«دنیای‌اقتصاد» سناریوی نوین بازار گوشت را بررسی کرد
گوشت‌های گیاهی رژیم غذایی آینده انسان؟
شاید آینده رژیم غذایی بشر بر روی زمین را این گوشت‌های گیاهی تغییر دهند که هم باعث کاهش مشکلات اقلیمی و انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شوند و هم از جان حیوانات محافظت می‌کنند. گوشت‌گیاهی محصولی است که در کارخانه‌های مدرن تولید می‌شود و بعضی از ویژگی‌های خاص گوشت‌های حیوانی مانند ظاهر، طعم و بافت‌های آن را نیز دارد. این شرکت‌ها حتی در برخی موارد با استفاده از رنگ‌های طبیعی مانند آبی که از ریشه چغندر قند به دست می‌آید دست به شبیه‌سازی خون در بافت‌های گوشت‌گیاهی تولید شده خود می‌زنند. گوشت‌های‌گیاهی از محصولات متنوعی مانند سویا، پروتئین‌های بافت‌دار گیاهی، گلوتن گندم، قارچ، سیب‌زمینی یا حتی نخود ساخته می‌شوند.
تنش‌های ترامپ با چین بی‌تاثیر است
حالا بازار چین به صحنه نبرد شرکت‌های تولیدکننده گوشت‌گیاهی در جهان تبدیل شده که می‌خواهند سهم خود را از بزرگ‌ترین بازار مصرف گوشت جهان به دست آورند. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، طی روزهای گذشته شرکت آمریکایی ایمپاسیبل فودز (Impossible Foods) که یکی از مهم‌ترین شرکت‌های تولیدکننده گوشت‌گیاهی در جهان محسوب می‌شود، اعلام کرد که تنها منتظر تایید رگولاتوری چین برای ورود به بازار مواد غذایی این کشور است. آن گونه که به نظر می‌رسد بالا گرفتن تنش‌ها میان واشنگتن و پکن و همچنین تهدیدهای دونالد ترامپ علیه شرکت‌هایی که در چین فعالیت کنند تاثیری در اراده شرکت‌های تولیدکننده گوشت‌گیاهی مانند Impossible Foods و Beyond Meat ندارد. این دو شرکت به دنبال نفوذ در بازاری هستند که بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون مصرف‌کننده گوشت دارد و امیدوارند که چینی‌ها نیز مانند شهروندان کشور‌های غربی به گوشت‌های‌گیاهی روی خوش نشان دهند و گوشت‌گیاهی را جایگزین طیف وسیعی از گوشت‌های حیوانی از خرچنگ گرفته تا سینه اردک کنند. شرکت ایمپاسیبل فودز البته برای ورود به بازار چین کار سخت‌تری را نسبت به دیگران دارد چرا که به تاییدیه‌های نظارتی اضافه‌ای از سوی رگولاتور نیاز دارد. دلیل این مساله آن است که در برخی از محصولات و گوشت‌های گیاهی این شرکت از مواد اصلاح شده ژنتیکی مانند هِم استفاده می‌شود؛ هِم نوعی مولکول است که به موادی مانند پروتئین سویا اضافه می‌شود تا به آن عطر و طعم گوشت حیوانی ببخشد. پت براون، مدیرعامل ایمپاسیبل فودز در کنفرانسی مطبوعاتی به خبرنگاران گفت: «ما در حال طی کردن یک فرآیند نظارتی بسیار دقیق هستیم که زمان‌بر است، اما تا جایی که من می‌توانم بگویم این فرآیند به خوبی در حال پیش رفتن است. ما منتظر رسیدن به پایان این فرآیند نظارتی هستیم و به محض تایید شدن، از فردای آن روز به بازار چین ورود می‌کنیم.»شرکت بیاند‌میت (Beyond Meat) دیگر بازیگر آمریکایی این بازار نیز در هفته گذشته اعلام کرد که کارخانه خود را در یک منطقه صنعتی در نزدیکی شانگهای افتتاح خواهد کرد. این شرکت مدعی است که از هیچ ماده اصلاح شده ژنتیکی در گوشت‌های تولید شده توسط خود استفاده نمی‌کند. رقابت بر سر این بازار جذاب و بزرگ چین چنان بالا گرفته است که ابرشرکت حوزه مواد خوراکی یعنی نستله نیز اعلام کرده است که در حال گسترش کارخانه تولید محصولات با پایه گیاهی خود است که در تیانجین در شمال‌شرقی چین واقع شده است. پت براون معتقد است وضعیت آشفته‌ای که بر روابط بین ایالات متحده آمریکا و چین حاکم شده است به هیچ عنوان نمی‌تواند مانع اصلی ورود این شرکت به بازار چین باشد و تنها پروسه بسیار سخت‌گیرانه رگولاتوری بازار چین درباره امنیت و سلامت مواد غذایی تاکنون مانع ورود این شرکت به بازار شده است. شرکت ایمپاسیبل فودز هفته گذشته از راه‌اندازی خط تولید سوسیس و کالباس گیاهی در هنگ‌کنگ خبر داد که قرار است در منوی برخی رستوران‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای استارباکس عرضه شوند. محصولات این شرکت شامل گوشت‌های‌گیاهی مانند گوشت گاو، خوک و سوسیس‌های گیاهی است. این شرکت برای تسخیر و تسلط بر بزرگ‌ترین بازار گوشت جهان به دنبال آن است کارخانه خود را در چین راه‌اندازی کند تا بتواند زنجیره تامین داخلی برای محصولات خود در این کشور داشته باشد. عمده شهرت شرکت ایمپاسیبل فودز به خاطر تولید همبرگرهای گیاهی است که حتی در فروشگاه‌های مک دونالدز هم عرضه می‌شود و یافته‌ها نشان داده که تقریبا هیچ‌کدام از مصرف‌کنندگان این برگرهای گیاهی هرگز تفاوتی میان همبرگری که با گوشت دامی تولید شده و آنهایی که با گوشت‌گیاهی تولید شده‌اند، احساس نکرده‌اند.
