آقای رئیس‌جمهور، یقه اینان را بگیرید
این سخنان البته بعد از مقدماتی ارائه شد که طی آن از نبود داده‌های کافی برای تصمیم‌گیری مدیران گِله کرده و می‌گوید: اگر این اطلاعات در اختیار مدیر نباشد، نمی‌تواند به‌خوبی روند تخصیص امکانات دولتی را دنبال کند تا دلیل ناکامی در نیل به هدف توسط سیاستگذار را مشخص کند. این سخنان نشان می‌دهد که رئیس‌جمهور علت گرانی‌ها را در حد آخرین حلقه از علل آن تنزل داده است. اگر حل مشکلات اقتصادی تا به این حد ساده بود که با یافتن داده‌های لازم به مدیر قابل انجام بود، بعد از نزدیک به چهاردهه انبوهی از مشکلات اقتصادی و غیراقتصادی متراکم وجود نداشت.
جناب رئیس‌جمهور، علت گرانی‌ها بسیار ریشه‌ای‌تر و عمیق‌تر از آن است که تصور کرده‌اید. عمیق و ریشه‌ای بودن علل البته به معنای دشواری در یافتن آنها نیست و با مرور برخی نوشته‌ها می‌توان آنها را یافت. هرچند یافتن علل ریشه‌ای مشکلات اقتصادی از جمله تورم و گرانی کار نسبتا آسانی است، اما رفع آنها در کوتاه‌مدت و به‌سادگی امکان‌پذیر نیست؛ زیرا اتکای این علل یا به اعتقادات و گرایش‌های ضدتولید و ضدتوسعه‌ای نظام تصمیم‌گیری و شیوه حکمرانی اقتصادی است یا با منافع افراد بانفوذ و صاحب قدرت سیاسی و اقتصادی در کشور گره خورده است. با این حال برای پاسخ به سوال شما باید بگویم:
یقه کسانی را بگیرید که تصمیم‌گیر و تصمیم‌سازند، اما از نظر آنها گرایش‌های سیاسی بر پیشرفت و رفاه اقتصادی و معیشت مردم و جامعه ارجحیت دارد؛
یقه کسانی را بگیرید که ملاک انتخاب و انتصاب و گزینش کارگزاران حاکمیت را تنها اعتقادات و گرایش‌های سیاسی افراد می‌دانند، نه تخصص و مهارت و تجربه و انگیزه تاثیرگذار آنها بر پیشرفت و توسعه کشور و رفاه اقتصادی جامعه؛
یقه کسانی را بگیرید که در نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز هستند و در حالی که تورم‌های سالانه و متراکم‌شده دورقمی را مشاهده می‌کنند، بیکاری و فقر و نابرابری و بزه‌های اجتماعی ناشی از آنها را می‌بینند، اما دغدغه آنها همچنان موضوعات پیش‌پاافتاده و بی‌تاثیری است که گرهی از مشکلات مردم باز نمی‌کند؛
یقه کسانی را بگیرید که با تنگ‌نظری‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی باعث خروج و مهاجرت انبوهی از نیروهای متخصص، ماهر، وطن‌دوست، جوان و تاثیرگذار از کشور شده‌اند، اما همچنان دغدغه موضوعاتی بی‌اهمیت را دارند و وقت و سرمایه ملی را صرف آنها می‌کنند؛
یقه کسانی را بگیرید که بخش قابل‌توجهی از منابع مالی متعلق به مردم را در قالب انبوهی از ردیف‌های هزینه‌ای بودجه صرف مواردی کرده‌اند که کمکی به افزایش تولید ملی، رفاه جامعه و بهبود و افزایش کمی و کیفی حکمرانی نمی‌کنند؛
یقه کسانی را بگیرید که به جای نظارت و پیشگیری از فسادهای کلان و بی‌سابقه، وقت و انرژی و هزینه فراوانی را صرف یافتن و مجازات جرم‌های کوچک و مجرمانی می‌کنند که عمدتا معلول نابسامانی‌های ناشی از شرایطی است که خود عامل آن بوده‌اند؛
و بالاخره، یقه کسانی را بگیرید که به دلیل بی‌کفایتی و بی‌تدبیری کشور را در مقابل تحریم‌ها و فشارهای خارجی تا این حد آسیب‌پذیر و شکننده کرده‌اند و با این وصف مانع حل مشکل تحریم‌ها شده و می‌شوند؛
آقای رئیس‌جمهور، گرانی‌ها تنها یکی از معلول‌های مواردی است که گفته شد؛ فقر و بیکاری و تبعیض و بزه‌های اجتماعی و فرهنگی و خروج سرمایه‌های انسانی و مالی از کشور و انبوه پرونده‌های دادگاه و... حلقه‌های زنجیری هستند که سلسله‌جنبانشان عواملی است که در بالا بیان شد.
با این وصف، علل ریشه‌ای فوق آنچنان عمیق و مقاوم شده‌اند که رفع آنها دیگر نه آسان است، نه در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر و نه به‌تنهایی از عهده رئیس‌جمهور و قوه مجریه برمی‌آید، اما در کوتاه‌مدت می‌توانید تمام تلاش خود را به کار بگیرید تا به هر نحو ممکن مشکل تحریم‌ها و روابط سیاسی و اقتصادی با جهان خارج حل شود تا با کاهش نسبی و کوتاه‌مدت مشکلات اقتصادی و غیراقتصادی، فرصتی در اختیار شما و دیگران قرار گیرد تا در رفع ریشه‌های گفته‌شده تدبیر و تلاش کنید؛ هرچند راهی دشوار، پرهزینه و همراه با مقاومت ذی‌نفعان در پیش دارید.
* دانشیار اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز
