آژانس امدادرسانی سازمان ملل برای ترک قدس شرقی ۶ روز فرصت دارد
اولتیماتوم اسرائیل به آنروا
این تحولات در حالی رقم خورده است که اسرائیل به آنروا ۶روز مهلت داده تا دفاتر خود را در قدس شرقی تعطیل کند. برای بررسی آنچه این روزها در غزه می‌گذرد، کوشش شده تحولات این منطقه در چهار محور صورت‌بندی شود تا ارزیابی دقیق‌تری از آنچه در این باریکه ویران رخ می‌دهد به دست آید.
یکم) تعطیلی آنروا
اسرائیل روز جمعه (۵ بهمن ماه) به سازمان ملل اعلام کرد که آژانس امدادرسانی‌اش یا همان «آنروا» - که یک راه نجات حیاتی برای دو میلیون فلسطینی در طول ۱۵ ماه جنگ غزه بود - شش روز فرصت دارد تا تمام عملیات‌‌‌های خود را در شرق بیت‌المقدس متوقف کند. نیویورک‌تایمز در گزارش دیروز شنبه ۶ بهمن‌ماه(۲۵ ژانویه) نوشت، «دنی دانون»، سفیر اسرائیل در سازمان ملل در نامه‌ای خطاب به آنتونیو گوترش، دبیرکل این سازمان گفت: «آنروا موظف است عملیات خود را در بیت‌المقدس متوقف کند و حداکثر تا ۳۰ ژانویه ۲۰۲۵ (پنج‌شنبه ۱۱ بهمن ماه ۱۴۰۳) تمام اماکنی را که در آن فعالیت میکند تخلیه کند.» این نامه نخستین اخطار رسمی اسرائیل به سازمان ملل در مورد نحوه اجرای قانون مصوب کنست اسرائیل در ماه اکتبر بود که بر اساس آن آنروا از فعالیت در خاک اسرائیل منع می‌شود. این اقدام همچنین مقامات اسرائیلی را از تعامل با مقامات و کارمندان آنروا منع میکند.
این اقدام پس از ماه‌ها تنش بین اسرائیل و این نهاد امدادرسانی سازمان ملل انجام می‌گیرد که غذا، سرپناه، مراقبت‌های بهداشتی و آموزش حرفه‌‌‌ای را برای فلسطینیها در کرانه باختری اشغالی و غزه(به ویژه پس از حمله ۷ اکتبر) ارائه میکند. این آژانس همچنین به فلسطینی‌‌‌هایی که در کشورهای همسایه مانند اردن، سوریه و لبنان زندگی می‌‌‌کنند، کمک میکند؛ جایی که فلسطینی‌‌‌های آواره از زمان تاسیس اسرائیل برای دهه‌ها زندگی کرده‌‌‌اند. اسرائیل مدعی است که آنروا به محل نفوذ اعضای حماس تبدیل شده است. اما دو تحقیق سازمان ملل نشان داد که کمتر از ۱۰ کارمند از حدود ۱۳ هزار کارمند این نهاد وابسته به حماس بودند که اخراج شدند. مقامات می‌گویند که ۲۶۹ تن از کارکنان آنروا در غزه کشته شدهاند که بزرگ‌ترین تلفات جانی در میان کارمندان سازمان ملل در هر درگیری بوده است. «فرحان حق»، سخنگوی سازمان ملل در پاسخ به پرسشی، به اظهارات قبلی گوترش در دفاع از کار آنروا به عنوان «نهادی غیرقابل جایگزینی و ضروری» اشاره کرد، به ویژه در غزه یعنی جایی که بمباران اسرائیل جان ۴۷ هزار نفر را گرفته و هیچ تفکیکی بین نظامی و غیرنظامی قائل نیست.
گوترش در نشست چندی پیش شورای امنیت درباره وضعیت غزه گفت: «نهادهای سازمان ملل - از جمله ستون فقرات واکنش بشردوستانه ما یعنی آنروا - باید بتوانند وظایف خود را بدون مانع انجام دهند.» فیلیپ لازارینی، رئیس آنروا نیز از شورای امنیت خواست تا برای جلوگیری از اجرای اقدامات غیرقانونی اسرائیل مداخله کند. او گفت که چنین اقداماتی «شرایط زندگی فاجعه‌‌‌بار را به‌‌‌طور بی‌‌‌اندازه بدتر میکند. اسرائیل در این نامه از آنروا خواسته است تا دو محل در محله‌های «معلوت دفنه» و «کفار عاقب» در شرق بیت‌المقدس را که طبق قوانین بین‌المللی بخشی از کرانه باختری و تحت اشغال است، تخلیه کند. آنروا در سال ۱۹۴۹ برای کمک به فلسطینیانی که در جریان جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ از خانه‌های خود فرار کردند یا از خانه‌های خود رانده شدند، تاسیس شد.
