بررسی کارنامه اقتصادی اصفهان در یک سال ملتهب
افول کشاورزی و رکود صنعت
رشد خدمات، افول کشاورزی
بررسی آمار شاغلان بخش‌های مختلف در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که بیشترین شاغلان اصفهانی با نرخ ۵۰ درصد در بخش مشاغل خدماتی مشغول به کار بودند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳.۱ درصد افزایش‌یافته است و پس‌ازآن شاغلان بخش صنعت با ۴۱.۴ درصد و بخش کشاورزی با ۸.۴ درصد قرار دارند. هر دو بخش نسبت به سال ۱۴۰۰ به ترتیب کاهش ۲.۴ درصدی و ۰.۹ درصدی داشته است. سهم شاغلان بخش خصوصی از کل شاغلان هم با رشد ۰.۲ درصدی به ۸۷.۳ درصد رسید. طبق نتایج آماری مرکز آمار فعالیت‌های خدماتی در استان‌ها بیشترین اثر‌گذاری را در رشد مثبت اقتصادی دارد به‌طوری‌که در سال ۹۷ اصفهان با ۶.۲۷ درصد بیشترین سهم در محصول ناخالص داخلی را پس از تهران و خراسان رضوی داشته است.
همچنین نگاهی به بخش گردشگری نشان می‌دهد که اعداد و ارقام عجیب و چشمگیر در برخی از آمارها ثبت‌شده که بدون شک، مهم‌ترین عامل آن، رفع محدودیت‌های کرونا و افزایش سفر گردشگران داخلی و خارجی به اصفهان در مقایسه با سال ۱۴۰۰ بوده است.
تعداد کل بازدیدکنندگان از آثار تاریخی استان اصفهان در سال گذشته دو میلیون و ۴۳۹ هزار نفر بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن افزایش ۲۶۵ درصدی را نشان می‌دهد. سال ۱۴۰۱ تعداد کل گردشگران داخلی بازدیدکننده از آثار تاریخی اصفهان دو میلیون و ۳۶۲ هزار نفر با افزایش ۲۵۹ درصدی و تعداد گردشگران خارجی بازدیدکننده ۷۷ هزار ۲۲۷ نفر با افزایش ۶۵۰ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ بود. با توجه به شرایط حاکم بر دوران کرونا، تاثیر بسزای آن بر بخش گردشگری و تعطیلی بسیاری از واحدهای تفریحی و گردشگری و کاهش شدید تعداد گردشگران به‌ویژه خارجی، لازم است که آمار گردشگری با دوران قبل از کرونا و در طول پنج سال گذشته سنجیده شود تا تصویر درستی از چگونگی رشد و توسعه آن به دست آورد. نگاهی به آمار گردشگری استان اصفهان در سال‌های قبل از کرونا نشان می‌دهد در سال ۹۷ که با اوج‌گیری تعداد گردشگران مواجه بود، بازدیدکنندگان داخلی از آثار تاریخی اصفهان ۲ میلیون و ۷۵۸ هزار و گردشگران خارجی ۴۲۱ هزار و ۵۹۰ نفر بودند که این تعداد در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به دلایل مختلفی ازجمله تحریم‌ها و شیوع کرونا به‌مرور کاهش یافت و به ترتیب به ۱۹۹ هزار گردشگر داخلی و ۶۸۳ گردشگر خارجی در سال ۹۹ رسید. هرچند در سال ۱۴۰۱ این آمار مقداری بهبود یافت و تعداد گردشگران داخلی و خارجی افزایش یافت اما گردشگری خارجی اصفهان همچنان با شرایط مطلوب سال ۹۷ فاصله دارد. شاخص‌های گردشگری سال قبل نشان می‌دهد که درصد اِشغال اتاق‌‌ها ۱۶.٦ درصد بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵.٦درصد افزایش را نشان می‌دهد. متوسط روزهای اقامت گردشگران داخلی در مدت‌زمان یادشده در استان اصفهان ۱.۵۵ روز و گردشگران خارجی ۲.۲۸ روز بود که زمان اقامت گردشگران داخلی نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳.۳ درصد رشد و برای گردشگران خارجی با کاهش ۰.۹ درصدی همراه بود.
