همت فولادین
نقش فولاد مبارکه در توسعه اقتصادی کشور چیست؟
مجتمع صنعتی فولاد مبارکه بزرگ‌ترین مجتمع صنعتی ایران است که در دی‌ماه ۱۳۷۱ در شرق شهر مبارکه و در غرب شهر زرین‌شهر در استان اصفهان تاسیس شد. آهک‌پزی، گندله‌سازی، احیای مستقیم، فولادسازی، ریخته‌گری مداوم، پرداخت و خنک‌سازی شمش، نورد گرم، تکمیل نورد گرم، اسیدشویی، نورد سرد، واحد تولید ورق قلع‌اندود، واحد تولید ورق گالوانیزه، واحد تولید ورق رنگی، واحد فولادسازی و نورد پیوسته (سبا) ازجمله خطوط تولید شرکت فولاد مبارکه است. این مجتمع صنعتی که در حال حاضر مواد اولیه بیش از سه هزار کارخانه و کارگاه تولیدی کشور در صنایع لوله و پروفیل، نفت، گاز و پتروشیمی، خودرو، موتورهای الکتریکی، لوازم خانگی، فلزی سبک و سنگین، ساختمانی، غذایی، کشتی‌سازی و سازه‌های دریایی و... را تامین می‌کند هرساله بخشی از محصولات خود را در راستای ارتقای کیفیت، برآورده کردن نیازهای ارزی و حضور مستمر در بازارهای جهانی و توسعه آن صادر می‌کند. همچنین مجتمع فولاد مبارکه در حال حاضر با تولید ۲/ ۱۰ میلیون تن فولاد، بخش قابل توجهی از ورق موردنیاز صنایع نفت و گاز، انتقال آب و سیالات، خودروسازان، تولیدکنندگان لوازم خانگی و صنعت ساختمان را تامین می‌کند و وجود زنجیره کامل تولید در فولاد مبارکه از مهم‌ترین مزیت‌های این شرکت است.
با این حال اخیراً در مجلس یازدهم، برخی نمایندگان مجلس موضوع تحقیق و تفحص از این مجتمع صنعتی را مطرح کرده‌اند، تفحص از مجتمعی که دارای جایگاه استراتژیک در صنعت فولاد و همچنین چرخه اقتصاد کشور است و با توجه به نقش موثر مجتمع فولاد مبارکه در ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد کشور و ارزآوری، می‌توان از آن به عنوان یک سرمایه ملی یاد کرد.
از سوی دیگر نباید فراموش کرد که مجتمع فولاد مبارکه یک‌بار دیگر در سال ۹۹ نیز در فهرست تحریمی ایالات متحده قرار گرفته و این بار، وزارت خزانه‌داری آمریکا آن را تحریم کرده است و این در حالی است که با وجود این تحریم‌های ظالمانه که بی‌تردید می‌تواند مانعی جدی در روند فعالیت این مجتمع تولیدی مهم کشور باشد، فولاد مبارکه نه‌تنها از فعالیت‌های خود نکاست بلکه همچنان سودآوری نیز دارد. علاوه بر این، تحریم‌ها باعث شد این شرکت تعداد بسیاری از قطعات مورد نیاز را توسط مهندسان ایرانی بومی‌سازی کند و صرفه‌جویی میلیاردی را به ارمغان بیاورد. در حال حاضر با وجود تحریم‌ها، محصولات فولاد مبارکه با بالاترین استانداردهای جهانی قابلیت صادرات به ۴۰ کشور جهان را دارد. این در حالی است که در طول بیش از ربع قرن از عمر این مجتمع هشت میلیارد دلار برای کشور ارزآوری داشته است.
