نقشه تولید ۷۰ درصد انرژی تجدیدپذیر کشور در اصفهان
اصفهان میزِ انرژی را هم حساب کرد
این بار از آلودگی و خشک‌سالی و ....خبری نیست اما وظیفه دشواری بر عهده نصف جهان گذاشته‌اند. به گفته استاندار اصفهان" طبق برنامه هفتم توسعه باید ۱۲ هزار مگاوات ظرفیت تولید انرژی خورشیدی در کشور راه‌اندازی شود که استان اصفهان به‌تنهایی حدود هشت هزار مگاوات معادل ۷۰ درصد از آن را متعهد شده است." در سنگینی کار همین بس که مهدی جمالی نژاد می‌گوید:"تولید هشت هزار مگاوات انرژی خورشیدی در استان کار ارزشمند و پرهزینه‌ای است و برای اجرای آن‌همه بخش‌ها اعم از خصوصی و دستگاه‌های اجرایی باید پای‌کار بیایند.برای ایجاد ظرفیت انرژی خورشیدی در هر یک از ۸۰ شهرک صنعتی استان و کلان‌شهر اصفهان به‌صورت جداگانه برنامه‌ریزی‌شده و همه توان خود را برای فعال کردن این حوزه به‌کاربرده‌ایم."
نبود آیین‌نامه‌ها، دغدغه گمرک و واردات زیرساخت‌ها که اکثرا تولید چشم‌بادامی‌هاست، مساله تامین ارز، تامین زمین، شبکه انتقال و توزیع برق، تولید و اتصال به سراسری و ...تشویق مردم به هزینه سنگین ایجاد نیروگاه خورشیدی و مساله پشتیبانی و نگهداری تجهیزات خورشیدی فقط بخشی از دست‌اندازهای تبدیل اصفهان به مرکز انرژی ایران است؛ استانی که صنایع و مردمش بیشترین میزان خاموشی و زیان ناشی از ناترازی برق را متحمل شده‌اند.
پرده اول:اصفهان آفتابی
اصفهان، با توجه به موقعیت جغرافیایی خود و میزان تابش مناسب خورشید در بیشتر فصول سال، یکی از بهترین مناطق برای بهره‌برداری از انرژی خورشیدی به شمار می‌رود. با توجه به آلودگی هوا و بحران‌های زیست‌محیطی ناشی از مصرف بی‌رویه سوختهای فسیلی، این تحول در انرژی به‌ویژه در صنایع بزرگ و شهرهای پرجمعیت مانند اصفهان، از اهمیت زیادی برخوردار است.
توجه به راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی یکی از موضوعاتی است که مهدی جمالی نژاد، استاندار اصفهان نیز همانند رییس جمهور بر آن تاکید می‌کند:" تمامی مسئولان متعهد شده‌اند که برنامه‌ای جامع و مدون با یک بازه زمانی مشخص طراحی کنند؛ همچنین برای شهرداری‌های استان، برنامه‌ای پیش‌بینی کرده‌ایم که مصرف خانگی انرژی را به حداقل برسانیم و هر واحد مسکونی قادر باشد یک منبع انرژی خورشیدی برای خود داشته باشد. همچنین برای صنایع کوچک در شهرک‌ها، زمین‌هایی پیش‌بینی‌شده تا از انرژی خورشیدی بهره‌برداری کنند. برای صنایع متوسط و بزرگ نیز یک بسته پیشنهادی ارایه می‌شود و درنهایت برای استان یک برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت تدوین خواهد شد."
اما برای بهره‌برداری از خورشید تابان اصفهان و تامین ۷۰درصد انرژی خورشیدی کشور باید مزارع سلول‌های خورشیدی در استان ایجاد شود. برای این منظور باید زمین تامین شود؛ زمین‌هایی که به ایستگاه‌های اصلی برق نزدیک باشند تا کمترین مشکل برای توزیع برق تولیدی ایجاد شود.
گویا استاندار اصفهان برای این موارد هم برنامه دارد. به گفته جمالی نژاد"اگر بخواهیم مزارع بزرگ انرژی خورشیدی را در برخی نقاط اصفهان همچون شرق، جنوب و شمال اصفهان ایجاد کنیم، مشکلاتی همچون انتقال انرژی و محدودیت‌های زیرساختی وجود دارد. به همین دلیل تمامی این مسائل به‌دقت کارشناسی خواهند شد. اما اولویت با شرق اصفهان است، چراکه این منطقه فضای مناسبی برای چنین پروژه‌هایی دارد. همچنین برخی نقاط جنوب استان نیز برای توسعه انرژی خورشیدی بسیار مناسب هستند."
