روانِ نصف‌جهان: اقتصاد در ناخودآگاه جمعی اصفهان
چگونه فرهنگ، روان و تصمیمات مالی در اقتصاد اصفهان نقش‌آفرینی می‌کنند؟
اقتصاد روان‌شناختی اصفهان؛ میان صرفه‌جویی و ریسک‌گریزی
شخصیت اقتصادی مردم اصفهان، از دیرباز با دو ویژگی کلیدی شناخته شده است: حسابگری و صرفه‌جویی. این خصیصه‌ها که در فرهنگ عامه با جملاتی همچون "اصفهانی‌ها پول را زمین نمی‌اندازند" بازتاب پیدا کرده، به شکل‌گیری رفتارهای مالی خاصی در این شهر منجر شده است.
از نگاه روان‌شناختی، این سبک رفتار اقتصادی را می‌توان در دو سطح بررسی کرد:
ناخودآگاه جمعی و میراث تاریخی:
نسل‌های متوالی در اصفهان با توجه به موقعیت تاریخی و جغرافیایی این شهر، الگوهای مالی محافظه‌کارانه‌ای اتخاذ کرده‌اند. در دوره‌های رکود و بحران، این الگوها باعث بقا شدند؛ اما در دوران شکوفایی اقتصادی، این رویکرد محافظه‌کارانه مانع از بهره‌گیری از فرصت‌های جسورانه شده است.
اقتصاد رفتاری در تصمیم‌گیری‌های روزمره:
مردم اصفهان معمولاً ترجیح می‌دهند پول خود را در دارایی‌های باثبات مانند زمین، طلا و ملک سرمایه‌گذاری کنند. این رفتار از نگاه اقتصاد رفتاری نشان‌دهنده عدم تمایل به ریسک و وابستگی به دارایی‌های سنتی است. اما در دنیای مدرن، چقدر این رویکرد می‌تواند پایدار بماند؟
روانشناسی تورم و تصمیمات مالی مردم اصفهان
در سال‌های اخیر، تورم و نوسانات اقتصادی، الگوهای رفتاری مردم اصفهان را تغییر داده است. برخی از مهم‌ترین این تغییرات عبارت‌اند از:
افزایش تمایل به خرید دارایی‌های امن: مردم اصفهان، همانند سایر نقاط ایران، در دوره‌های تورمی به طلا و ارز به‌عنوان گزینه‌های امن روی آورده‌اند.
افزایش اضطراب اقتصادی و کاهش هزینه‌های غیرضروری: بسیاری از خانواده‌های اصفهانی با کاهش مخارج تفریحی و آموزشی، سعی در مدیریت بحران‌های مالی دارند. این در حالی است که از منظر روانشناسی هستی‌گرا، این سبک مدیریت مالی می‌تواند منجر به کاهش کیفیت زندگی و رضایت فردی شود.
آیا مدل اقتصادی سنتی اصفهان نیاز به تحول دارد؟
اصفهان هنوز هم یکی از قطب‌های صنعتی و گردشگری کشور است، اما در شرایط جدید، صرفه‌جویی و حسابگری به‌تنهایی کافی نیست. اقتصاد جدید نیازمند رویکردی پویاتر است که شامل:
افزایش سواد مالی: بسیاری از شهروندان هنوز با مفاهیمی مانند سرمایه‌گذاری‌های نوین، بازارهای مالی و کارآفرینی دیجیتال آشنایی ندارند.
افزایش ریسک‌پذیری در کارآفرینی: جوانان اصفهانی، برخلاف نسل‌های گذشته، نیاز به فضایی دارند که بتوانند جسورانه‌تر در عرصه‌های اقتصادی حضور یابند.
تحول در الگوی خرج کردن: اقتصاد روان‌شناختی مدرن بر این اصل تأکید دارد که خرج کردن آگاهانه، نه‌تنها رفاه فردی، بلکه رونق اقتصادی یک شهر را نیز بهبود می‌بخشد.
جمع‌بندی: آینده اقتصادی اصفهان در گروی تغییر نگرش‌ها
اگرچه سنت‌های مالی اصفهان، ریشه‌ای عمیق در تاریخ و فرهنگ این شهر دارند، اما در دنیای جدید، تنها شهرهایی که با تغییرات همگام شوند، رشد خواهند کرد. ترکیب عقلانیت مالی سنتی با نوآوری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های مدرن، می‌تواند روانِ نصف‌جهان را به‌سوی اقتصادی پویاتر، پایدارتر و انسانی‌تر هدایت کند.
* کارشناس روانشناسی بالینی