دوم) ورود کمکها به غزه
در یکی از روزهای هفته گذشته، در بیرون از انباری در جنوب غزه، جمعیت کوچکی از مردان و پسران منتظر نوبت خود برای کمکهای بشردوستانه در غزه بودند. آنها با کیسه‌های آرد و جعبه‌های مقوایی غذا دور می‌شدند و بسیاری از آنها محموله‌های گران‌بهای خود را با چرخ‌‌‌های خرید دوچرخ پشت سر خود می‌‌‌کشیدند. «وی‌ویان‌یی» و «بلال شبیر» در گزارش دیروز شنبه در نیویورک‌تایمز نوشتند، این منظره منظمی بود که از زمان شروع جنگ در بیش از ۱۵ ماه پیش، در این منطقه کمیاب شده بود. محدودیت‌‌‌های اسرائیل برای کمکها، فروپاشی امنیتی را سبب شده بود که امکان غارت گسترده کامیون‌‌‌های کمکرسانی را فراهم می‌‌‌کرد. در روزهای پس از آتشبس، فلسطینیها در غزه و مقامات امدادی می‌گویند که تحویل غذا و سایر اقلام بسیار مورد نیاز همچنان در جریان است.
«جاناتان ویتال»، رئیس موقت دفتر امور بشردوستانه سازمان ملل در غزه، روز پنج‌شنبه (۴ بهمن ماه) در یک نشست خبری گفت که سازمان ملل در سه روز آخر هفته گذشته(چهارشنبه تا جمعه برابر با ۳ تا ۵ بهمن ماه) به اندازه کل ماه، مواد غذایی به غزه منتقل کرده است. سایر آژانس‌‌‌ها و گروه‌های امدادی سازمان ملل، در میان انواع دیگر کمکها، تجهیزات پزشکی و سوخت را به بیمارستان‌‌‌ها توزیع کرده و در حال ترمیم و بهبود چاه‌های آب بودند و به تعمیر زیرساخت‌‌‌های حیاتی کمک می‌‌‌کردند. از زمان آغاز آتشبس، افسران پلیس متعلق به حماس دوباره ظاهر شدهاند که توانسته‌اند امنیت و نظم را به این منطقه محاصره شده بازگردانند. گفته شده طی هفته گذشته یعنی از آتشبس ۳۰ دی ماه تا جمعه ۵ بهمن ماه حدود ۴۲۰۰ کامیون کمکرسانی وارد نوار غزه شده است.
تا روز سه‌شنبه(۲ بهمن ماه)، «خلود الشنا»، ۴۳ ساله و خانواده‌اش یک کیسه آرد از برنامه جهانی غذا دریافت کردند که نخستین بار در دو ماه گذشته است. الشنا گفت: «اگرچه این کمکها خوب است، اما هنوز مایحتاج اولیه را دریافت نکرده‌ایم. بچه‌های من مدت‌هاست که سبزیجات تازه نخورده‌‌‌اند و تقریبا طعم آنها را فراموش کرده‌‌‌اند. چگونه قرار است فقط با آرد زنده بمانیم؟» به گفته امدادگران، برخی از کالاهای تجاری که در هفته گذشته وارد غزه شده، سبزیجات تازه و حتی شکلات‌‌‌های تخته‌‌‌ای را با قیمت‌‌‌های پایین‌‌‌تر از آنچه خریداران در چند ماه گذشته دیده‌‌‌اند به بازارها آورده‌‌‌اند.
