در فهرست رده‌بندی بهترین شهرهای دانشجویی سال ۲۰۲۴ که به تازگی توسط وب سایت رسمی رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان(QS)، منتشر شده است، شهر لندن برای چندمین سال پیاپی به‌عنوان «اولین شهر دانشجویی جهان» انتخاب شد. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر پدیده مهاجرت دانشجویان و نخبگان رو به افزایش است، آشنایی با معیارها و علت‌هایی که برخی شهرها به‌عنوان بهترین شهر دانشجویی انتخاب می‌شوند نکته‌ای حائز اهمیت است.    بر اساس این رتبه‌بندی، ۱۰ شهر برتر دانشجویی جهان در سال ۲۰۲۴ عبارتند از:

۱- لندن (انگلیس)/   ۲- توکیو (ژاپن)  /   ۳- سئول (کره جنوبی)/  ۴- ملبورن (استرالیا)/  ۵- مونیخ (آلمان)/   ۶- پاریس (فرانسه)  /   ۷- سیدنی (استرالیا)  / ۸- برلین (آلمان) و زوریخ (سوئیس)/  * هیچ دانشگاهی حائز رتبه نهم نشده است/  ۱۰- بوستون (آمریکا)

لندن پایتخت کشور انگلستان، علاوه بر اینکه «بهترین شهر دانشجویی جهان» شناخته می‌شود، نیز به‌عنوان ششمین شهر گران و پر هزینه دنیا برای زندگی معروف است. لقب شهر گران و پرهزینه، برای یک شهر ویژگی مثبتی تلقی نمی‌شود، اما با این وجود، این شهر به مطرح‌ترین شهر جهان در زمینه دانشجویی تبدیل شده است. قرار گرفتن این دو عنوان، یعنی «ششمین شهر گران» و «بهترین شهر دانشجویی» در کنار یکدیگر باعث می‌شود، در مورد ویژگی‌هایی که می‌تواند یک شهر را از نظر دانشگاهی و دانشجویی در جهان مطرح کند کمی بیشتر تامل کنیم.  

مهم ترین فاکتورها برای انتخاب بهترین شهرهای دانشجویی جهان به معیارهای ۱) رتبه‌بندی دانشگاه‌های موجود در آن شهر ۲) ترکیب دانشجویی ۳) مطلوب بودن شرایط شهر ۴) فعالیت کارفرما، ۵) مقرون به صرفه بودن و ۶) صدای دانشجویان بستگی دارد.  

بر اساس معیار «رتبه‌بندی دانشگاه‌های موجود در شهر»، مباحث مربوط به کیفیت و به تبع آن رتبه بندی دانشگاه‌ها در سطح جهان مطرح می‌شود. «ترکیب دانشجویی» به‌عنوان یکی دیگر از فاکتورهای موثر، به این نکته که چه ترکیبی در شهر متناسب با شهر دانشجویی مانند وجود محوطه دانشگاه‌ها در جهت پاسخ به نیازهای دانشجویان وجود دارد، اشاره می‌کند. همچنین، در فاکتور «مطلوب بودن شرایط شهر»، طیف گسترده‌ای از شرایط مختلف مانند امنیت و میزان انواع آلودگی‌ها را شامل می‌شود. بر اساس رتبه‌بندی فارغ التحصیلان در QS، مشخص می‌شود که کدام شهرها بیشترین زمینه شغلی را برای فارغ التحصیلان فراهم می‌کنند، این معیار تحت عنوان «فعالیت کارفرما» ارزیابی می‌شود. «مقرون به صرفه بودن» از دیگر عوامل تاثیرگذار در این انتخاب است که بر اساس آن هزینه‌های تحصیل و زندگی مدنظر قرار می‌گیرد. علاوه بر ارزیابی فاکتورهای ذکر شده، بر اساس معیار «صدای دانشجویان»، دانشجویان بین المللی می‌توانند نظرات خود را آزادانه در مورد شرایط و کیفیت وضعیت تحصیلی و زندگی در شهری که در آن مشغول به تحصیل و زندگی هستند، بیان کنند.  

در یک نظرسنجی انجام شده، از میان ۱۷ هزار شرکت کننده از ۱۹۴ کشور دنیا، بیش از ۱۱ هزار نفر مایل به تحصیل در دانشگاه‌های شهر لندن هستند. دو عامل بسیار تاثیر گذار برای انتخاب لندن به‌عنوان «بهترین شهر دانشجویی جهان» دو فاکتور «نظر دانشجو» با امتیاز ۹۸.۴  و «رتبه بندی دانشگاه‌های جهانی» با امتیاز ۹۴.۹ بوده است.  

در همین حال شهر توکیو امسال به‌عنوان دومین شهر از «بهترین شهرهای دانشجویی جهان» شناخته شد. توجه به برخی از فاکتورهای مهم از جمله امنیت، فرهنگ و سنت این شهر را به شهری دانشجو محور در سراسر دنیا تبدیل کرده است.  

