نقطه اشتعال جنگ سوریه

نیروهای امنیتی سوریه از روز پنج‌شنبه (۱۶اسفندماه) با علوی‌های مسلح وفادار به بشار اسد، در شهر «جبله» در استان ساحلی لاذقیه در حال جنگ هستند. الجزیره در گزارش دیروز شنبه این درگیری‌ها را «مرگبارترین خشونت‌ها از زمان سرنگونی رژیم اسد» نامید (دنیای‌اقتصاد در گزارش «تحریر الشام در منگنه» تحولات سوریه را بررسی کرده بود) .«حسن عبدالغنی»، سخنگوی وزارت دفاع دولت جدید سوریه (تحریرالشام) به الجزیره گفت که نیروهای مسلح وفادار به اسد روز پنج‌شنبه به نیروهای امنیتی در چندین نقطه در استان‌های لاذقیه و طرطوس (که محل سکونت فرقه اقلیت علوی است) حمله کردند و «تعدادی از نیروهای امنیتی» را در یک «کمین برنامه‌ریزی‌شده» کشتند. «عمر الحاج»، خبرنگار الجزیره که از شهر طرطوس گزارش می‌داد، در بخش دیگری از گزارش خود افزود: روز جمعه، افراد مسلح وفادار به دولت دمشق به روستاهای الشیر، مختاریه و حفاح در نزدیکی سواحل سوریه یورش بردند و ده‌ها نفر را کشتند.

این گزارشگر افزود: نیروهای دولتی پس از آغاز «شورش‌ها» کنترل چندین محله را از دست دادند، اما «نیروهای کمکی از استان‌ها و مناطق مختلف» یک «عملیات امنیتی عظیم» را در طرطوس، لاذقیه و بانیاس آغاز کردند. رئیس پلیس لاذقیه به الجزیره گفت که شهر بعدازظهر جمعه تحت تدابیر شدید امنیتی قرار گرفت و محاصره اماکن نظامی و امنیتی برداشته شد. در همین حال، درگیری‌ها در نقاط دیگری در این دو منطقه و همچنین جاهای دیگر ادامه یافت. روز جمعه در شهرهای ساحلی طرطوس و لاذقیه منع رفت و آمد اعلام شد. آمارها از میزان کشتار متنوع است؛ اما بر اساس برخی گزارش‌ها تعداد کشته‌های نظامی از ۳۴۰نفر فراتر رفته است. این در حالی است که بی‌بی‌سی هم تعداد کشته‌های غیرنظامی را که به‌صورت صحرایی اعدام شدند بیش از ۱۶۲نفر اعلام کرد.

به نوشته الحاج، گزارشگر الجزیره این خشونت‌ها می‌تواند تلاش‌های احمد الشرع برای تحکیم اقتدارش را متزلزل کند و باعث شود دولت او با چالش‌های امنیتی گسترده‌تری دست و پنجه نرم ‌کند. الشرع در واکنشی به تحولات اخیر در سوریه گفت: «نیروهای امنیتی به تعقیب و بازداشت بقایای رژیم سابق ادامه خواهند داد تا آنها را به دست دادگاه بسپارند. این گروه‌ها در تلاشند امنیت سوریه را به خطر بیندازند و سوریه جدیدی را که نمی‌شناسند، به چالش بکشند.» الشرع همچنین افزود: «نیروهای حکومت سابق مرتکب جنایتی نابخشودنی شده‌اند. از آنها می‌خواهیم پیش از آنکه دیر شود، سلاح‌های خود را زمین بگذارند و تسلیم شوند. سوریه جدید یکپارچه و متحد است و هیچ تفاوتی میان حکومت و مردم وجود ندارد.»

