فدرال‌رزرو داده‌‌‌های «شاخص استرس زنجیره تامین» را بهروز کرد؛
شوک ترامپ به تولید
شواهد فدرال‌رزرو نیویورک حاکی از افزایش این شاخص در ماه گذشته میلادی است. این شاخص در ژانویه ۲۰۲۵ مقدار منفی۰.۱۹ بوده و در ماه بعد که فوریه است مقدار ۰.۰۷منفی را به ثبت رسانده است؛ عددی که بیانگر افزایش استرس و نیز تقویت رکود در اقتصاد است. اگرچه شاخص همچنان در محدوده منفی قرار دارد، ولی این رقم‌‌‌ها نشانگر افزایش قابل‌توجهی در مقدار زنجیره تامین است. منفی بودن شاخص نشان‌‌‌دهنده افزایش محدودیت‌ها، اختلالات و چالش‌‌‌ها بر روی این شاخص است.
شاخص قیمت زنجیره تامین جهانی (GSCPI) به‌عنوان یکی از معیارهای مهم در ارزیابی وضعیت زنجیره تامین جهانی و قیمت‌گذاری محصولات و کالاها در بازارهای جهانی شناخته می‌شود. تغییرات این شاخص می‌‌‌تواند پیامدهای قابل‌توجهی بر اقتصاد جهانی، تجارت بین‌المللی و قیمت‌گذاری محصولات در بازارها داشته باشد.
دلایل بالا رفتن شاخص استرس در زنجیره‌‌‌های تامین
۱. افزایش تقاضا: یکی از دلایل اصلی افزایش شاخص استرس زنجیره تامین، افزایش تقاضا در بازارهای جهانی است. با گسترش اقتصادی در برخی کشورها و افزایش مصرف، نیاز به کالاها و خدمات بیشتر شده و این مساله فشار بر زنجیره تامین را افزایش می‌دهد.
۲. اختلالات در زنجیره تامین: رویدادهای غیرمنتظره مانند بلایای طبیعی، شیوع بیماری‌‌‌ها و جنگ‌‌‌ها می‌‌‌توانند به اختلال در زنجیره تامین منجر شوند. این اختلالات معمولا باعث کاهش عرضه و افزایش قیمت‌ها می‌‌‌شوند که به نوبه خود شاخص استرس زنجیره تامین را بالا می‌‌‌برند. برای مثال، زمین‌‌‌لرزه توهوکو که در سال 2011 در ژاپن رخ داد و باعث بالا رفتن بیش از اندازه این شاخص شد؛ سیل تایلند که در سال 2011 رخ داد یا کرونا که به همین ترتیب موجب بالا رفتن این شاخص شد و شرایط را بدتر کرد.
۳. افزایش هزینه‌‌‌های حملونقل: افزایش قیمت سوخت، محدودیت‌های تجاری و تغییرات سیاست‌‌‌های دولتی می‌‌‌تواند هزینه‌‌‌های حملونقل را افزایش دهد. با افزایش این هزینه‌‌‌ها، تولیدکنندگان ناچار به افزایش قیمت کالاها و خدمات خود خواهند بود که به نوبه خود بر شاخص استرس زنجیره تامین تاثیر می‌‌‌گذارد.
۴. نوسانات نرخ ارز: تغییرات در نرخ‌های ارز می‌‌‌تواند بر قیمت کالاها و خدمات در بازارهای بین‌المللی تاثیر بگذارد. نوسانات ارزی می‌‌‌تواند هزینه‌‌‌های واردات و صادرات را افزایش یا کاهش دهد و در نتیجه بر شاخص استرس زنجیره تامین تاثیرگذار باشد.
بهطور کلی می‌‌‌توان این نتیجه را گرفت که بالا رفتن این شاخص نشانه خوبی نیست و باید این شاخص را در سطح پایین نگه داشت. بالا رفتن این شاخص نشانه افزایش فشار در زنجیره تامین است. افزایش در این شاخص نشان می‌دهد که زنجیره تامین جهانی تحت فشار بیشتری قرار دارد و به عبارت دیگر، با مشکلاتی مانند کمبود مواد اولیه، تاخیر در حملونقل، افزایش هزینه‌‌‌ها و محدودیت‌های تولید بیشتر مواجه شده است.
عامل دیگری که می‌‌‌توان به آن پی برد، وجود تورم است. بالا رفتن این شاخص تداعیگر وجود تورم و افزایش سطح قیمت‌هاست و تولیدکنندگان مجبورند هزینه‌‌‌های تولید بیشتری را برای تولید محصولاتشان بپردازند. بالا رفتن هزینه‌‌‌های تولید هم بیانگر کاهش تولید است و از طرفی افت بهره‌‌‌وری نیروی کار را به همراه دارد.
دلایل پایین آمدن استرس زنجیره تامین
۱. کاهش تقاضا: در شرایطی که اقتصاد جهانی دچار رکود می‌شود، تقاضا برای کالاها و خدمات کاهش می‌‌‌یابد. کاهش تقاضا می‌‌‌تواند باعث کاهش فشار بر زنجیره تامین و در نتیجه پایین آمدن قیمت‌ها و کاهش شاخص استرس زنجیره تامین شود.
