شورای حکام برای صدور قطعنامه جدید خیز برمی‌دارد؟
هشدار ایران به گروسی
در ادامه این بند از بیانیه آمده است: «حتما آقای گروسی اطلاع دارد که قبل از انقلاب اسلامی، آمریکا به شاه یک راکتور تحقیقاتی داده که اولا کاربرد آن صلح‌آمیز پزشکی و برای تولید رادیو دارو است و ثانیا سوخت آن ۹۳درصد بوده است. بر این اساس، انجام غنی‌سازی ۶۰درصد و استفاده از آن در موارد صلح آمیز پزشکی و غیرپزشکی هیچ منع قانونی ندارد. در این صورت، معلوم نیست علت نگرانی مدیر کل آژانس مستند به کدام قانون آژانس است؟»
در بخش دیگری از این بیانیه با اشاره به اینکه مدیرکل آژانس اعلام کرده است که ایران، پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کند، تاکید شده است: «آقای گروسی باید توجه داشته باشد که اولا اجرای پروتکل الحاقی برای ملت ایران، داوطلبانه بوده است و نه الزامی، ثانیا اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی در برجام نیز مشروط به رفع تحریم‌ها از سوی کشورهای غربی بوده و با عنایت به اینکه تعهدات در توافق‌نامه‌ها دو طرفه است، لازم است آقای مدیرکل، کشورهای زورگو و تمامیت‌خواه دنیا را ملزم به اجرای تعهداتشان در برجام و قطعنامه۲۲۳۱ در جهت رفع تحریم‌ها کند.»
همچنین کمیسیون امنیت ملی تشریح کرد: «آقای گروسی ادعا کرده است که ایران، فعالیت‌های هسته‌ای در اماکن اعلام‌نشده داشته است. آقای مدیرکل به خوبی می‌داند که منشأ چنین ادعاهایی، گزارش‌های رژیم صهیونیستی بوده و گزارش‌های باند خیانتکار قاتل، برای ملت‌های آزاده دنیا از جمله ملت ایران، هیچ اعتباری ندارد و چنان‌که بارها اعلام شده، تمام فعالیت‌های هسته‌ای ایران زیر نظر آژانس و کاملا صلح‌آمیز است.»
در بند ۴ بیانیه آمده است: « آقای گروسی نسبت به مسائل باقی‌مانده گذشته و حال ابراز نگرانی کرده است. جناب مدیرکل باید اطلاع داشته باشد که در ابتدای توافق برجام، آقای آمانو، مدیرکل سابق آژانس در گزارشی به صراحت اعلام کرده است که پرسش‌های آژانس نسبت به مسائل باقی‌مانده، کاملا حل شده است و سوال دیگری ندارد. از این رو می‌توان پرسید که به کدام دلیل فنی، مجددا به گشایش پرونده حل‌شده پرداخته است؟»
در بیانیه با اشاره به اینکه آقای گروسی اظهار نگرانی کرده است که چرا جمهوری اسلامی ایران از پذیرش چهار بازرس آژانس، امتناع کرده، تشریح شده است: «این نگرانی در حالی اعلام می‌شود که مطابق اساسنامه آژانس، کشور مورد بازرسی درباره پذیرش بازرسان آژانس حق دارد که از پذیرش برخی از آنها امتناع کند و خواستار جایگزینی بازرسان دیگر به جای آنها شود. بنابراین، رفتار جمهوری اسلامی ایران، کاملا قانونی است و علت نگرانی آقای مدیرکل، روشن نیست.»