مسوولان شهری اصفهان هم برای تبدیل اصفهان به شهر خورشیدی، محاسباتی را انجام داده و به این نتیجه رسیده‌اند که "که از میان ۶۰۰هزار واحد مسکونی در اصفهان، ۱۵۰ هزار واحد ظرفیت نصب نیروگاه خورشیدی ۱۰ کیلوواتی را دارد.اگر تنها ۵۰هزار واحد از این منازل به نیروگاه خورشیدی ۱۰ کیلوواتی مجهز شود، امکان تولید ۵۰۰ مگاوات برق فراهم می‌شود که می‌تواند بخش عمده‌ای از نیاز انرژی شهری را تأمین کند و موجب کاهش قابل‌توجه وابستگی به شبکه برق ملی و سوختهای فسیلی شود." این را مهدی بقایی، معاون محیط‌زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان سال قبل اعلام کرد. در آن زمان هزینه ایجاد چنین نیروگاهی برای هر خانه حدود۴۰۰میلیون تومان بود.
این سخنان در حالی بیان می‌شود که در چند سال اخیر اصفهانی‌ها به‌تدریج از بخاری گازی دل کنده و در بازسازی منازل قدیمی خود، علی‌رغم ناترازی برق، گاز و آب از "پکیج" به‌عنوان منبع گرمایشی محبوب استقبال کرده‌اند. زیرساختی که فناوری و کارخانه‌های آن در ایران وجود دارد و در صورت خراب شدن، امکان ضمانت(گارانتی)، تعمیر و تامین قطعات آن وجود دارد. در مورد نیروگاه‌ها و سلول‌های خورشیدی، باطری‌ها، آبگرم کن، اتصال برق تولیدی به برق شهری و سایر تجهیزات موردنیاز تولید و استفاده از برق خورشیدی هنوز ابهاماتی وجود دارد. ضمن اینکه خاطرات دهه قبل ایرانیان در مورداستفاده از انرژی خورشیدی چندان شفاف و جذاب نیست. به‌عبارت‌دیگر مردم اصفهان برای تولید و استفاده از برق خورشیدی توجیه نیستند.
بااین‌وجود در اصفهان، طرح‌های متعددی برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در مقیاس‌های مختلف در حال اجراست. این نیروگاه‌ها علاوه بر کمک به کاهش مصرف برق شهری، می‌توانند به کاهش هزینه‌های انرژی در بخش‌های مختلف، ازجمله صنایع و ساختمان‌های دولتی کمک کنند.مسوولان شهری و استانی به این نتیجه رسیده‌اند که شهر اصفهان می‌تواند به یک هاب اصلی در تولید انرژی پاک در کشور تبدیل شود چراکه اصفهان با داشتن روزهای آفتابی طولانی و تابش مستقیم نور خورشید، شرایط ایده آلی برای تولید انرژی خورشیدی دارد. در این زمینه استفاده از پتانسیل فراموش‌شده خواهرخوانده‌های اصفهان ضروری است.
این سخنان در حالی بیان می‌شود که تکلیف نیروگاه‌های قدیمی و با بهره‌وری اندک اصفهان مشخص نیست. اینکه این نیروگاه‌ها بازسازی و به تجهیزات روز مجهز می‌شوند یا اینکه به‌تدریج تعطیل و با مزارع خورشیدی جایگزین می‌شوند، مساله‌ای است که به یارانه انرژی گره‌خورده و دولت هم در مورد آن تصمیم‌گیری خاصی نکرده و فقط به تعمیر همتایان آن در سایر نقاط کشور اقدام کرده است.
پرده دوم:مساله سرمایه‌گذاری
ظرفیت انرژیهای تجدید پذیر در کشور تا پایان بهمن سال قبل به هزار و ۵۶۱.۶۶ مگاوات و۰.۷ درصد رسید و دراین‌بین انرژیهای خورشیدی با ۶۰ درصد و انرژی بادی با ۲۹ درصد، بیشترین سهم را دارند.
توسعه نیروگاه‌های خورشیدی چه در صنعت و چه در مقیاس بزرگ و یا خانگی مستلزم سرمایه‌گذاری توسط مردم و بخش خصوصی است.سرمایه‌گذاری در انرژیهای تجدید پذیر در ایران می‌تواند فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی متعددی ایجاد کند. در سال‌های گذشته، با اذعان به اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه انرژیهای تجدید پذیر، محکوم‌به شکست است به افراد پیشنهاد سرمایه‌گذاری در این حوزه داده نمی‌شد. باوجود پتانسیل‌های فراوان، سرمایه‌گذاری در انرژیهای تجدید پذیر در ایران با چالش‌های متعددی مواجه است. یکی از مهم‌ترین موانع، عدم‌حمایت کافی دولت و نبود سیاستهای تشویقی موثر برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است. زیرساخت‌های ناکافی برای توسعه و بهره‌برداری از این منابع نیز از دیگر چالش‌های موجود است. علاوه بر این، نوسانات اقتصادی و محدودیت‌های مالی سرمایه‌گذاران را در این حوزه با تردید مواجه کرده است. عدم شفافیت در قوانین و مقررات مربوط به انرژیهای تجدید پذیر و همچنین نبود برنامه‌های بلندمدت برای توسعه این بخش ازجمله مشکلاتی است که باید حل شود.فقدان آگاهی عمومی نیز مانعی دیگر است. بسیاری از مردم و حتی صنایع از مزایای انرژیهای تجدید پذیر بی‌‌‌‌‌‌‌‌اطلاع هستند و ترجیح می‌دهند از منابع انرژی ارزان‌تر و رایج‌تر استفاده کنند. آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌تواند نقش مهمی در تغییر نگرش جامعه و افزایش استفاده از انرژیهای پاک داشته باشد.