۲. بهبود در زنجیره تامین: اقدامات موثر در بهبود زنجیره تامین، از جمله سرمایه‌گذاری در فناوری و فرآیندهای جدید می‌‌‌تواند به کاهش هزینه‌‌‌های تولید و حملونقل منجر شود. این بهبودها می‌‌‌توانند در نهایت موجب کاهش قیمت‌ها و پایین آمدن شاخص استرس زنجیره تامین شوند.
۳. کاهش هزینه‌‌‌های انرژی: کاهش قیمت‌های جهانی نفت و گاز می‌‌‌تواند به کاهش هزینه‌‌‌های تولید و حملونقل منجر شود. پایین آمدن هزینه‌‌‌های انرژی به تولیدکنندگان امکان می‌دهد که کالاهای خود را با قیمت‌های کمتری به بازار عرضه کنند و این مساله به پایین آمدن استرس زنجیره تامین کمک می‌کند.
۴. ثبات در بازارهای مالی: شرایط پایدارتر در بازارهای مالی و کاهش نوسانات غیرمنتظره می‌‌‌تواند به افزایش اعتماد در میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان منجر شود. اعتماد بیشتر می‌‌‌تواند به رشد اقتصادی و افزایش تقاضا در بلندمدت کمک کند، اما در کوتاه‌‌‌مدت ممکن است باعث کاهش استرس زنجیره تامین شود.
پایین آمدن این شاخص به معنی بهبود شرایط کلی اقتصادی است. این بهبود موجب کاهش مشکلات اقتصادی می‌شود؛ چرا که از فشارهای ناشی از هزینه‌‌‌های بالا بر مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان کاسته می‌شود. از طرفی، این امر نشانگر کاهش تورم است؛ زیرا کاهش هزینه‌‌‌های تولید و حملونقل موجب ثبات یا حتی کاهش قیمت کالاها و خدمات می‌شود. این موضوع می‌‌‌تواند به افزایش قدرت خرید خانوارها و تقویت تقاضای داخلی منجر شود.
بهعلاوه، کاهش این شاخص می‌‌‌تواند تداعیگر افزایش در سطح تولید باشد؛ زیرا بنگاه‌‌‌ها و تولیدکنندگان می‌‌‌توانند مواد اولیه و سایر نهاده‌‌‌های تولیدی را با قیمت پایین‌‌‌تری خریداری کنند. این امر نه‌تنها حاشیه سود آنها را بهبود می‌‌‌بخشد، بلکه امکان سرمایه‌گذاری بیشتر و افزایش ظرفیت تولید را نیز فراهم می‌‌‌آورد. در نتیجه، کاهش هزینه‌‌‌های تولید می‌‌‌تواند به اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی منجر شود.
اثرات تغییرات استرس زنجیره تامین
تغییرات در شاخص استرس زنجیره تامین (GSCPI) می‌‌‌تواند اثرات متعددی بر اقتصاد جهانی و تجارت داشته باشد. افزایش این شاخص معمولا به معنای افزایش هزینه‌‌‌ها برای تولیدکنندگان و در نهایت مصرف‌کنندگان است. این افزایش قیمت‌ها می‌‌‌تواند به رکود اقتصادی یا تورم فزاینده منجر شود. از طرف دیگر، کاهش این شاخص می‌‌‌تواند به کاهش فشار بر مصرف‌کنندگان و افزایش خرید و تقاضا منجر شود که در نهایت به رشد اقتصادی کمک می‌کند. بهعلاوه، نوسانات GSCPI می‌‌‌تواند بر تصمیمات تجاری و سرمایه‌گذاری تاثیر بگذارد. شرکت‌ها می‌‌‌توانند به دلیل افزایش قیمت‌ها، در استراتژی‌‌‌های تولید و تامین خود تجدیدنظر کنند و به دنبال منابع جدید و بهینه‌‌‌تر باشند. این شاخص در برابر شوک‌‌‌های ناگهانی بسیار آسیب‌‌‌پذیر است و بازیابی این شاخص بعد از این شوک‌‌‌ها بحرانی و زمان‌بر است.
پیش‌بینی تغییرات در شاخص GSCPI معمولا به دلیل پیچیدگی‌‌‌های موجود در زنجیره تامین و بازارهای جهانی چالش‌‌‌برانگیز است. با این حال، معمولا از ترکیبی از شاخص‌‌‌های پیشرو، داده‌‌‌های تجاری، تغییرات در هزینه‌‌‌های حملونقل و روندهای کلان اقتصادی برای تخمین نوسانات آینده در شاخص GSCPI استفاده می‌شود. عواملی مانند سیاست‌‌‌های تجاری، نرخ بهره، تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک و تغییرات در تقاضای جهانی می‌‌‌توانند بهطور قابل‌توجهی بر این شاخص تاثیر بگذارند. علاوه بر این، داده‌‌‌های تجاری نیز نقش مهمی در پیش‌بینی GSCPI ایفا می‌کنند. تحلیل حجم و ارزش صادرات و واردات، تغییرات در تعرفه‌‌‌ها و موانع تجاری و روندهای تجاری منطقه‌‌‌ای و جهانی می‌‌‌تواند اطلاعات مهم و حیاتی در مورد وضعیت زنجیره تامین ارائه دهد.
