یقه خودتان را بگیرید
نکته نخست اینکه بحث وزیر محترم کشاورزی در مورد موضوع کاملا نشان می‌دهد که ایشان تسلط کارشناسی به موضوع ندارند و هر آنچه را که به ایشان گفته‌اند بدون نگاه تحلیلی پذیرفته‌اند. اینکه سهم بزرگی از افزایش قیمت محصولاتی همچون گوشت و لبنیات که از طریق افزایش قیمت نهادههای تولیدی آنها به وجود آمده است نیاز دارد از چند وجه دیده شود.
اگر قیمت نهادههای تولیدی این محصولات از دلار ۲۸هزار و ۵۰۰تومانی به دلار نیمایی هم رسیده باشد، باز باید حداکثر قیمت این محصولات کمتر از قیمت جهانی و خرده‌فروشی آنها باشد؛ چرا که دلار نیمایی حدود ۲۵درصد از دلار بازار آزاد ارزان‌‌‌تر است، این در حالی است که هم گوشت قرمز و گوشت مرغ و هم حبوبات را در بازار ایران با قیمت‌هایی بیشتر از بازارهای بین‌المللی عرضه می‌کنند. بنابراین به نظر می‌رسد که مساله فقط دلار نیمایی یا دولتی نیست، بلکه انحصار در واردات و رانت‌هایی که بابت نهادههای دامی توزیع شده است، بافتی غیر‌رقابتی ایجاد کرده و بنابراین اجازه قیمت‌گذاری را نه از طریق بازار کاملا رقابتی، بلکه از طریق انحصارگران رانت‌جو ایجاد کرده است. اینکه چرا بازار فقط بین چند انحصارگر بزرگ تقسیم شده، خود مثنوی هفتاد منی است که قصه‌‌‌اش سر دراز دارد.
نکته دوم اینکه پرونده چای دبش و نکاتی که طی چند روز اخیر درباره آن افشا شد نشان می‌دهد که مساله تصمیم‌گیری در مورد سهمیه‌‌‌های ارزی و رانت‌‌‌های انحصاری از مسیرهایی جاری و پشتیبانی شده‌اند که وزیر مربوطه مجبور به تبعیت و اختصاص ارز مربوطه بوده است. بنابراین مساله اینکه رئیس‌جمهور محترم می‌‌‌فرمایند نمی‌‌‌دانند گردن چه کسی را بگیرند، به نظرم آدرسی غیر‌صحیح باشد. آب را از سر چشمه باید کنترل کرد که پاک باشد و اگر از سر چشمه آب ناپاک شود، آنگاه در میانه‌های مسیر نمی‌شود پاک‌سازی کرد.
نکته سوم اینکه آقای رئیس‌جمهور عزیز شما خودتان با دست خودتان بودجه‌‌‌های غیر‌مولد و بی‌پایه را که نه در زیرساخت‌‌‌ها استفاده دارند و نه در تولید کالای عمومی، امسال بیش از دوبرابر کرده‌اید، در حالی که دستمزدها را فقط 20درصد بالا برده‌اید. آقای رئیس‌جمهور انصافتان کجا رفت؟ عدالتتان کجا رفت؟ آن همه نهج‌البلاغه خواندن و از عدالت علی گفتن‌تان کجا رفت؟ آقای رئیس‌جمهور یقه خودتان را بگیرید. شما بودجه ۵هزار همتی را به ۱۱هزار همت در یک‌سال رسانده‌اید. خودتان که بیشتر از بقیه مقصر این موضوع هستید. چرا نتوانستید به همه سهم برندگان بودجه بگویید که خون شما که از خون کارمندان دولت رنگین‌تر نیست، هیچ ردیف اضافه‌ای حق ورود به بودجه ندارد و هیچ ردیف موجودی نیز حق رشد بیش از 20درصد را ندارد. چرا حرف شبه‌کارشناسان توزیع‌کننده رانت را پذیرفتید؟
چهارم اینکه آقای رئیس‌جمهور، اساس و بنیاد تورم در ایران معلول متغیرهای پولی است و این متغیرها هم به صورت مستقیم و غیرمستقیم با رفتار و بودجه دولت مرتبط هستند. بنابراین اگر اراده‌‌‌ای در دولت و شخص حضرت‌عالی وجود دارد که تورم را کنترل کنید، قربانت گردم اول سراغ خودتان بروید و از سازمان برنامه و بودجه‌‌‌تان حساب‌کشی کنید و البته با گرفتن چند مشاور متخصص و مستقل از بدنه دولت و سازمان برنامه و بودجه، نگذارید که مدیران مسموم دولت و برنامه و بودجه گزارش‌هایی به شما بدهند که نه شما را قانع سازد و نه مردم را.
* استاد تمام گروه اقتصاد دانشگاه رازی
