مذاکرات غیرمستقیم عراقچی و ویتکاف عصر امروز در مسقط برگزار می‌شود
آرایش پیشامذاکراتی ایران و آمریکا
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز دوشنبه گذشته اعلام کرد که آمریکا و ایران قرار است روز شنبه «مذاکرات مستقیم» را آغاز کنند و همچون سابق تهدید کرد که در صورت شکست این مذاکرات، ایران در «خطر بزرگی» قرار خواهد گرفت. او روز چهارشنبه گذشته نیز با تهدید دوباره ایران مدعی شد: «اگر مجبور شویم، علیه ایران اقدام نظامی خواهیم کرد. اسرائیل نیز در این اقدام نظامی حضور پررنگی خواهد داشت. اسرائیل عملا این حمله را رهبری خواهد کرد.» ترامپ در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه آیا مذاکرات روز شنبه آغازگر یک روند است یا خیر، گفت: «این یک شروع است. زمان زیادی نداریم. آنها نباید به سلاح هسته‌ای دست پیدا کنند. من می‌خواهم ایران پیشرفت کند، تنها خواسته من این است که آنها نباید سلاح هسته‌ای داشته باشند.»
تهران تاکید دارد این مذاکرات به صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان است و ترتیب دیگری برای مذاکرات را نمی‌پذیرد. طی دو روز پیش از آغاز مذاکرات نیز اغلب مسوولان سیاست خارجی ایران درباره گفت‌وگوهای مسقط اظهارنظر کردند.
اختیارات کامل عراقچی
عراقچی در حالی امروز بر سر میز مذاکره می‌نشیند که علی شمخانی، مشاور سیاسی رهبر انقلاب، در این رابطه در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «وزیر خارجه ایران با اختیارات کامل برای مذاکره غیرمستقیم با آمریکا راهی عمان است. تهران به دور از نمایش و لفاظی مقابل دوربین‌ها به دنبال توافق واقعی و عادلانه است، پیشنهادهای مهم و قابل اجرا آماده است؛ اگر واشنگتن با صداقت و اراده توافق وارد شود، مسیر توافق روشن و هموار خواهد بود.»
امکان دستیابی به توافق
مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه، نیز با اشاره به مذاکرات غیرمستقیم در موضوع هسته‌ای بین ایران و آمریکا در مسقط گفت: «اگر طرف آمریکایی موضوعات و خواسته‌های غیرمرتبط مطرح نکند و تهدید و ارعاب را کنار بگذارد، امکان خوبی برای دستیابی به توافق وجود دارد. جمهوری اسلامی ایران معتقد به گفت‌وگو و تعامل در سایه احترام متقابل است و هرگونه قلدری و زورگویی از نظر ما مردود است.» تخت‌روانچی عصر روز گذشته از رایزنی خود با نماینده اتحادیه اروپا در وین خبر داد و گفت که در این دیدار درباره برنامه هسته‌ای، لغو تحریم‌ها و مسیر دیپلماسی گفت‌وگو شده است. او در ادامه به پرس تی‌وی گفت: «ما معتقدیم که از طریق همکاری بیشتر با اتحادیه اروپا و دیگر طرف‌های گفت‌وگو در اروپا، چین و روسیه، می‌توان امیدوار بود که راه‌حلی برای این مساله پیدا شود.»
آزمون سنجش نیت آمریکا
سخنگوی وزارت خارجه ایران با بیان اینکه گفت‌وگوهای شنبه، آزمونی برای سنجش نیت و جدیت آمریکاست، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما با حسن‌نیت و هوشیاری کامل به دیپلماسی یک فرصت واقعی می‌دهیم. آمریکا باید این تصمیم را که علی‌رغم هیاهوهای خصمانه آنها اتخاذ شده است، قدر بداند.» وی افزود: «ما نه پیش‌داوری می‌کنیم و نه پیش‌گویی.» این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: «ما در نظر داریم روز شنبه نیت و جدیت طرف مقابل را ارزیابی نموده و متناسب با آن حرکت‌های بعدی را تنظیم کنیم.»