توزیع این کمکها پس از ورود به غزه همچنان در حال انجام است. بسیاری از جاده‌ها پس از ۱۵ ماه جنگ ویران شدهاند، اگرچه شهرداری‌‌‌های غزه شروع به پاک‌‌‌سازی آوار کرده است. مهمات منفجرنشده هنوز هم زیاد است و توزیع کمکها و تعمیر زیرساخت‌ها را خطرناک میکند. بر اساس توافق آتشبس، قرار است روزانه ۶۰۰ کامیون وارد شود که مقامات امدادی می‌گویند که مدیریت آنها کمی سخت خواهد بود. «فیلیپ لازارینی»، رئیس آنروا معتقد است: «به هیچ‌وجه نمی‌توان کمکها را فقط توسط سازمان ملل تحویل داد.» وضعیت نامطمئن آنروا و احتمالی تعطیلی برخی دفاترش از سوی اسرائیل کار امدادرسانی و توزیع کمکها را سخت‌تر میکند.
سوم) حماس ۴ گروگان را آزاد کرد
بنا بر اعلام حماس در روز جمعه ۵ بهمن‌ماه، چهار سرباز زن اسرائیلی به‌عنوان بخشی از مبادله گروگان‌ها با زندانیان آزاد شدند. حماس در بیانیه‌ای این چهار زن را این‌گونه مشخص کرد: «کارینا آریف» ۲۰ ساله، «دانیلا گیلبوآ» ۲۰ ساله، «نعام لوی» ۲۰ ساله، و «لیری آلباگ» ۱۹ ساله. میانجی‌‌‌ها امیدوارند که آتشبس شش هفته‌‌‌ای بین اسرائیل و حماس که از روز یکشنبه (۳۰ دی ماه) آغاز شد، بتواند مبنایی برای پایان دائمی جنگ در غزه باشد. «آرون باکسورمن» و «پاتریک کینگزلی» در نیویورک‌تایمز نوشتند، بر اساس مفاد آتشبس، اسرائیل هم قرار بود حدود ۲۰۰اسیر فلسطینی را در ازای این چهار زن گروگان آزاد کند که برخی از آنها در حال گذراندن حبس ابد (به دلیل دست داشتن در حملات به اسرائیلی‌‌‌ها) بودند. آتشبس همچنین تصریح کرد که نیروهای اسرائیلی باید تا حدی از منطقه وسیعی در مرکز غزه عقبنشینی کنند تا به صدها هزار فلسطینی آواره اجازه داده شود به خانه‌های خود در شمال ویران شده بازگردند. دو مقام اسرائیلی که نخواستند نامشان فاش شود، گفتند که حماس همچنین متعهد شده روز شنبه(دیروز) اطلاعاتی درباره وضعیت گروگان‌‌‌های باقی‌‌‌مانده که قرار است در جریان آتشبس شش هفته‌‌‌ای آزاد شوند، در اختیار اسرائیل قرار دهد. توافق آتشبس ۴۲ روزه از روز یکشنبه اجرایی و درگیری بین اسرائیل و حماس متوقف شد.
چهارم) ۱۵ هزار نیروی جدید به حماس افزوده شده است
به گفته دو منبع در کنگره آمریکا، حماس از زمان آغاز جنگ خود با اسرائیل ۱۰ تا ۱۵هزار نیروی جدید جذب کرده که نشان می‌دهد نیروهای این گروه همچنان می‌توانند پابرجا باقی بمانند و تهدیدی برای اسرائیل باشند. «ارین بانکو» در گزارشی اختصاصی برای رویترز نوشت، این منابع گفتند که اطلاعات نشان می‌دهد تقریبا همین تعداد نیرو طی ۱۵ ماه جنگ از حماس گرفته شده است. این منابع افزودند که در حالی که حماس با موفقیت اعضای جدیدی را جذب کرده است، اما بسیاری از آنها جوان و آموزش ندیده هستند و برای کارهای امنیتی ساده از آنها استفاده می‌شوند.
در ۱۴ ژانویه، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه جو بایدن گفت که ایالات‌متحده معتقد است حماس تقریبا به همان اندازه که در فلسطین نفر از دست داده، به همان اندازه نیز جذب کرده است. بلینکن گفت: «هر بار که اسرائیل دست به عملیات نظامی زده و سپس عقبنشینی میکند، حماس دوباره خود را بازیابی کرده و دوباره ظهور میکند.» در روزهای پس از آتشبس، حماس با وجود وعده اسرائیل برای نابودی این گروه، به‌شدت در غزه فعال شد. برخی می‌گویند یکی از دلایل عملیات «دیوار آهنین» در جنین و کرانه باختری، خشم اسرائیل از فعالیت و ظهور دوباره نیروهای حماس است.