امسال توکیو، پایتخت کشور ژاپن که بارها  نامش در میان شهرهای برتر دانشجویی دیده می شد، باز هم طبق معمول جزو برترین ها قرار گرفت و به‌عنوان دومین شهر در فهرست  «بهترین شهرهای دانشجویی جهان» در وب سایت رسمی رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان (QS)، معرفی شد. این شهر برای سال ۲۰۲۴، از میان بهترین شهرهای دانشجویی جهان، در رتبه دوم قرار گرفت.  

از میان ۱۶۰ شهر معرفی شده در این وب سایت، متاسفانه هیچ نامی از شهرهای ایران به‌عنوان «شهرهای برتر دانشجویی» به چشم نمی‌خورد، در حالی که انتظار می‌رود با وجود ظرفیت‌های فرهنگی، طبیعت غنی و سطح علمی اساتید و پژوهشگران ایرانی، در این فهرست نام شهرهای ایران نیز دیده شود. این موضوع باعث شد تا فاکتورهای لازم برای انتخاب شهرها و نیز ویژگی‌های بارز شهر توکیو را که به‌عنوان «بهترین شهرهای دانشجویی جهان» در سال ۲۰۲۴ شناخته شده است را به اختصار بررسی کنیم، امید می‌رود که شناخت نقاط قوت این شهرها نقش موثری را در مطرح شدن شهرهای ایران در عرصه‌های جهانی و در سطوح علمی و آکادمیک ایفا کند.

فاکتورهای مهم برای انتخاب بهترین شهرهای دانشجویی جهان

مهم‌ترین فاکتورها برای انتخاب «بهترین شهرهای دانشجویی جهان» با عناوین ۱) رتبه‌بندی دانشگاه‌های آن شهر ۲) ترکیب دانشجویی ۳) مطلوب بودن شرایط شهر ۴) فعالیت کارفرما، ۵) مقرون به صرفه بودن و ۶) صدای دانشجویان معرفی شده است.   

از این‌رو، کیفیت امور آموزشی، وجود محوطه‌های متناسب با سلیقه و نیاز دانشجویان در شهر، شرایطی مانند امنیت، پاکی هوا و اموری از این دست که ماندن در یک شهر را دلپذیر می‌کند، همچنین، وجود فرصت‌های شغلی برای دانشجویان پس از فارغ التحصیلی، میزان هزینه‌های مربوط به زندگی در شهر و نیز صدای دانشجویان، از جمله مسائل مهمی هستند که توجه و پرداختن به آن‌ها می‌تواند یک شهر را در صدر فهرست «بهترین شهرهای دانشجویی جهان» قرار دهد.

چرا توکیو شهر مورد علاقه دانشجویان است؟

دانشگاه توکیو، دانشگاه سوفیا و دانشگاه کیئو از جمله دانشگاه‌های شناخته شده ژاپن در عرصه جهانی هستند. دانشگاه کیئو (Keio University)، که با شعار «قدرت قلم از قدرت شمشیر بیشتر است» شناخته می‌شود، در فهرست رتبه بندی QS، یکی از ۱۰ دانشگاه برتر ژاپن به محسوب می‌شود. همچنین، دانشگاه توکیو (Tokyo University) با رتبه جهانی ۲۸ یکی از معروف‌ترین دانشگاه در سراسر دنیا است.

اهمیت فرهنگ، سنت و امنیت در جذب دانشجویان بین‌المللی

با توجه به اینکه شناخت و شهرت یک شهر از زبان، آداب و فرهنگ آن شهر جدا نیست، به جرات می‌توان گفت، یکی از دلایل محبوبیت شهر توکیو نزد دانشجویان، زبان، فرهنگ، سنت‌ها و غذاهای این شهر است. نکته جالب اینکه علیرغم گذشت زمان بسیار از شکل گیری برخی از این سنت‌ها، اما همچنان مردم ژاپن به آداب دیرینه کشور خود پایبند هستند و امروزه، در عصر تکنولوژی، این پایبندی به سنت‌های دیرینه، نقطه قوتی برای جذب دانشجویان به این کشور شده است. برای دانشجویان تازه وارد به توکیو، زبان، فرهنگ  و سنت  این شهر از جاذبه خاصی برخوردار است.  برای مثال یکی از سنت‌های این کشور که به شکلی به محیط دانشگاهی نیز وارد شده، سنت پوشیدن یوکاتا (لباس ژاپنی) است. در ژاپن، روزی به نام «روز یوکاتا» وجود دارد. در چنین روزی تمام دانشجویان، اساتید و کارکنان، در حالی که یوکاتا بر تن دارند به دانشگاه می‌روند و محیط دانشگاه با یوکاتاهای رنگی، شور و سرزندگی خاصی به خود می‌گیرد.  

در چنین روزی دانشجویان در کنار یکدیگر شاد بودن، نوشیدن چای ژاپنی و خوشنویسی کانجی را تجربه می‌کنند.  

استقبال و خوش برخوردی با افراد غریبه و تازه وارد به این کشور یکی از فاکتورهای مهم در موفقیت شهر توکیو محسوب می‌شود. علاوه بر این، امنیت، از دیگر عوامل جذب و علاقمندی دانشجویان بین‌المللی به تحصیل در شهر توکیو است. بر اساس آمار موجود، توکیو به‌عنوان یکی از امن‌ترین شهرهای جهان با کمترین نرخ جرایم شناخته می‌شود.