برای جذب سرمایه‌گذاران، بازار انرژیهای تجدید پذیر نیازمند سیاست‌‌‌ها و رویه‌‌‌های قانونی شفاف است. به‌عبارت‌دیگر دولت باید سیاستهای حمایتی را برای تقویت بازار انرژیهای تجدید پذیر معرفی و اجرا کند. لابی شرکتی، وابستگی ذاتی به سوختهای فسیلی به‌عنوان چالش‌‌‌هایی در تغییر صنعت انرژیهای تجدید پذیر از صنعت قدیمی سوختهای فسیلی باقی‌مانده است.درنهایت سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای بومی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی فناوری‌های مرتبط با انرژیهای تجدید پذیر ضروری است.
دولت می‌تواند با ارائه معافیت‌های مالیاتی، تسهیلات مالی با بهره پایین و تضمین خرید برق تولیدی از منابع تجدید پذیر، انگیزه لازم را برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی ایجاد کند. این مشوق‌‌‌‌‌‌‌ها نه‌تنها سرمایه‌گذاری در این بخش را جذاب‌‌‌‌‌‌‌‌تر می‌کنند، بلکه می‌توانند به تسریع در توسعه زیرساخت‌های موردنیاز کمک کنند.
پرده سوم:دست‌اندازها
اگر اصفهان باید ۷۰درصد برق خورشیدی مملکت را تولید کند، نماینده عالی دولت در استان باید به رفع مشکلات و چالش‌های توسعه این صنعت توجه داشته باشد. عدم توفیق برنامه توسعه انرژیهای تجدید پذیر را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد: هزینه سرمایه‌گذاری اولیه بالا، نبود قوانین مصوب ملی و محلی برای حمایت و توسعه منابع تجدید پذیر، نبود مدیریت منسجم نیروی متخصص انسانی در سازمان‌های تولید و مدیریت انرژی، ضعف در انتقال فنّاوری، نبود برنامه‌های آموزشی و دوره‌های فنی حرفه‌ای در زمینه انرژیهای تجدید پذیر، ضعف آشنایی مدیران و برنامه‌ریزان توسعه بخش انرژی نسبت به انرژیهای نو ، نبود قوانین اخذ مالیات از آلاینده‌های زیست‌محیطی منابع متعارف انرژی، نبود چارچوب نظارتی، زمان‌بر و پرهزینه بودن تملک زمین،نبود تخصیص اعتبارات کافی، تحریم‌ها ، عدم جذابیت قرارداد انرژی پاک برای بانک‌ها نسبت به سایر صنایع، نبود برنامه الزام تامین انرژی ساختمان‌ها ( حتی ساختمان‌های دولتی) از طریق انرژیهای پاک، نوظهور بودن ساخت نیروگاه‌های زباله‌سوز و استفاده از زباله‌های شهری، وجود انرژی فسیلی نسبتا ارزان در کشور و...
مهم‌ترین مشکل فعالان حوزه انرژیهای تجدید پذیر نیز مربوط به ثبت سفارش و تخصیص ارز است. هرچند در مصوبه ریاست جمهوری در بحث ثبت سفارش و تخصیص ارز به وزارت نیرو تفویض اختیار داده‌شده، اما تاکنون مشکل برطرف نشده است.
برای تخصیص تسهیلات به بخش خصوصی وام تبصره ۱۸ از گذشته در قانون بودجه دیده‌شده که دو همت است. اما این تسهیلات مربوط به اشتغال‌زایی بوده و بنابراین در اختیار وزارت اقتصاد قرار می‌گیرد و این وزارتخانه تأییدیه‌ها را صادر می‌کند. تا پایان سال قبل این تسهیلات برای سرمایه‌گذاران انرژی تجدید پذیر ارایه نشد. صندوق توسعه هم از سال ۱۴۰۲ قول تخصیص۵.۵میلیارد دلار برای توسعه تجدیدپذیر‌ها داده را بود که آن نیز تاکنون عملیاتی نشده است. اما مهم‌ترین مشکل نبود تجهیزات و توان لازم برای انتقال برق تولیدی خورشیدی است و هزینه تولید و انتقال بیش از ۲۰ هزار مگاوات برق خورشیدی بسیار بالا خواهد بود.
