چرا اخبار سیاسی معاملات را قفل کرده‌است؟
بورس در حصار ترس
با انتشار شایعه ارسال نامه از سوی ترامپ به رهبر جمهوری‌اسلامی ایران، فضای بازارهای مالی ایران بار دیگر به‌‌‌‌‌‌‌شدت تحت‌تاثیر قرارگرفت. بازار سهام که در هفته‌های اخیر با افت نسبی مواجه شده‌بود، در مواجهه با این شایعه دچار شوک شد و بسیاری از نمادها با صف‌‌‌‌‌‌‌های فروش سنگین روبه‌رو شدند؛ این در حالی است که طلا و دلار، به‌عنوان دارایی‌های امن، افزایش قیمت را تجربه کردند. این روند نشان می‌دهد؛ سهامداران به آینده مذاکرات و وضعیت سیاسی کشور خوشبین نیستند. با وجود این، بازارها گمانه‌‌‌‌‌‌‌زنی می‌کنند که احتمال مذاکره پایین است و در صورت عدم‌مذاکره، فشارهای اقتصادی و تحریمی ادامه خواهدداشت.
در چنین شرایطی، سهامداران ترجیح می‌دهند از دارایی‌های پرریسک مثل سهام خارج شوند و به سمت دارایی‌های امن حرکت کنند. این رفتار، ناشی از تجربه‌‌‌‌‌‌‌های گذشته بازار است که در شرایط پرابهام، سرمایه‌ها به سمت دارایی‌هایی مانند طلا و ارز سوق پیدا می‌کند. اما نکته مهم این است که واکنش‌های احساسی بازار معمولا بیش از حد است. بسیاری از این تحولات سیاسی در نهایت با گذر زمان اثرگذاری خود را از دست می‌دهند. در عین حال، آنچه که باعث می‌شود این روند ادامه‌دار باشد، عدم‌ارائه یک نقشه‌راه مشخص از سوی سیاستگذاران اقتصادی است. اگر سیاست‌های اقتصادی همسو با تحولات سیاسی شفاف‌سازی نشود، این بی‌‌‌‌‌‌‌اعتمادی در بازار تشدید خواهدشد.
یکی از موضوعات جالب‌‌‌‌‌‌‌توجه در بازار سرمایه ایران، بی‌‌‌‌‌‌‌تفاوتی معامله‌گران نسبت به گزارش‌های مالی مثبت شرکت‌هاست. بسیاری از شرکت‌ها اخیرا گزارش سالانه خود را منتشر‌کرده و سودی فراتر از انتظارات اعلام کردند. این گزارش‌ها می‌توانست زمینه‌‌‌‌‌‌‌ساز رشد قیمت سهام باشد، اما در شرایطی که فضای عمومی بازار منفی است، حتی گزارش‌های قوی نیز نتوانست از افت قیمت آن جلوگیری کند. این موضوع نشان می‌دهد؛ در شرایطی که ترس و نااطمینانی سیاسی بر بازار حاکم باشد، تحلیل‌های بنیادی کمرنگ می‌شوند؛ در واقع معامله‌گران بیش از آنکه به‌عملکرد شرکت‌ها توجه کنند، در حال رصد اخبار کلان سیاسی و اقتصادی هستند.
این امر به‌وضوح در روند معاملات اخیر دیده می‌شود، جایی‌که حتی نمادهایی با عملکرد مالی قوی نیز در مسیر نزولی قرارگرفته‌‌‌‌‌‌‌اند. با این حال، این رفتار بازار همواره پایدار نیست. تجربه نشان‌داده که پس از عبور از دوره‌‌‌‌‌‌‌های نااطمینانی، سهام شرکت‌هایی که پشتوانه بنیادی قوی دارند، سریع‌تر بهبود می‌یابند. در چنین شرایطی، سهامدارانی که نگاه بلندمدت دارند، می‌توانند از این فرصت‌ها استفاده کنند، اما در کوتاه‌مدت، تا زمانی‌که فضای سیاسی شفاف‌‌‌‌‌‌‌تر نشود، انتظار بهبود قابل‌توجه در معاملات سهام دشوار است. در چنین شرایطی سوال مهم این است که بازار سرمایه تا چه زمانی در این وضعیت باقی خواهدماند؟
تجربه نشان‌داده که بورس تهران همواره به اخبار سیاسی واکنش‌های شدید نشان می‌دهد، اما پس از مدتی مسیر خود را بازمی‌‌‌‌‌‌‌یابد، با این‌حال اگر نااطمینانی‌‌‌‌‌‌‌های سیاسی ادامه پیدا کند، ممکن است بازار برای مدتی طولانی در رکود باقی‌بماند. عامل دیگری که می‌تواند مسیر بازار را تغییر دهد، سیاست‌های داخلی است. اگر تصمیمات حمایتی از بازار سرمایه اتخاذ شود، مانند کاهش نرخ بهره بین‌‌‌‌‌‌‌بانکی، ارائه مشوق‌‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌گذاری و کنترل نوسانات ارزی، می‌توان انتظار داشت که بورس دوباره به مسیر تعادلی بازگردد، اما در غیر‌این‌صورت تا زمانی‌که فضای سیاسی شفاف‌‌‌‌‌‌‌تر نشود، نمی‌توان انتظار تغییر روند بازار را داشت.
در کنار این مسائل، نباید از تاثیر روانی بازار غافل شد. در بسیاری از مواقع، سهامداران به دلیل نگرانی‌های کوتاه‌مدت تصمیم‌های هیجانی می‌گیرند. اگر سیاستگذاران اقتصادی بتوانند اطمینان‌خاطر بیشتری به فعالان بازار بدهند، می‌توان انتظار داشت که معاملات از وضعیت فعلی خارج شود. این امر مستلزم ارائه راهکارهای عملی و نه صرفا وعده‌‌‌‌‌‌‌های حمایتی است.در نهایت، بازار سهام ایران در حال‌حاضر بیش از هر چیز تحت‌تاثیر فضای سیاسی است و تا زمانی‌که وضعیت مذاکرات مشخص نشود، احتمالا روند نوسانی آن ادامه خواهدداشت.
در چنین شرایطی، اخبار بنیادی و عملکرد شرکت‌ها نیز تاثیر چندانی بر روند معاملات ندارند و تصمیمات سهامداران بیشتر بر مبنای ترس و انتظارات سیاسی اتخاذ می‌شود. در نهایت، آنچه می‌تواند بورس را از این وضعیت خارج کند، شفافیت بیشتر در سیاست‌های کلان و کاهش نااطمینانی‌‌‌‌‌‌‌های موجود است. با توجه به اینکه تاریخ نشان‌داده بازارها پس از دوره‌‌‌‌‌‌‌های تنش‌‌‌‌‌‌‌آلود به تعادل می‌رسند، سهامداران نیز باید با استراتژی‌های دقیق‌تر و دوری از رفتارهای هیجانی در بازار فعالیت کنند.