توصیه‌های کمیسیون امنیت ملی به گروسی
در ادامه نیز توصیه‌هایی به آقای گروسی شده که در زیر می‌آید: اولا: آژانس را از آلت دست شدن برای برخی از کشورهای زورگوی دنیا خارج کند. ثانیا: رفتار آژانس و اظهارات خود را بر اساس قوانین آژانس و صرفا در حوزه فنی تنظیم کرده و از اظهارات سیاسی پرهیز کند. ثالثا: به ملت ایران پاسخ دهد با عنایت به اینکه ۹۲درصد تمام بازرسی‌های طول تاریخ آژانس در جهان در طول سال‌های اجرای برجام در ایران اعمال شده است، چگونه ادعا می‌کنند که صنعت هسته‌ای ایران صلح آمیز نیست؟ رابعا: آژانس بین‌المللی انرژی موظف است که به کشورهای هسته‌ای عضو NPT از جمله جمهوری اسلامی ایران، کمک فنی کند، مناسب است آقای گروسی به ملت ایران در این زمینه گزارش دهد که چه کمک فنی هسته‌ای به ملت ایران انجام داده است؟
خامسا: کشورهای مختلفی مانند فرانسه و آلمان تعهدات هسته‌ای گسترده‌ای نسبت به ملت ایران داشته و میلیاردها دلار در این زمینه به ملت ایران بدهکارند. لازم است مدیرکل آژانس، کشورهای مذکور را ملزم به انجام تعهدات هسته‌ای و پرداخت مطالبات ملت ایران کند. در پایان این بیانیه کمیسیون امنیت ملی نیز آمده است که مجلس شورای اسلامی برای صیانت از منافع ملی، چنانچه رفتاری خلاف منافع ملت ایران مشاهده کند، پاسخ قاطع خود را از طریق تصویب قوانین جدید لازم‌الاجرا ارائه خواهد داد.
تحریم‌ها اثر ندارند
پیش‌تر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با شبکه خبری بلومبرگ گفت: «تحریم‌های کارکردی ندارند. ایران به‌وضوح آنها را دور می‌زند. برنامه هسته‌ای ایران –به ویژه از ۲۰۱۸– رشد عظیمی داشته است.» رئیس سازمان بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داد: «تحریم‌های غرب علیه برنامه هسته‌ای ایران بی‌اثر هستند و این کشور با یافتن راه‌هایی برای دورزدن آنها، رشد عظیمی در برنامه هسته‌ای خود داشته است.» به گزارش «ایسنا» دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در نخستین دوره ریاست‌جمهوری خود در ۲۰۱۸، از توافق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خارج شد؛ درحالی‌که سازمان بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تعهداتش در این قرارداد اذعان داشت. بلومبرگ با اشاره به اینکه سازمان بین‌المللی انرژی اتمی در آن زمان به پایبندی ایران به تعهداتش در برجام اذعان داشت، به نقل از گروسی می‌نویسد: «از آن زمان، برنامه هسته‌ای ایران سرعت بیشتری گرفته است.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اواخر فوریه مدعی شد که ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود در سطح نزدیک به درجه تسلیحاتی را طی سه‌ماه، ۵۰درصد افزایش داده است و «تبدیل این ماده به سوخت مورد نیاز برای یک کلاهک جنگی فقط چند روز زمان می‌برد.»
این در حالی است که به اذعان بلومبرگ، بازرسان آژانس روزانه در ایران فعالیت می‌کنند و می‌گویند که می‌توانند هرگونه انحراف احتمالی در استفاده از اورانیوم را قبل از تبدیل آن به سلاح تشخیص دهند. گروسی مدعی است که پس از کش‌وقوس‌های فراوان از سوی آمریکا، جناح‌های مختلفی در ایران اکنون در حال بحث بر سر این هستند که آیا ایران باید برای تضمین امنیت خود به سلاح بازدارنده هسته‌ای دست پیدا کند یا نه؟ این در حالی است که سران ایران همواره هرگونه قصد برای ساخت هر نوعی از سلاح هسته‌ای را تکذیب کرده‌اند. با این حال، بلومبرگ می‌نویسد: «ایران تنها کشوری نیست که چنین نگرانی‌هایی دارد...در جهانی که روزبه‌روز ناامن‌تر می‌شود، کشورهای بیشتری از خود می‌پرسند که آیا آنها نیز به یک بازدارنده هسته‌ای نیاز دارند یا خیر؟»
گروسی می‌گوید: «چند سال پیش، بحث درباره سلاح‌های هسته‌ای یک تابو بود، اما اکنون این گفت‌وگوها در برخی کشورها در حال انجام است و این یعنی فرسایش مداوم هنجارها.» به گزارش بلومبرگ، کارشناسان کنترل تسلیحات می‌گویند ترجیح دولت ترامپ برای استفاده از تهدید و اجبار اقتصادی به‌جای چندجانبه‌گرایی و دیپلماسی، می‌تواند ناامنی جهانی را تشدید کند و کشورهای بیشتری را به سمت دستیابی به سلاح هسته‌ای سوق دهد. در سال‌های اخیر، مقامات در آلمان، ژاپن، لهستان، عربستان سعودی و کره‌جنوبی همگی به‌طور علنی درباره داشتن یک بازدارنده هسته‌ای بحث کرده‌اند.
