اخبار باشگاه اقتصاددانان

فراگیری اینترنت پرسرعت و استفاده عمومی از تلفن‌های همراه هوشمند، فضا را برای تغییر فاز پول فراهم کرده است. در عصر هوش مصنوعی و داده‌های بزرگ، سبک و سیاق زندگی مالی افراد به واسطه ساده‌سازی امور و بسترهای بزرگی نظیر تجارت و پول دیجیتال تغییر کرده و نوع خاصی از اقتصاد را ایجاد کرده است. یک گزارش رسمی که در مجله آنلاین مدیوم منتشر شده، نشان می‌دهد بیش از ۱۰۵ کشور دنیا با آگاهی کامل از این تغییر ساختاری به سمت عرضه و انتشار پول دیجیتال ملی حرکت کرده‌اند که دامنه آنها از استرالیا و تایوان و روسیه تا آمریکای جنوبی را در بر می‌گیرد. این تحول نشان می‌دهد پول به عنوان یکی از پل‌های بزرگ تحول اقتصادی دوباره در حال پوست انداختن است و CBDCها یا ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی یکی از نشانه‌های این روند هستند. باشگاه اقتصاددانان به همین بهانه پرونده‌ای پیرامون تحولات تاریخ پول و تاثیر و تاثرات این مفهوم بر اقتصاد و جوامع بشری را مورد بررسی قرار داده و از زاویه CBDCها به اهمیت این موضوع برای اقتصاد ایران پرداخته است.

پول چیست؟ جواب ساده این است که پول ابزاری است برای تبادل ارزش و نماد اعتبار؛ اما ارزش و اعتبار چه معنایی داشته و چگونه تولید می‌شوند؟ برای به دست آوردن فهمی پایه‌ای و عمیق از پول، ارزش و اعتبار باید به زمان شروع تبادل ارزش و اعتبار در تاریخ بشر رفته و داستان ابداع پول را از ابتدا تا به امروز مورد بررسی قرار دهیم. بر اساس روایت تاریخ، انسان های اولیه از روش تهاتر برای تبادل ارزش (کالا، خدمات) استفاده می‌کردند. در این روش، به عنوان مثال، کشاورز از دامدار مقداری شیر یا محصولات دامی دیگر می‌گیرد و «قول» می‌دهد که فلان مقدار محصول کشاورزی (میوه، گندم و غیره) را بعد از برداشت محصول در ازای آنچه امروز دریافت کرده است به دامدار دهد.

در دنیای امروز که تکنولوژی به‌سرعت در حال پیشرفت است، بانک‌های مرکزی در بسیاری از کشورها به سمت ایجاد و راه‌اندازی ارزهای ملی دیجیتال (CBDC) حرکت کردند. این تغییر نه‌تنها به عنوان یک پاسخ به چالش‌های اقتصادی و مالی موجود، بلکه به عنوان یک فرصت برای بهبود نظام مالی و اقتصادی کشورها تلقی می‌شود. یکی از دلایل اصلی این شیفت، نیاز به افزایش کارآیی سیستم‌های پرداخت است. با استفاده از CBDC، انتقال پول می‌تواند سریع‌تر، ارزان‌تر و ایمن‌تر انجام شود، که این امر به‌ویژه در زمان بحران‌های اقتصادی یا شیوع پاندمی‌هایی همچون کووید-۱۹ اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همچنین، CBDC می‌تواند به کاهش هزینه‌های نقدی و افزایش شفافیت مالی کمک کند، زیرا تراکنش‌های دیجیتال به‌راحتی قابل‌پیگیری و نظارت هستند.

از همان ابتدای تاریخ بشر، روش مبادله کالابه‌کالا برای رفع این نیاز مورد استفاده قرار می‌گرفت. در همین راستا، امروزه نیز پول دیجیتالی به عنوان آخرین نسل پول مورد استفاده قرار گرفته است. ویژگی‌ اصلی ارزهای دیجیتال این است که رمزنگاری شده‌اند و با این اقدام، از جعل پول جلوگیری شده است.