پس‌لرزه در پارادایم اقتصاد جهانی
یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین اقدامات، اعمال تعرفه‌های سنگین بر محصولات وارداتی به آمریکا بوده که به‌عنوان یک شوک اقتصادی، بازارهای جهانی را به لرزه درآورده و نشانه‌هایی از یک تغییر پارادایم در اقتصاد جهانی را نمایان ساخته است. اعمال تعرفه‌های سنگین بر محصولات خارجی، به‌ویژه از سوی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، پیامدهای گسترده‌ای برای زنجیره تامین جهانی، هزینه‌های تولید و قیمت‌های مصرف‌کننده به همراه داشته است. این سیاست که به‌منظور حمایت از تولید داخلی آمریکا طراحی شده، در کوتاه‌مدت به ایجاد نااطمینانی در بازارهای مالی منجر شده است.
بورس‌های جهانی که به تغییرات سیاستی در آمریکا بسیار حساس هستند، افت شدیدی را به ثبت رساندند که از نظر شدت با ریزش‌های دوران همه‌گیری کرونا قابل‌مقایسه است. این افت از نگرانی سرمایه‌گذاران نسبت به کاهش رشد اقتصادی، تضعیف تجارت جهانی و احتمال بروز رکود اقتصادی نشات می‌گیرد. در بازار کامودیتی‌ها واکنش‌ها حتی شدیدتر بود. قیمت نفت، مس، فولاد و سایر مواد اولیه به دلیل ترس از کاهش تقاضای جهانی با افت قابل‌توجهی مواجه شد. این کاهش تقاضا به‌ویژه در صنایعی که به‌شدت به تجارت بین‌المللی وابسته هستند مشهود بود. بازار ارزهای دیجیتال نیز از این موج بی‌نصیب نماند و تحت‌تاثیر فضای منفی حاکم بر بازارهای مالی، با کاهش ارزش مواجه شد. این واکنش‌ها نشان‌دهنده شکنندگی اقتصاد جهانی در برابر سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه‌ای است که می‌توانند تعادل شکننده تجارت بین‌المللی را به خطر بیندازند. در شرایط عادی، انتظار می‌رود که دارایی‌های امن مانند طلا در زمان‌های عدم اطمینان اقتصادی و نوسانات بازار با افزایش تقاضا و رشد قیمت مواجه شوند.
با‌این‌حال، در ابتدای این بحران، طلا برخلاف انتظارات عمل کرد و به دلیل مدیریت نقدینگی از سوی فعالان بازار و نهادهای مالی، با فروش گسترده و کاهش قیمت مواجه شد. این رفتار می‌تواند به عوامل متعددی نسبت داده شود. از یک سو، برخی سرمایه‌گذاران برای جبران زیان‌های خود در بازارهای دیگر به فروش طلا روی آوردند. در مقابل، نقره که در سال‌های اخیر به‌عنوان یک دارایی سرمایه‌گذاری و رقیبی برای طلا مورد توجه قرار گرفته بود، با افتی به‌مراتب سنگین‌تر مواجه شد. برخلاف طلا که به‌عنوان یک ذخیره ارزش و دارایی امن شناخته می‌شود، نقره به دلیل کاربرد گسترده در صنایعی مانند پنل‌های خورشیدی، الکترونیک و خودروسازی به چرخه‌های اقتصادی وابسته است.
با افزایش نگرانی‌ها درباره رکود صنعتی، تقاضا برای نقره کاهش یافت و این فلز گران‌بها نتوانست نقش یک دارایی امن را ایفا کند. این تفاوت در رفتار طلا و نقره، بار دیگر نشان داد که در شرایط بحرانی، طلا همچنان به‌عنوان یک «رزرو کامودیتی» جایگاه مستحکم‌تری نسبت به نقره دارد. یکی از نکات برجسته در سیاست جدید تعرفه‌ای، اعلام تعلیق ۹۰روزه تعرفه‌ها برای همه کشورها جز چین بود. این تصمیم، نشانه‌ای از پیچیدگی و حساسیت روابط اقتصادی بین آمریکا و چین، به‌عنوان دو غول اقتصادی جهان، است. چین که یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان به بازار آمریکا و همچنین یکی از مهم‌ترین مصرف‌کنندگان کامودیتی‌های جهان است، در صورت تداوم یا تشدید این جنگ تعرفه‌ای، ممکن است با چالش‌های جدی مواجه شود.
چشم‌انداز صنعتی چین در صورت عدم حل‌وفصل اختلافات تجاری با آمریکا، وخیم ارزیابی می‌شود. کاهش تقاضا برای محصولات چینی در بازار آمریکا می‌تواند به تضعیف بخش تولید این کشور منجر شود که تاثیرات زنجیره‌ای بر بازارهای جهانی خواهد داشت. به‌طور خاص، کاهش فعالیت صنعتی در چین می‌تواند تقاضا برای کامودیتی‌هایی مانند نفت، فولاد، مس و آلومینیوم را کاهش دهد. این امر نه‌تنها اقتصاد چین، بلکه سایر کشورهای صادرکننده مواد اولیه مانند استرالیا، برزیل و کشورهای خاورمیانه را نیز تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.
با وجود افت اولیه قیمت طلا، به نظر می‌رسد که در میان‌مدت و بلندمدت، تقاضا برای این فلز گران‌بها به دلیل ویژگی‌هایش به‌عنوان یک دارایی امن افزایش خواهد یافت. سرمایه‌گذاران و بانک‌های مرکزی که در شرایط عدم اطمینان به دنبال مدیریت ریسک هستند، به سرمایه‌گذاری در طلا روی خواهند آورد. این روند به‌ویژه در صورتی تقویت خواهد شد که جنگ تعرفه‌ای بین آمریکا و چین تشدید شود یا نشانه‌های رکود اقتصادی در سطح جهانی آشکارتر شود. در مقابل، نقره به دلیل وابستگی‌اش به چرخه‌های صنعتی، همچنان در معرض نوسانات شدید قرار دارد. بنابراین سیاست‌های تعرفه‌ای جدید آمریکا، به‌ویژه در دوره جدید ریاستجمهوری دونالد ترامپ، نشانه‌ای از یک تغییر پارادایم در اقتصاد جهانی است.
این سیاست‌ها نه‌تنها بازارهای مالی و کامودیتی‌ها را تحت‌تاثیر قرار داده، بلکه روابط تجاری بین قدرت‌های بزرگ اقتصادی مانند آمریکا و چین را پیچیده‌تر کرده است. در حالی که طلا در ادامه مسیر به‌عنوان یک پناهگاه امن مورد توجه قرار خواهد گرفت، نقره و سایر کامودیتی‌ها همچنان در معرض خطرات ناشی از رکود صنعتی و کاهش تقاضا هستند.
* تحلیلگر بازارهای مالی