کرونا؛ سکوی پرتاب گوشت‌های گیاهی
ماتیلدا هو، بنیان‌گذار شرکت بیتس ایکس بایتس، نخستین شرکت سرمایه‌گذاری تکنولوژی‌های نوین غذایی در چین می‌گوید: «شیوع بیماری همه‌گیر کووید-۱۹، فرصت بسیار خوبی برای معرفی غذاهای جانشین با پایه گیاهی در اختیار تولیدکنندگان قرار داده است؛ چراکه بسیاری از مردم به‌رغم نبود هیچ مستنداتی، از انتشار ویروس از طریق گوشت‌های دامی می‌ترسند.» البته محققان چینی چندان هم با هو هم‌نظر نیستند و تحقیقات آنها نشان داده که گوشت ماهی سالمون ممکن است تا چند روز ویروس کرونا را حفظ کند و به افراد انتقال دهد.
هو در ادامه اضافه کرد که مردم چین پس از گذر از بحران کووید-۱۹ در حال بازگشت به روال عادی زندگی خود هستند. اما مصرف‌کنندگان نگران ارتباط بالقوه میان فرآورده‌های گوشتی و ویروس کرونا هستند، در نتیجه بسیاری از آنان مصرف گوشت خود را کاهش داده‌اند.
چرا گوشت‌گیاهی مهم است؟
مطابق آمارها از سال ۱۹۹۰ تاکنون به طور مداوم مصرف گوشت چینی‌ها افزایش یافته است و در دهه گذشته سرعت رشد مصرف گوشت آنها دو برابر شده است. چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده، بزرگ‌ترین واردکننده و بزرگ‌ترین تولیدکننده گوشت در جهان است. البته به‌رغم مصرف بیشتر گوشت در چین، آمار سرانه مصرف آنها تقریبا نصف آمریکاست، یعنی هر آمریکایی به طور متوسط دو برابر یک چینی گوشت مصرف می‌کند. این امر به آن معناست که هرگونه تغییر عمده در تقاضای گوشت دامی این کشور می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری را برای محیط‌زیست به همراه داشته باشد، چرا که بخش بزرگی از تولید گازهای گلخانه‌ای مربوط به صنایع وابسته به تولید گوشت، مانند کشتارگاه‌ها و کارخانه‌های فرآوری در جهان است. اهمیت گوشت‌های گیاهی در اینجاست که خود را نشان می‌دهد و با توجه به توسعه گسترده‌ای که طی سال‌های اخیر در چین رخ داده است و همگام با افزایش درآمد مردم، مصرف گوشت نیز افزایش پیدا کرده است، گوشت‌های گیاهی با توجه به محیط‌زیست‌دوست بودن و همخوانی با سیاست‌های اقلیمی دولت چین می‌توانند بهترین گزینه برای جوابگویی به نیازهای این بازار باشند و شرکت‌های چینی فراوانی نیز در حال سرمایه‌گذاری در این بخش هستند. البته یکی از مشکلات عمده این محصولات هزینه آنهاست که معمولا از فرآورده‌های گوشتی دامی گران‌تر هستند، اما امید می‌رود با افزایش تولید و آسان شدن دسترسی مردم به گوشت‌گیاهی به مرور قیمت آن نیز کاهش یابد.
حال باید دید گوشت‌های گیاهی که در مقایسه با گوشت‌های حیوانی دارای پروتئین و آهن بالاتر و کلسترول و چربی کمتر هستند؛ در کنار کمکی که به محافظت از محیط‌زیست و زندگی حیوانات می‌کنند می‌توانند روند رژیم غذایی انسان‌ها را به مرور تغییر دهند یا خیر؟ شاید بتوان گفت این امر تا حد زیادی به عملکرد آنان در چین بستگی دارد و بزرگ‌ترین بازار گوشت جهان دماسنج مناسبی برای تشخیص انتظارات بازار است.