حرکت ضدتحریمی
بی‌تردید این امر، موضوعی مهم در روند فعالیت‌های این شرکت از یک‌سو و اثرگذاری آن بر اقتصاد کشور است که در سه سال اخیر تحت تاثیر شدیدترین تحریم‌ها قرار گرفته است. این مجتمع، با تعریف برنامه‌ای جدید که ابرپروژه نورد گرم ۲ نامیده می‌شود، حرکت تقابلی خود با برنامه‌های تحریمی ایالات متحده آمریکا را آغاز کرد؛ برنامه‌ای که می‌تواند تمامی محدودیت‌های موجود در بازار فولاد کشور و نیاز نوردکاران را به‌کلی برطرف کند.
صورت مالی شفاف
با همه آنچه گفته شد، هرچند مجلسی‌ها از منظر قانونی و وظایفی که بر عهده دارند، در تحقیق و تفحص از نهادها و شرکت‌های مختلف اختیاراتی دارند و می‌توانند از این ابزار نظارتی پارلمان در راستای شفاف‌سازی استفاده کنند، اما این طرح که ۲۵ آذر امسال در کمیسیون صنایع مجلس به تصویب رسید در میان نمایندگان، مخالفانی دارد؛ نمایندگانی که باورشان بر این است که حمایت از تولید و صنعت کشور باید دست‌کم در سالی که به نام جهش تولید مزین است، دستور کار پارلمان باشد. همچنین این گروه از نمایندگان در رد ادعای موافقان تفحص از این مجتمع، بر صورت‌های مالی شفاف مجتمع فولاد مبارکه تاکید دارند. آنها می‌گویند صورت‌های مالی این مجتمع بزرگ تولیدی کشور، به دلیل حضور در بورس کالا شفاف بوده و همه اطلاعات مالی آن در کدال بورس افشا می‌شود. همچنین سازمان حسابرسی مسوول رسیدگی به حساب‌های این شرکت است و تمام اطلاعات حسابداری را که در شرکت فولاد مبارکه ثبت می‌شود به سهامداران اعلام می‌کند.
فولاد مبارکه؛ سرمایه ملی
۱۹ مهر امسال بود که همزمان با مطرح شدن زمزمه تدوین طرح تحقیق و تفحخص از مجتمع فولاد مبارکه، یکی از نمایندگان مجلس، خواستار حمایت مجلس شورای اسلامی از این مجتمع تولیدی صنعتی مهم کشور به عنوان سرمایه ملی شد. حسین محمد صالحی، نماینده مردم فریدونشهر، چادگان و بویین میاندشت در مجلس تاکید کرد: این شرکت به‌خوبی توانسته است نیاز صنایع پایین‌دست به انواع ورق‌های فولادی را تامین کند و دیدگاه ما این است که فولاد مبارکه منحصر به استان اصفهان نیست، بلکه این مجموعه در حال حاضر در حال ارائه خدمت به کل کشور و مایه خیر و برکت است. او همچنین تاکید کرد: در این راستا از هیچ اقدام قانونی برای تامین نیازهای این شرکت ازجمله تامین مواد اولیه فروگذار نخواهیم کرد. صالحی اقدامات فولاد مبارکه در زمینه استفاده بهینه از منابع آبی و سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته در این حوزه را نشانه نگاه بلندمدت و ذکاوت مدیریت این شرکت در طول سالیان گذشته دانست و ابراز امیدواری کرد با رشد و پیشرفت فولاد مبارکه شاهد توسعه هرچه بیشتر ایران باشیم.
در این زمینه می‌توان به اظهارات یکی دیگر از نمایندگان مجلس یازدهم نیز اشاره کرد؛ قدرت‌الله حمزه‌ای، نماینده مردم اردل، فارسان، کیار و کوهرنگ و عضو کمیسیون شوراها و امنیت داخلی مجلس، تولید اقتصادی، تخصص و توسعه همراه با معنویت را ویژگی بارز فولاد مبارکه می‌داند. این نماینده مجلس هم با اشاره به نقش فولاد مبارکه در افزایش تولید و همچنین افزایش اشتغال‌زایی در کشور، این مجتمع تولیدی را سرمایه ملی دانست و گفت: دستاوردهای این کشور و منافع آن همه کشور را دربر گرفته است.
