان حمایت می‌کند، یک حزب چپ که خواستار اخذ مالیات از میلیاردرهاست در آخرین مرحله رقابت‌‌‌های انتخاباتی آلمان از خاکستر خود ققنوس‌‌‌وار بیرون آمده است.

می‌‌‌سی‌‌‌سی‌‌‌پی، فقیرترین ایالت ایالات‌متحده، نزدیک به پیشی‌گرفتن از بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا از تولید ناخالص داخلی سرانه آلمان است. سرانه تولید ناخالص داخلی(GDP) فقیرترین ایالت آمریکا از پنج‌اقتصاد برتر اروپا به‌جز آلمان بالاتر است. با این حال، می‌‌‌سی‌‌‌سی‌‌‌پی رقابت تنگاتنگی با آلمان دارد و تنها ۱۵۰۰یورو اختلاف دارد.

این یک فصل انتخاباتی تلخ در آلمان است. این کمپین در ماه‌‌‌های خشن زمستان دنبال می‌شود. کارزارهای انتخاباتی با فروپاشی دولت در دسامبر آغاز شد که مشخصه آن، برگزاری برنامه‌‌‌ها در روزهایی است که کوتاه هستند، دما پایین است و هوا زودتر از همیشه تاریک می‌شود. سطح ضعیف بحث‌‌‌های سیاسی کمک چندانی به ارتقای روحیه کشور نکرده است.