عوامل موثر بر ریزش و خروج پول بررسی شد؛
ایست پرتکرار بورس
پس از پیشروی شاخص کل تا آستانه کانال ۳میلیون‌واحدی، کمتر کسی فکرش را می‌کرد بورس بریزد و تاخت‌و‌تاز دلار و سکه آغاز شود. این وضعیت در حالی است که عوامل بنیادی بازار سهام نیز حکایت از آماده بودن شرایط برای ورود مجدد به روند صعودی دارند؛ به‌طوری‌که در صورت مخابره سیگنال‌های موثر، رشد بازار با روند مطلوبی ادامه خواهد یافت.
کارنامه ضعیف
ریزش ۲درصدی و خروج بیش از ۲همت پول از تالار شیشه‌ای، آن هم در نخستین روز هفته، کافی بود تا اهالی بازار سهام در این روز شرایط متعادلی را تجربه نکنند. حدود یک ماه است که بورس از رونق و جهش دور مانده است. در‌حالی‌که به نظر می‌رسید بورس‌بازان وارد فاز اصلاح شده‌اند اما این فاز مجددا به درازا کشیده و پول سهامداران خرد با قدرتی فراوان از گردونه معاملات سهام خارج می‌شود.
روز گذشته شاخص کل بورس با ریزش بیش از ۲درصدی نشان داد با تعادل نسبی فاصله زیادی دارد. اما چرا بورس چنین شرایط نامطلوبی را تجربه می‌کند؟ عدم تعادل در بازار مذکور نتیجه سه عامل «حضور کمرنگ معامله‌گران در دادوستد سهام»، «روند افزایشی قیمت‌ها در بازارهای ارز و طلا» و «همچنین کمبود نقدینگی در بازار سهام» است که عایدی برای سهامداران نداشته است.
برآیند رفتار شاخص در جریان معاملات روز شنبه باعث شد کارنامه بورس تهران از ابتدای بهمن‌ماه با افت ۲.۶۶درصدی نماگر اصلی بازار همراه شود. با توجه به آنچه در بازار سهام می‌گذرد، اکنون یک پرسش مهم مطرح می‌شود: چه سناریوهایی بعد از ریزش ۲درصدی در انتظار بورس است؟ با توجه به اینکه هیجانات حاکم بر بازارها منشا سیاسی دارد، این‌طور می‌توان گفت: وضعیت متغیرهای اثرگذار بر روند بازار سهام نقش کلیدی در سناریوهای احتمالی ایفا می‌کنند. با توجه به آنچه در صحنه بازارها می‌گذرد بورس از این پس می‌تواند دو مسیر متفاوت را در پیش بگیرد؛ در نخستین سناریو، شاخص‌ها مجددا در مسیر نزولی حرکت خواهند کرد و ممکن است شاهد سقوط هر دو نماگر اصلی بازار از از مقادیر کنونی باشیم. تکنیکالیست‌ها می‌گویند در صورت محقق شدن این سناریو، کاهش افت شاخص تا کانال ۲میلیون و ۶۰۰هزار واحدی محتمل است.
سناریوی بعدی برگشت قیمت‌ها از پله‌های ابتدایی کانال ۲میلیون و ۷۰۰هزار واحدی است که شاخص کل در ادامه این مسیر می‌تواند قله تجربه‌شده در نوزدهم دی‌ماه را مجددا فتح کند. این سناریو به وضعیت سیاست خارجی کشور وابسته است. هر سیگنال مثبت در این زمینه به‌سرعت می‌تواند پول را وارد بازار سهام کند. البته شرایط بازارهای موازی نیز در این خصوص بسیار مهم و اثرگذار تلقی می‌شود.
در پی بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، او در کنار امضای یادداشتی برای «فشار حداکثری اقتصادی» بر ایران، اما بر تمایلش برای رسیدن به توافق با کشورمان و گفت‌وگوی مستقیم با رئیس‌جمهور ایران نیز تاکید کرده است. این مواضع دوگانه و خصمانه رئیس‌جمهوری آمریکا علیه ایران، واکنش مقامات کشور را در یک هفته گذشته در بر داشت و بازارها وارد فاز هیجانی شدند. در همین مسیر شاخص کل بورس پس از رکوردشکنی‌های پی‌در‌پی از ابتدای آبان تا ۲۱دی‌ماه (۲میلیون و ۹۴۴هزار واحد) سرانجام از حرکت در مسیر صعودی بازماند و افت ۷.۴۱درصدی را از آن زمان تا پایان معاملات دیروز رقم زد. اکثر سهام مورد اقبال بازار که با اخبار افزایش بهای دلار توافقی و سیگنال‌های مثبت از مذاکرات احتمالی میان ایران و آمریکا رشد بی‌وقفه حتی بالای ۵۰درصد را تجربه کرده بودند، در دادوستدهای هفته‌های اخیر، در گام نخست به‌دلیل شناسایی سود و در گام بعد وزن‌دهی بیشتر سهامداران به عوامل منفی، تحت فشار عرضه قرار گرفته و با کاهش قیمت مواجه شدند.