از سوی دیگر، یکی دیگر از نمایندگان مجلس تاکید دارد که در حمایت از فولاد مبارکه باید نگاه ملی داشته باشیم. حسین رجایی، نماینده لنجان در مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد فولاد مبارکه ظرفیتی ملی است که در همه حوزه‌ها برای کشور منشأ اثر بوده و هست.
روایت رئیس کمیسیون صنایع از مضرات تفحص
هرچند تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه در کمیسیون صنایع مجلس تصویب شده اما عزت‌الله اکبری‌تالارپشتی، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس، تاکید دارد تحقیق و تفحص باید آخرین راهکار باشد، نه اولین قدم برای رفع ابهام‌هایی که ممکن است در ذهن یک یا چند تن از نمایندگان باشد. او با بیان اینکه صنایع متعلق به همه کشور هستند و به ویژه صنایعی مانند فولاد که از صنایع مادر است و چه در زمان حاضر و چه در گذشته، نقش موثری در تامین منابع ارزی برای کشور داشته‌اند، گفت: نباید چنین صنایعی با طرح موضوعاتی مانند تحقیق و تفحص این صنایع تحت تاثیرات منفی قرار گیرند، بلکه باید زمینه‌ای برای تقویت آنها فراهم شود.
تالار پشتی تصریح کرد: صنایعی مانند فولاد و از جمله طرح نورد گرم فولاد مبارکه که طرح تحقیق و تفحص از آن مطرح شده است نقش مهمی در ایجاد اشتغال برای کشور دارند و ممکن است طرح تحقیق از این مجموعه آثار زیانباری به دنبال داشته باشد که هدف نماینده مورد نظر هم نباشد.
خارج از مجلس هم حسن قاضی‌عسگر، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اصفهان، در گفت‌وگویی با اشاره به نقش حیاتی و استراتژیک فولاد مبارکه در اقتصاد کشور تاکید کرده است: همه ما باید از شفافیت و روشن شدن جوانب مختلف امور استقبال کنیم، اما به نظر می‌رسد مطرح شدن موضوع تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه بر پایه برخی مسائل سیاسی است.
پاسخ به دو ادعا
البته برخی منتقدان به دو موضوع آلودگی زیست‌محیطی و مصرف بالای آب مجتمع فولاد مبارکه اشاره می‌کنند. این در حالی است که به گواه مستندات موجود شرکت فولاد مبارکه، این مجتمع صنعتی، در حال حاضر به عنوان بزرگ‌ترین فولادساز کشور، رکورد کمترین میزان مصرف آب در میان دیگر شرکت‌های داخلی و خارجی را دارد و با سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیاردتومانی در ایجاد شبکه فاضلاب، جمع‌آوری، تصفیه و بازچرخانی پساب ۹ شهر اطراف شرکت فولاد مبارکه به میزان ۳۰ درصد از آب مورد نیاز شرکت را از محل بازچرخانی همین پساب‌های تصفیه‌شده شهرهای اطراف که روزی برای محیط زیست معضل نگران‌کننده‌ای بودند، تامین می‌کند. همچنین فولاد مبارکه اولین کارخانه‌ای است که قبل از شروع فرآیند تولید خود، اقدام به احداث تصفیه‌خانه پساب صنعتی کرده است.