پس‌لرزه حذف ارز ۴۲۰۰
شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی استان اصفهان نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در سال گذشته در این منطقه به ۱۰.۷ درصد رسید که نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته ۰.۱ درصد رشد داشت، همچنین نرخ بیکاری در بین جوانان ۱۸ تا ۳۵ سال معادل ۱۷.۲ درصد بود که نسبت به سال قبل آن ۰.۳ درصد کاهش یافت. نرخ بیکاری مردان ۸.۹ درصد و در بین زنان ۱۸.۸ درصد بود که نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب ۰.۴ درصد کاهش و ۲.۳ درصد رشد نشان می‌دهد. همچنین نرخ بیکاری مناطق شهری ۱۱.۵ و نرخ بیکاری مناطق روستایی ۴.۷ درصد است که نسبت به مدت مشابه سال قبل آن به ترتیب ۰.۱ درصد کاهش و ۰.٦ درصد افزایش مواجه بود. نرخ مشارکت اقتصادی استان فقط ۴۱.۵ درصد، نرخ مشارکت مردان ۶۸.۲ درصد و نرخ مشارکت زنان عدد عجیب ۱۵ درصد بوده است؛ یعنی فقط ۱۵ درصد زنان اصفهانی دنبال کار می‌گردند و مابقی از یافتن کار ناامید شده و یا به‌واسطه گری و مشاغل خانگی مشغول هستند.
نرخ تورم نیز در ماه اسفند سال قبل بر مبنای سال پایه ۱۴۰۰، ۴۷.۵ درصد بوده که این نرخ در فروردین همان سال ۳۹.٦ درصد گزارش‌شده است. شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای اصفهانی بر مبنای سال پایه ۱۴۰۰ معادل ۱۳۲، بوده که رشد ۳۲ درصدی را نشان می‌دهد. رشد نرخ تورم به‌صورت محسوس به علت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در ابتدای سال و جهش قیمت ارز در ماه‌های پایانی سال گذشته بود.
دردسر رشد سپرده
مانده کل سپرده‌ها در بانک‌های استان اصفهان سال گذشته ۳ هزار و ۴۱۰ میلیارد تومان بود که نسبت به سال قبل آن ۲۶.۲ درصد رشد داشته که خبر خوبی برای اقتصاد استان نیست. این ارقام بیش از هر چیز نشان از ناامنی بیشتر فضای سرمایه‌گذاری در تولید دارد. به این معنا که سال گذشته اصفهانی‌ها ترجیح دادند در شرایط فعلی اقتصادی سرمایه‌های سرگردان خود را به‌جای واردکردن در چرخه تولید، با حاشیه ریسک حداقلی در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند. گذشته از آنکه به دلیل افت شدید ارزش ریال در ماه‌های پایانی سال گذشته، ارزش واقعی این میزان سپرده در سال ۱۴۰۱ از ارزش واقعی سپرده بانکی مردم استان در پایان سال ۱۴۰۰ کمتر است. آنچه این نظریه را تایید می‌کند حجم زیاد خروج پول نقد از بانک‌ها، افزایش حجم پول داغ و رشد سفته‌بازی در بازارهای مالی و طلا در زمستان سال گذشته بود. همچنین میزان تسهیلات به منابع بانکی در سال گذشته در استان اصفهان ۷۷ درصد بود که نسبت به سال قبل آن ۱۰ درصد رشد نشان می‌دهد.
رشد درآمد استان
حجم صادرات از مبدا تولید در استان اصفهان در سال گذشته معادل ۶۷۰۳ هزار تُن و ارزش ۳۳۹۱ میلیون دلار به ترتیب با کاهش ۷.۸ درصدی و ۲.۱ درصدی نسبت به سال قبل بود. ارزش میزان واردات از گمرکات استان ۷۳۷ میلیون دلار بوده که در ظاهر تراز تجاری استان را مثبت نشان می‌دهد.
ازآنجایی‌که از میزان صادرات نفتی و غیرنفتی استان عدد دقیقی در دسترس نیست بنابراین نمی‌توان در این خصوص اظهارنظر کرد. همچنین درآمدهای مالیاتی استان اصفهان در سال گذشته بیش از ۱۸ هزار میلیارد تومان بود که نسبت به سال قبل آن ۵۹.۸ درصد افزایش نشان می‌دهد. افزایش درآمدهای استان بیانگر این موضوع است که اصفهان سال گذشته نیز بعد از پایتخت بیشترین پول را وارد خزانه کشور کرده و بار هزینه‌های چند استان دیگر را بر دوش کشیده است.
بررسی آمار مخابراتی و ارتباطی نیز نشان می‌دهد که ضریب نفوذ تلفن ثابت در استان اصفهان ۴۶.۲ درصد بوده و همچنین ضریب نفوذ تلفن همراه اول به ۱۰۹.۴ درصد، ایرانسل به ۵۹.۱ درصد و رایتل به ۶.۴ درصد رسیده است.