شرایط میدانی به شکلی است که گویی نیروهای جولانی به «اصل القاعده‌ای» خود برگشته‌اند. تصاویری که از درگیری‌های اخیر در استان‌های ساحلی و علوی‌نشین سوریه منتتشر شده است، نشان می‌دهد که نیروهای امنیتی وابسته به دولت جدید سوریه، مخالفان را در انظار عمومی و حتی در برابر خانواده‌ها با تیر خلاص کشته و به اصطلاح به «اعدام صحرایی» محکوم می‌کنند. آنها اسیر نگه نمی‌دارند، بلکه اسرا را در جا می‌کشند. کشته‌ها در برخی مناطق روی هم تلنبار شده و خانواده‌ها بر بالین آنها شیون می‌کردند. گزارش شده است که نیروهای جولانی با پهپاد مخالفان را شناسایی می‌کنند و مورد هدف قرار می‌دهند. بمباران کور با هلی‌کوپتر هم یکی دیگر از روش‌های کشتار است. کاروان‌های خودرویی، تانک‌ها و وسایل نقلیه سنگین مسلح به تیربار هم از دیگر ابزارها برای سرکوب معترضان است. در مواقعی حتی برای لحظه‌ای صدای رگبار قطع نمی‌شد. 

بی‌بی‌سی نیز پیش‌تر اصالت دو ویدئو را تایید کرد که در آن یک جسد پشت خودرویی در لاذقیه بر زمین کشیده می‌شود. یک فعال سوری گفت این خشونت‌ها باعث «احساس وحشت» در میان جامعه علوی‌ها شده است. این فعال که از ترس تلافی‌جویی نخواست نامش فاش شود، گفت: «آنها به‌شدت وحشت‌زده‌اند. در شوک هستند.» او افزود: «علوی‌ها نمی‌دانند چه کنند. هیچ دولت یا حکومتی نیست که آماده کمک به آنها باشد و از آنها حفاظت کند.» الجزیره می‌نویسد، گروه‌هایی از مردم روز جمعه در خارج از پایگاه اصلی هوایی روسیه در سوریه در نزدیکی شهر جبله تجمع کرده و از مسکو درخواست حفاظت کردند. رامی عبدالرحمن، مدیر دیده‌بان حقوق بشر سوریه به‌نقل از مردم مناطق ساحلی می‌گوید: کشتارهای افسار ‌گسیخته، غارت‌ها و آتش‌زدن خانه‌ها از سوی نیروهای امنیتی در بانیاس و روستاهای اطراف گزارش شده‌است.

اگرچه روسیه در سال۲۰۱۵ در جنگ سوریه مداخله کرد و در کنار اسد قرار گرفت، اما پس از سقوط اسد با مقامات جدید ارتباط برقرار کرد. «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه گفت که مسکو آماده است تا تلاش‌های مربوط به «کاهش تنش» را با شرکای خارجی هماهنگ کند. وی از «رهبران مقتدر سوریه که می‌توانند بر توسعه اوضاع در میدان تاثیر بگذارند» خواست تا حداکثر تلاش خود را برای پایان دادن به خونریزی در اسرع وقت انجام دهند. با این حال، ترکیه روز جمعه نسبت به «تحریک‌ها» در استان لاذقیه هشدار داد و گفت که آنها صلح را تهدید می‌کنند. عربستان هم اقدامات معترضان علوی را محکوم و حمایت خود را از دولت جولانی اعلام کرد. به نوشته گزارشگر الجزیره، فعالان علوی می‌گویند که جامعه آنها از زمان سقوط اسد، به‌ویژه در روستاهای حمص و لاذقیه، مورد خشونت و حملات قرار گرفته است. درحالی‌که الشرع متعهد شده که سوریه را به شیوه‌ای فراگیر اداره کند، برخلاف اعضای گروه‌های اقلیت دیگر مانند کردها، مسیحیان و دروزی‌ها، هیچ ملاقاتی بین او و شخصیت‌های ارشد علوی اعلام نشده است.