یادداشت توضیحی ایران
در عین حال جمهوری اسلامی ایران در یادداشتی درباره گزارش‌های مدیرکل به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با عناوین: «موافقت‌نامه پادمانی NPT جمهوری اسلامی ایران (GOV/۲۰۲۵/۱۰ ۲۶ فوریه ۲۰۲۵)» و «نظارت و راستی‌آزمایی در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد (GOV/۲۰۲۵/۸ ۲۶ فوریه ۲۰۲۵)» نظرات و ملاحظات خود را در این خصوص ارائه کرد. در یادداشت توضیحی ایران درباره گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید شد که همکاری‌های سازنده ایران نباید به‌خاطر منافع سیاسی کوته‌بینانه تضعیف شود.
روز چهارشنبه گذشته نماینده انگلیس در سازمان‌های بین‌المللی در وین به نمایندگی از تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بیانیه‌ای ضدایرانی منتشر کرد.
زمینه‌سازی برای اسنپ‌بک؟
با توجه به گزارش اخیر رافائل گروسی و بیانیه ضدایرانی تروئیکای اروپا یکی از سناریوهای احتمالی که شاید در نشست پایانی چند روز آینده شورای حکام اتفاق بیفتد، صدور قطعنامه دیگر علیه ایران است. مساله‌ای که می‌تواند نشست بعدی در ماه ژوئن (خرداد) را که مصادف با انتشار گزارش جامع گروسی درباره برنامه هسته‌ای ایران است، تحت‌الشعاع قرار دهد. ایران از آذرماه۱۴۰۳ با قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در انتظار «گزارش جامع» مدیرکل آژانس است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس گفته است که برای تکمیل این گزارش به زمان بیشتری نیاز دارد تا آن را نیمه‌بهار آینده آماده کند.
این گزارش جامع، در صورتی که بازتاب همکاری «قابل قبول» ایران با آژانس باشد، می‌تواند از سطح تنش‌های فزاینده کم کند، اما با وضعیتی که اکنون برقرار است و اظهار نارضایتی پی در پی مدیرکل آژانس از کیفیت همکاری ایران، چنین احتمالی در حال حاضر ضعیف است. با توجه به اینکه مهرماه سال۱۴۰۴ زمان تصمیم‌گیری درباره از سرگیری یا لغو دائمی تحریم‌های شورای امنیت و آخرین فرصت اعضای دائم شورای امنیت برای استفاده از مکانیسم ماشه یا بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی است، گزارش جامع مدیرکل آژانس یک متن سرنوشت‌ساز است. تروئیکای اروپا به دنبال آن است که اگر نتوانستند بر سر مسائل هسته‌ای با ایران به توافقی برسند، از مکانیزم ماشه استفاده کند.
برای فعال کردن مکانیزم ماشه، سه کشور اروپایی فقط تا شهریور سال آینده فرصت دارند و اگر قطعنامه‌ای در نشست بعدی شورای حکام صادر شود، برای هموار کردن مسیر فعال‌سازی اسنپ‌بک خواهد بود. همزمان شاهد بودیم درحالی‌که آژانس در گزارش‌های قبلی خود اعلام کرده بود دو موضوع از چهار موضوع پادمانی حل شده و دیگر درباره آنها سوال و ابهامی ندارد، در اقدامی عجیب در گزارش اخیر درباره ایران، مجدد موضوعات حل‌شده را به لیست سوالات پادمانی بازگردانده است که به نظر می‌آید این اقدام با هدف تحت فشار قراردادن بیشتر ایران انجام شده است.