بورس تهران از روز شنبه و در ادامه مسیر نزولی روزهای قبل مجددا روندی ناامیدکننده به خود گرفته است. با رکوردشکنی‌های پی‌در‌پی خروج پول از این بازار، آیا می‌توان انتظار داشت نشانه‌های غلبه تقاضا بر معاملات سایه افکند؟ روز گذشته هیجان فروش سهام منجر به عقب‌نشینی شاخص کل تا سطح ۲میلیون و ۷۲۶هزار واحدی شد. افت ۲.۰۸درصدی دماسنج اصلی بورس در جریان معاملات شنبه، بیشترین افت روزانه این نماگر در ۱۳۰روز معاملاتی اخیر است. آخرین باری که نماگر اصلی بازار سهام با افتی بیش از این مقدار مواجه شده بود، به چهاردهم مرداد امسال بازمی‌گردد که در آن روز شاخص کل با افت ۲.۹۸درصدی همراه شد. شاخص هم‌وزن نیز کاهش ۱.۵۶درصدی را تجربه کرد و تا سطح ۸۴۶هزار واحدی عقب‌نشینی کرد. شاخص کل فرابورس نیز با کاهش ۱.۳۹درصدی همراه شد.
توقف عجیب دلار توافقی
کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که علاوه‌بر ردپای ریسک‌های سیاسی در ریزش اخیر بورس، تغییر رفتار دلار توافقی نیز سبب شده بورس از این محل محرک مثبتی دریافت نکند. دلار توافقی در اتفاقی غیر‌منتظره و در‌حالی‌که بورس نیاز به یک محرک قدرتمند دارد، با عقب‌نشینی از کانال ۶۷هزار تومان همراه شد و به ۶۶هزار و ۸۷۶تومان رسید. بعد از رشدهایی که در نرخ دلار نیمایی و سپس دلار توافقی مشاهده شد، سیاستگذار به این نرخ اجازه رشد بیشتر را نداد تا مجددا اختلاف میان نرخ دلار موثر بر سود شرکت‌ها با دلار بازار آزاد به مقادیر بیش از ۳۰درصد افزایش پیدا کند.
همین موضوع یکی از دلایل عدم تمایل به بازار در مقطع کنونی را متذکر می‌شود. طبق مشاهدات به‌عمل‌آمده هرچه شکاف میان ارقام رسمی و غیر‌رسمی بازار افزایش یابد، انتظارات تورمی موجود در فضای بازار نیز بیشتر شده و در نتیجه زمینه‌ساز رشد مثبت نرخ ارز در معاملات بازار آزاد می‌شود.
از سوی دیگر فعالان بازار معتقدند به‌رغم تشکیل حباب در بازارهای ارز، طلا و سکه، هنوز این بازارها برای فعالان اقتصادی جذاب‌اند و در صورت پیشروی ریسک‌های سیاسی، فضا برای رشدهای بیشتر قیمت در بازارهای موازی وجود دارد. اما نگرانی از افزایش حباب قیمتی در آینده بازارهای مزبور در صورت تداوم مسیر صعودی بی‌وقفه وجود دارد که می‌تواند آلارم هشدار در بورس را به صدا درآورد.بورس تهران از ابتدای آبان‌ماه تا ۲۱دی‌ماه را با جهشی پرشتاب و ثبت رکوردهای طلایی سپری کرد. عبور از سقف تاریخی و رسیدن به محدوده‌های فراتر از ۲میلیون و ۹۰۰هزار واحدی از جمله مهم‌ترین رکوردهای بازار سهام در این مدت بود که سبب شد بازدهی این بازار از ابتدای سال تاکنون از ۲۶درصد فراتر رود.
این رشد که نمایانگر تزریق امیدواری نشات‌گرفته از اخبار مثبت بود، جاماندگی بورس از بازارهای موازی را تا حدودی جبران کرد. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد از ابتدای بهمن‌ماه تا پایان معاملات روز گذشته، ۸هزار و ۱۷۷میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شده است. براساس اظهارات کارشناسان بورسی، مقصد این پول‌ها بازارهای موازی بوده است. همچنین در معاملات شنبه ارزش معاملات خرد به سطح ۵هزار و ۵۳۸میلیارد تومان رسید که کمترین رقم تجربه‌شده در این متغیر آماری از آبان‌ماه امسال محسوب می‌شود.