فولاد مبارکه، در فهرست صنایع پاک
در همین راستا حجت‌الاسلام محمدتقی نقدعلی، نماینده مردم در مجلس و عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی، اخیراً در گفت‌وگویی با اشاره به ادعای آلایندگی فعالیت مجتمع فولاد مبارکه اعلام کرد: فولاد مبارکه با داشتن کوره‌های قوس الکتریکی در فهرست صنایع پاک قرار دارد. نقدعلی با اشاره به اینکه صنایع بزرگ مهم‌ترین بهره‌بردار پساب‌های تصفیه‌شده هستند، اظهار داشت: بسیاری از صنایع بزرگ اصفهان ناگزیرند تصفیه‌های تکمیلی برای امکان استفاده از پساب را به انجام برسانند تا مجوزهای لازم را از سازمان محیط زیست دریافت کنند. او افزود: اقدامات بسیار خوب شرکت فولاد مبارکه در تصفیه و بازچرخانی پساب صنعتی و سرمایه‌گذاری شرکت سهامی ذوب‌آهن در جمع‌آوری فاضلاب شهرهای اطراف و تولید داخلی مهم و ارزشمند است. این عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس یازدهم، با اشاره به اینکه حساسیت ویژه‌ای در عدم استفاده از سوخت مازوت در استان اصفهان وجود دارد، تصریح کرد: صنایع آلاینده در استان اصفهان موظف شده‌اند نسبت به استفاده از فیلترهای الکترواستاتیک با جدیت اقدام کنند و وبیناری با استاندار و دادستان و دستگاه‌های مربوطه با این موضوع برگزار شد. نقدعلی در ادامه این گفت‌وگو، با تاکید بر اینکه شرکت فولاد مبارکه با به‌کارگیری تکنولوژی روز از صنایع پاک استان اصفهان محسوب می‌شود، گفت: شرکت فولاد مبارکه در راستای مقابله با آلودگی هوا اقدامات ارزنده‌ای کرده است؛ ازجمله آنکه این مجتمع با داشتن کوره‌های قوس الکتریکی انرژی شیمیایی را با تزریق اکسیژن و کربن تامین می‌کند و همین موضوع مانع از آلاینده‌زایی فولاد مبارکه شده است. به گفته این نماینده مجلس، کوره‌های قوس الکتریکی مورد استفاده در فولاد مبارکه بومی‌سازی شده تا علاوه بر کارایی بیشتر محیط زیست را آلوده نکند.
نقش فولاد مبارکه در رشد اقتصادی
ادعاها و نقدها درباره عملکرد و فعالیت مجتمع صنعتی فولاد مبارکه در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از مقامات ارشد کشور در دوره‌های مختلف بر نقش موثر این مجتمع در توسعه اقتصادی کشور تاکید کرده‌اند. برای نمونه می‌توان به اظهارات خردادماه امسال سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره کرد. حسین مدرس‌خیابانی که آن زمان سرپرستی صمت را بر عهده داشت، در حالی که تامین مواد اولیه برای کارخانه‌های فولادی را مهم‌ترین ماموریت وزارت صمت خواند، تاکید کرد: نقش فولاد مبارکه در اقتصاد بی‌نظیر و توسعه‌ای است.
همچنین الیاس حضرتی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم، نیز در گفت‌وگویی با اشاره به نقش فولاد مبارکه در تولید و توسعه فولاد کشور تاکید کرد: به طور مشخص، فولاد مبارکه مرکز ثقل صنعت فولاد کشور است.
همچنین زهرا سعیدی‌مبارکه، نماینده مبارکه در مجلس دهم، هم بر این باور است که فولاد مبارکه پیشران مدرن‌سازی تجهیزات صنعت فولاد است و حضور این مجتمع بر فرآیند توسعه، فرهنگ، سطح دانش، اشتغال‌زایی، پژوهش، آموزش و تجارت تاثیر بسزایی دارد زیرا در اقتصاد امروز جهان صنایع فولادی را مادر صنایع دانسته و رشد توسعه صنعتی هر کشور را وابسته به رشد صنایع فولادی آن کشور عنوان می‌کنند.