بهار دائمی در خاورمیانه
علی‌اکبر صالحی، وزیر خارجه دولت دهم که خود سال ۹۱ مذاکرات با آمریکا را از عمان آغاز کرده بود، با نگاهی خوش‌بینانه نسبت به مذاکرات عمان در شبکه مجازی ایکس نوشت: «مسقط، دلالت بر محل تولد دارد. سیزده سال پیش در زمان خدمتم در وزارت خارجه، در همین شهر گفت‌وگوهای مستقیم پیشابرجامی با ایالات متحده تولد یافت. در سیاست پیش‌بینی نه ممکن است نه مطلوب، اما ما همواره با دست پر از مسقط بازگشتیم. امید که این شهر پایه‌گذار بهاری دائمی در خاورمیانه شود.»
توافق درباره شکل مذاکرات
کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو، هم روز جمعه گفت که هیات‌های ایران و آمریکا ممکن است در نشست ۲۳ فروردین در عمان ابتدا درباره چارچوب و شکل مذاکرات آینده توافق کنند و سپس در مورد وظایف و موضوعات قابل مذاکره تصمیم‌گیری کنند. او در گفت‌وگو با شبکه خبری «روسیه ۲۴» اظهار کرد: «اطلاعات دقیقی درباره جزئیات این مذاکرات ندارم، اما می‌توانم بگویم که این نخستین نشست خواهد بود و احتمالا در ابتدا بر سر قالب مذاکرات به توافق می‌رسند و سپس اهداف را مشخص می‌کنند.»
نشست تعیین‌کننده
از سمت طرف آمریکایی همچنان نگاه تهدید و تشویق نسبت به مذاکرات با ایران وجود دارد. در این راستا تمی بروس، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده، گفت که نشست‌های روز شنبه ایران و ایالات متحده این مساله را که ایران جدی است یا نه، مشخص خواهد کرد. او این احتمال را که دورهای بیشتری از مذاکرات بین دو کشور برگزار شود منتفی نمی‌داند. بروس در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا مذاکرات روز شنبه تنها برای یک دفعه در نظر گرفته شده، عنوان کرد: «من فرض می‌گیرم اتفاقاتی که روز شنبه خواهد افتاد تعیین خواهد کرد که آیا مذاکرات بیشتری انجام شود یا نه. هم‌اکنون این نشست سازماندهی‌شده است. این یک بخش از یک چارچوب یا طرح بزرگ‌تر نیست. این نشستی است برای تعیین اینکه آیا ایرانی‌ها جدی هستند یا خیر.»
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، هم روز پنج‌شنبه نسبت به نتیجه مذاکرات بین تهران و واشنگتن در مسقط ابراز امیدواری کرده و گفته بود که امیدوار است این مذاکرات در عمان بتواند «منجر به صلح» شود. روبیو با تکرار ادعاهای مقام‌های واشنگتن در مورد برقراری مذاکرات مستقیم در عمان، گفت که مذاکرات روز شنبه بین ویتکاف و یک مقام ارشد ایرانی، به‌صورت مستقیم خواهد بود. از سوی دیگر پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، در آستانه شروع مذاکرات عمان ابراز امیدواری کرد که مذاکرات آمریکا و ایران بتواند برنامه هسته‌ای تهران را به‌صورت مسالمت‌آمیز حل کند. او همچنین در لفاظی‌هایی که هدفشان خط و نشان کشیدن بود، به حضور بمب‌افکن‌های بی۲ در پایگاه آمریکایی «دیگو گارسیا» اشاره کرد و گفت: «این به ایران بستگی دارد که تصمیم بگیرد آیا انتقال اخیر بمب‌افکن‌های بی۲ از سوی آمریکا پیامی برای تهران بوده است یا خیر.»
ترامپ اروپا را دور زد
همچنین رسانه‌های خارجی در گزارش‌هایی به گفت‌وگوهای روز شنبه پرداختند و تحلیل‌هایی ارائه کردند. خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از دیپلمات‌های اروپایی فاش کرد که آمریکا بدون اطلاع و هماهنگی با اروپا، مذاکرات هسته‌ای جدید با ایران را در عمان آغاز کرده است. به گزارش ایسنا، سه دیپلمات اروپایی به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که تصمیم واشنگتن برای مذاکره با ایران در عمان بدون هماهنگی با متحدان اروپایی انجام شده و «این امر موجب کاهش اهرم فشار آمریکا شده است».