افزایش تولید تخم‌مرغ، افت تولید پروتئین
در بین محصولات پروتئینی گوشت قرمز، گوشت مرغ، شیر و تخم‌مرغ بیشترین میزان رشد تولید استان مربوط به تخم‌مرغ بود، به‌طوری‌که تولید آن به ۱۵۴ هزار تُن رسید که نسبت به سال قبل آن ۲۷.۳ درصد افزایش نشان می‌دهد. تولید گوشت قرمز ۷۱۵۰۰ تن بود که با ۰.۱ درصد کاهش تولید مواجه شد. گوشت مرغ هم با ۱۵۹ هزار تن تولید، ۲۰.۵ درصد کاهش تولید را ثبت کرد. یکی از دلایل اصلی کاهش میزان تولید گوشت مرغ در سال گذشته، حذف ارز ترجیحی و تغییر قیمت مرغ بود.
در اقتصاد، شاخص‌های کلیدی مانند نرخ تورم، نرخ بیکاری، رشد اقتصادی و میزان تسهیلات بانک‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. این آمار وضعیت کلی جامعه را در بخش اقتصاد نشان می‌دهد و لازم است با توجه به آن‌ها، برنامه‌ریزی‌های لازم برای آینده و بهبود شرایط انجام شود.
پس‌لرزه جهش ارز
سال گذشته به دلیل حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، وقوع حوادث اجتماعی و سیاسی، جهش ارزی و دورنمای خاکستری اقتصاد، حوزه تولید استان کارنامه مثبتی نداشت، به‌طوری‌که تعداد جواز صنعتی صادرشده با ۹۶۷ فقره، کاهش ۳۸.۳ درصدی را ثبت کرد. همچنین میزان سرمایه‌گذاری صنعتی ۷۴۷ هزار میلیارد ریال بود که کاهش ۱۲.٦درصدی داشت. تعداد اشتغال ایجادشده ۲۹۳۵۰ نفر با کاهش ۳۱.۵ درصدی مواجه بود. کالاهای شاخص استان هم افت تولید را تجربه کردند تا دوران رکود صنایع در استان به ثبت برسد. تولید فولاد بیش از ۷ میلیون تن بود که کاهش ۳۰.۹ درصدی داشت. تولید انواع سواری با ۲۴ هزار دستگاه، کاهش ۷۵.۹ درصدی داشت. بیشترین میزان تولید استان نخ فیلامنت پلی‌استر با ۶۱۰ هزار تن و رشد ۴۸۶ درصدی بود. همچنین رشد تولید انواع لوازم‌خانگی نیز در استان ثبت شد. تلویزیون با ۳۳.۷ درصد، لباسشویی با ۲۹.۵ درصد و یخچال و فریزر با ۱۹.۷ درصد رشد مواجه شدند.
معادن استان هم وضعیت بهتری نداشتند. تعداد معادن فعال استان با ۸۷۴ واحد، ۲ درصد رشد داشتد. میزان برداشت از معادن استان ۳۴ میلیون تن با ۹.۷ درصد رشد بود. تعداد پروانه‌های صادره ۳۴ فقره با ۱۷.۲ درصد رشد، نرخ سرمایه‌گذاری یک‌میلیون و ۴۵۳ هزار میلیون ریال با ۳۵.۶ درصد کاهش رشد و تعداد اشتغال ۲۵۲ نفر با ۱.٦درصد کاهش رشد بود. کارنامه سال گذشته اقتصاد استان باعث شد تا نمره شاخص بهبود محیط کسب‌وکار در زمستان سال قبل استان اصفهان برابر ۵.۹۳ شود که نسبت به پاییز سال قبل افت ۰.۱۲ درصدی داشته است. اولین پس‌لرزه افت شاخص مولفه‌های کسب‌وکار در استان رشد نرخ بیکاری است. اصفهان استانی کارگری است و نسبت به جمعیت خود تعداد کارمند کمتری دارد؛ بنابراین با توجه به مهاجرپذیر بودن اصفهان، افت شاخص‌های محیط کسب‌وکار لطمات جبران‌ناپذیر اقتصادی و اجتماعی به نصف جهان وارد می‌کند.
استان‌های اصفهان، قم و البرز در شاخص تعداد کارمندان، پایین‌ترین رتبه‌ها رادارند؛ به‌طوری‌که به ازای هر هزار نفر جمعیت اصفهان، ۲۰ نفر کارکن دولت وجود دارد. علاوه بر رتبه ضعیف شاخص بهبود محیط کسب‌وکار استان، جدیدترین داده‌های خردادماه نشان می‌دهد اصفهان؛ با رتبه ۳۱ قعرنشین وضعیت پاسخگویی استان‌ها در صدور مجوزهای کسب‌وکار بوده است.