فولاد مبارکه از شرکت‌های پیشرو ایرانی است که با ماموریت‌های ایفای نقش محوری در توسعه صنعتی، اقتصادی و اجتماعی کشور و ارتقای سطح فناوری صنعت فولاد، به عنوان سازمانی جهان‌تراز تامین حدود ۵۰ درصد از مصرف فولاد کشور را بر عهده دارد. این مجتمع مهم تولیدی صنعتی کشور، امروز بزرگ‌ترین تولیدکننده ورق‌های فولادی تخت در خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) است؛ با سهم ۲۲درصدی از تولید. همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده آهن اسفنجی در ایران و البته جهان که وجود چنین ظرفیتی در اقتصاد ایران جای تامل بسیار دارد. گفته می‌شود سهم مبارکه، به‌تنهایی، از تولید ناخالص داخلی کشور یک درصد است و این سهم در تولید ناخالص داخلی بخش صنعت به سه درصد می‌رسد. از طرفی مبارکه بزرگ‌ترین شرکت بورسی با ۷۵ هزار میلیارد ریال سرمایه ثبت‌شده، با ارزش حدود ۴۵۰ هزار میلیارد ریال است. مبارکه توانسته است زنجیره تامین گسترده مواد مصرفی، قطعات و تجهیزات بومی‌سازی‌شده شامل ۲۸۰۰ تامین‌کننده خدمات را ایجاد کند.
فولاد مبارکه همچنین فعالیت‌های پژوهشی نیز دارد و بیش از هزار و ۲۰۰ پروژه تحقیقاتی کاربردی و مساله‌محور انجام داده است و بهبود بزرگی را از جنس نوآوری و تعالی عملیات به سرانجام رسانده است. این مجتمع، از سال ۱۳۹۶ با بازنگری سند راهبردی تحقیق و توسعه به سمت رویکرد نوآوری باز و تجاری‌سازی فناوری حرکت کرده است و با الهام از استراتژی‌های جدید شرکت در زمینه کسب دانش فنی و توسعه فناوری فولاد در کشور، نوآوری اساسی و رادیکالی را آغاز کرده است. همچنین با تاسیس مرکز نوآوری و توسعه فناوری، گروه فولاد مبارکه در حال برداشتن گام‌های موثری در این مسیر است و با توجه به توسعه پروژه‌های تحقیقاتی، هم‌اکنون با بیش از ۱۳۰ مرکز تحقیقاتی ارتباط و مراودات تحقیقاتی مستمر دارد.
مسوولیت اجتماعی
مجتمع فولاد مبارکه علاوه بر فعالیت‌های تولیدی خود، به ایفای مسوولیت اجتماعی نیز می‌پردازد. در سال اخیر می‌توان به اقدامات این مجتمع برای کنترل بیماری کووید ۱۹ اشاره کرد؛ موضوعی که تحسین سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را نیز به دنبال داشت. وزیر بهداشت در نامه‌ای به مدیر عامل فولاد مبارکه تاکید کرد: فولاد مبارکه از ابتدای شیوع ویروس کرونا به یاری مدافعان سلامت پرداخت و اختصاص ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه این شرکت برای تجهیز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی استان اصفهان و برخی مناطق کم‌برخوردار کشور به‌منظور خرید تجهیزات موردنیاز درمان مبتلایان به بیماری کرونا از جمله اقدامات صورت‌گرفته در این زمینه بوده است. فولاد مبارکه در راستای عمل به مسوولیت‌های اجتماعی خود وجوه موردنظر را به خرید تجهیزات از جمله ونتیلاتور، دترجنت، مواد ضدعفونی‌کننده، ماسک و... اختصاص داده است. بر اساس آنچه در این نامه آمده است، تامین اکسیژن رایگان بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان اصفهان توسط فولاد مبارکه تا پایان بیماری کرونا یکی‌دیگر از اقدامات تاثیرگذار فولاد مبارکه در حوزه حمایت از جبهه بهداشت و سلامت کشور بوده است که در شرایطی آغاز شد که برخی سودجویان در‌صدد سوءاستفاده مالی و بهره‌برداری از شرایط ناشی از بحران کرونا بودند و بیمارستان‌ها به جهت کمبود اکسیژن و بروز بازار سیاه به وجود‌آمده با مشکلاتی روبه‌رو شده و در این شرایط بود که فولاد مبارکه پیشتاز ارائه اکسیژن رایگان به بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور شد.