بشکه باروت سوریه

«کریستینا گلدبام» در گزارشی برای نیویورک‌تایمز نوشت، سوریه اکنون به بشکه باروت تبدیل شده و هر لحظه انتظار فوران در آن می‌رود. او در روایت خود از تحولات سوریه نوشت که تا عصر جمعه دولت جدید در دمشق با اعزام هزاران نیروی تازه‌نفس هنوز نتوانسته بود برخی مناطق را بازپس بگیرد. این مساله باعث شد این شائبه ایجاد شود که ممکن است دولت جدید کنترل خود بر مناطق ساحلی را از دست بدهد. دولت مستقر در دمشق سخت در تلاش است تا خود را دولتی مقتدر نشان دهد. این گزارشگر به نقل از «نورالدین پریمو»، یکی از سخنگویان دولت در لاذقیه، نوشت که وفاداران مسلح اسد چندین نیروی امنیتی را در جبله، یک شهر ساحلی در استان لاذقیه که عملا کنترل آن را به دست گرفته بودند، به گروگان گرفتند. احمد الشرع، رئیس جمهور موقت سوریه از نیروهای امنیتی خود خواست که «اجازه ندهند کسی از حد خود فراتر رود». «دیده‌بان حقوق بشر سوریه»، مستقر در لندن که سال‌هاست تحولات مربوط به جنگ داخلی در این کشور را مستند می‌کند از کشتن «تعداد زیادی غیرنظامی» در طرطوس و لاذقیه سخن گفت. گلدبام، گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌نویسد اجساد بسیاری در روستای علوی المختاریه، در حدود ۱۲مایلی شرق مرکز استان لاذقیه هدف گلوله قرار گرفته بودند و عزاداران در اطراف آنها ناله سر می‌دادند.

بر اساس روایت نیویورک‌تایمز، «جنگ در مناطق ساحلی به نقطه اشتعال» رسیده است. کشوری که از یک جنگ داخلی ۱۴ساله بیرون آمده، ممکن است این‌بار در یک جنگ خشونت‌بار دیگر فرو رود. اعضای دولت جدید سوریه هم توپ را به زمین رقیب انداخته‌اند. الشرع می‌گوید: «برخی به دنبال تکه‌تکه کردن کشور هستند.» اسعد الشیبانی، وزیر امور خارجه موقت سوریه در ایکس نوشت: «از همان روز اول، ما با یک جنگ پنهان و آشکار با هدف شکستن اراده مردم سوریه روبه‌رو بوده و هستیم.» به گزارش رسانه‌های خبری دولتی، اکثر ساکنان طرطوس و لاذقیه در خانه‌های خود پناه گرفته‌اند؛ زیرا کاروان‌های نظامی در خیابان‌ها گشت‌زنی کرده و برخی با تیربار در دست آتش گشوده و اهدافی را مورد حمله قرار می‌دهند. در چندین روستا، نیروهای دولتی غیرنظامیان را هم هدف گلوله قرار دادند.

 «یامین» ۳۱ساله، یکی از ساکنان «بسنادا» در استان طرطوس می‌گوید: «در کنار پنجره آپارتمانم در طبقه پنجم ایستاده بودم که ناگهان یکی از نیروهای امنیتی تفنگش را به سمت من نشانه رفت.» او می‌گوید در ساعات بعد، نیروهای امنیتی را دید که تعدادی از همسایگانش را مورد ضرب و شتم قرار دادند. «جاد»، یک جوان ۱۸ساله در بانیاس که با نام مستعار صحبت می‌کرد، گفت که نیروهای امنیتی به خانه او هجوم برده و از خانواده خواستند وجه نقد و هرگونه اسلحه را تحویل دهند. آنها خودروی خانواده را توقیف کردند. در بسیاری از شهرهای سوریه موافقان و مخالفان صف‌آرایی کرده بودند. موافقان در حمایت از نیروهای دولتی تظاهرات کرده بودند و مخالفان هم از نیروهای دولتی خواستار عقب‌نشینی از مناطق ساحلی بودند.