بازار سهام شاهد خروج هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی بود؛
ریسک‌ها در کمین بورس
اظهارات اخیر رئیس‌جمهور آمریکا موجب شد تا دوباره ریسک‌های پیرامون بازار سهام افزایش یابد. شاخص بورس تهران با افت ۱.۲۷درصدی، در محدوده ۲میلیون و ۷۵۴هزار‌واحدی متوقف شد. این درحالی است که شاخص هموزن کاهش ارتفاع۱.۲۲درصدی را تجربه کرده‌است. موج صف‌‌‌‌‌‌های فروش در بازار، ارزش‌ریالی دادوستدهای بورس را به محدوده ۶هزار و ۸۰۰میلیارد‌تومان کاهش داد. رشد قیمت دلار و بهبود جذابیت صندوق‌های طلا سبب شد تا دوباره بازار سهام شاهد خروج سنگین سرمایه‌های حقیقی باشد. طی اولین روز معاملاتی، خروج بیش از هزار و ۵۰۰میلیارد‌تومان پول حقیقی از بازار سهام نشان‌داد که با وجود ارزندگی نسبی این بازار همچنان مسیر سختی پیش‌روی بورس تهران قرار دارد. حساسیت بازار به‌قدری رو به افزایش است که هر ریسکی می‌تواند بهانه افت بیشتر قیمت سهام باشد.
تلاطم‌های بازارهای جهانی
ریسک حضور ترامپ در کاخ‌سفید، در کنار سیاست‌های تعرفه‌‌‌‌‌‌ای علیه کشورها، سبب شده‌است تا ابهامات محدود به ایران نباشد. بازارهای جهانی نیز به واسطه پاسخ متقابل‌کشورها به رویکرد ترامپ، متلاطم هستند، در نتیجه این سیاست‌ها شاخص دلار طی هفته قبل با افت بیش از ۳درصدی همراه بود. این درحالی است که انتظارات از کاهش نرخ بهره تضعیف شده‌است. همه این عوامل سبب شده‌است تا تقاضا در طلای جهانی رو به افزایش باشد. قیمت طلای جهانی با رشد ۲درصدی و نرخ نقره نیز با رشد ۴درصدی همراه بود. قیمت نفت برخلاف دیگر بازارها، با افت قابل‌توجهی همراه بود. خبرهایی که از افزایش عرضه در این بازار شنیده می‌شود، در کنار افت تقاضا موجب‌شده‌است تا قیمت طلای‌سیاه به محدوده ۷۰دلار برسد. در کنار این موارد، قیمت فلزات آهنی و گرانبها، افزایش خوبی را تجربه کرده‌اند. به‌نظر می‌رسد مشوق‌‌‌‌‌‌های چینی حمایت خوبی را از بازار انجام داده‌اند. به‌‌‌‌‌‌رغم آنکه قیمت گاز در آمریکا به‌عنوان یک هاب تولیدکننده صعودی بود، اما قیمت گاز در اروپا روند کاهشی قابل‌توجهی را طی چند هفته اخیر تجربه کرده و این درحالی است که احتمالا با کاهش قیمت گاز پتروشیمی‌های ایرانی، قیمت اوره و متانول رو به افزایش باشد.
غلبه نااطمینانی‌‌‌‌‌‌ها
با وجود آنکه قیمت محصولات پتروشیمی در تالار نقره‌‌‌‌‌‌ای بورس‌کالا رو به افزایش است و گندله، آهن اسفنجی، تیرآهن و میلگرد در این بازار با رقابت بالایی معامله شدند، اما نااطمینانی‌‌‌‌‌‌ها از آینده بازار سهام سبب شده‌است تا بیشترین میزان از خروج پول حقیقی درمیان صنایع توسط صنعت فرآورده‌های نفتی به‌ثبت برسد، پس از آن پتروشیمی‌ها، بانکی‌‌‌‌‌‌ها و فلزات اساسی با خروج پول قابل‌توجهی همراه بودند.
شاید بتوان از ریسک‌های سیاسی به‌عنوان متهم ردیف دوم یاد کرد، چراکه اکنون ابهامات پیرامون متغیرهای اقتصادی بسیار بیشتر است. از سویی، تکلیف نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، اصلاح فرمول بنزین پالایشی‌‌‌‌‌‌ها و قیمت گاز و برق صنایع مشخص نیست و کاهش درآمدهای دولت می‌تواند در نهایت بر این متغیرها اثرگذار باشد، چراکه با وجود بهبود درآمدها در دوماهه زمستان، همچنان درخصوص روند سودسازی آتی شرکت‌ها به‌خصوص در سال‌آینده ابهاماتی وجود دارد. در کنار این موضوع، بدون بهبود نسبت P/E در بازار نمی‌توان درخصوص آینده صنایع و بازار امیدوار بود. با وجود ریسک‌هایی که به مرور رو به افزایش است، احتمالا میانگین P/E بازار در محدوده‌های پایینی باقی خواهد ماند. بررسی‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد، میانگین P/E بازار در سال‌جاری، حدود ۶.۷۵بوده‌است. این میزان از P/E در مقیاس سالانه از سال۹۴سابقه نداشته‌است. در سال۹۴، میانگین P/E بازار حدود ۵.۸۱بود. به‌نظر می‌رسد سطح ریسک‌ها به‌قدری افزایش‌یافته که نمی‌توان این نسبت را در محدوده‌های بالایی تصور کرد. این ابهامات موجب شده‌است تا سطح تورم انتظاری رو به افزایش بوده و به‌تبع آن نرخ بهره یا نرخ بدون‌ریسک نیز بالای ۳۰درصد تثبیت شود. بر این اساس نمی‌توان انتظار بازدهی بالایی را از شرکت‌های بورسی داشت، به‌طوری‌که ارزش دلاری بازار سهام نیز نمی‌تواند به سطوح میانگین تاریخی خود نزدیک شود.
در کنار این‌موضوع، ریسک‌های سیاسی بالا، به جذب پول قابل‌توجه توسط صندوق‌های طلا منجر شده‌است و احتمالا اجازه نخواهد داد بازار سهام به فاز‌رونق بازگردد، با این‌حال افت شاخص‌کل بورس، به محدوده ۲میلیون و ۶۵۰هزار واحد می‌تواند یک سیگنال برای حمایت از بورس تهران باشد، اما با احتمال بسیار بالایی شاخص هموزن یا به‌طور کلی متوسط بازدهی سهام بازار، نمی‌تواند از نماگر اصلی سبقت بگیرد.