این منابع می‌گویند که ایالات متحده پیش از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در روز دوشنبه از مذاکرات هسته‌ای جدید با ایران خبر دهد، هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی یا هماهنگی‌ای با طرف‌های اروپایی انجام نداده است. بلِیز میشتال، معاون اندیشکده صهیونیستی «بنیاد یهودی امور امنیت ملی آمریکا»، در این‌باره گفته است: «آمریکا برای موفقیت در این مذاکرات، نیاز به یک راهبرد هماهنگ با متحدان اروپایی خود دارد. این هماهنگی برای اعمال حداکثر فشار و شانس موفقیت دیپلماتیک حیاتی است.»
به گزارش رویترز، مقامات اروپایی از کنار گذاشته شدن از مذاکرات اخیر هسته‌ای میان ایالات متحده و ایران ابراز نارضایتی کرده‌اند؛ رویکردی که به گفته آنان، یادآور سیاست‌های یک‌جانبه ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری اوست. آنها می‌گویند که حتی در حاشیه نشست اخیر وزرای خارجه ناتو، ترتیب دادن جلسه‌ای با وزیر خارجه آمریکا درباره ایران برای آنها بسیار دشوار بوده است.
نگاه رسانه‌ها به مذاکرات مسقط
اکسیوس در گزارشی نوشت که ایران در حال بررسی ارائه پیشنهاد یک توافق هسته‌ای موقت به ایالات متحده، پیش از ادامه مذاکرات برای دستیابی به یک توافق جامع است. در ادامه این مطلب آمده است: «ایران بر این باور است که رسیدن به یک توافق هسته‌ای پیچیده در ظرف دو ماه واقع‌بینانه نیست.»
یک توافق موقت میان ایالات متحده و ایران می‌تواند شامل تعلیق بخشی از فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران، رقیق‌سازی ذخایر اورانیوم ۶۰درصدی و فراهم کردن دسترسی بیشتر برای بازرسان سازمان ملل به تاسیسات هسته‌ای ایران باشد.
کارشناسان به آکسیوس گفته‌اند که این اقدامات تنها به‌طور جزئی زمان لازم برای ساخت بمب هسته‌ای توسط ایران را افزایش می‌دهند، اما می‌توانند به ایجاد اعتماد برای مذاکرات درباره یک توافق جامع کمک کنند. یک توافق موقت میان ایران و آمریکا همچنین می‌تواند شامل تمدید سازوکار اسنپ‌بک باشد که بخشی از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بود. همزمان منابع عالی‌رتبه اسرائیلی هشدار داده‌اند که دونالد ترامپ ممکن است فرصت کنونی ارتش اسرائیل برای حمله به برنامه هسته‌ای ایران را محدود کند. چندین منبع بلندپایه اسرائیلی به روزنامه جروزالم پست گفته‌اند که این خطر واقعی وجود دارد که ترامپ، با یک توافق هسته‌ای «متوسط و ضعیف» با ایران موافقت کند.
در عین حال شبکه الجزیره به نقل از یک منبع ایرانی نوشت که ایران مذاکره غیرمستقیم با آمریکا را به صورت جدی، سازنده و قاطع دنبال می‌کند. این منبع به الجزیره گفت: «تیم مذاکره‌کننده ایرانی با اختیارات کامل و گسترده به مسقط خواهد رفت.»
این منبع همچنین تاکید کرد: «اصرار بر برچیدن و توقف برنامه غنی‌سازی اورانیوم کاملا غیرقابل‌قبول است. اگر واشنگتن می‌خواهد در مورد ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ما اطمینان حاصل کند، توافق در دسترس است.»
الجزیره در ادامه به نقل از منبع خود نوشت: «مذاکرات مسقط در بحبوحه آمادگی بی‌سابقه نیروهای مسلح ایران انجام می‌شود. ما خواهان مذاکره و توافق هستیم، اما تهدید را نمی‌پذیریم. اگر آمریکا بر انتخاب مسیر تهدید و جنگ پافشاری کند، ما آماده‌ایم.» این منبع به الجزیره گفت: «آمریکا به‌وضوح با مذاکرات غیرمستقیم موافقت کرده است و آنچه اکنون می‌گوید تعجب‌برانگیز است.»
