بودجه در چالش تفریغ

بودجه شهرداری اصفهان از سال ۱۴۰۰ که ۷ هزار و ۸۱۹ میلیارد تومان بوده در سال ۱۴۰۱ به ۱۱ هزار و ۶۷۵ میلیارد تومان رسیده است.این عدد در سال ۱۴۰۲ به ۲۰ همت و در سال ۱۴۰۳ به ۳۰ همت رسید که رشد چشمگیری نسبت به سال قبل داشته است. " مقاله پژوهشی "بررسی تورم و پویایی سیستم درآمدی شهرداری‌ها مطالعه موردی شهرداری اصفهان" که نسرین کریمی، بودجه این شهرداری را در سال‌های ۸۵ تا۱۴۰۰ بررسی کرده، نشان داد: " تورم موجب کاهش درآمدهای حقیقی شهرداری شده و عملکرد شهرداری درزمینه تعدیل درآمدها نسبت به تورم ناکارا بوده است." شاهد این مدعا سه بار اصلاح بودجه سال جاری شهرداری اصفهان است که نسبت به بودجه سال قبل ۵۰درصد رشد داشته و پس از آخرین اصلاح به ۳۵همت افزایش یافته که از میزان GDP شهر اصفهان بسیار بیشتر است.

جای خالی بودجه عمرانی

در حالی که از گزارش کامل تفریغ بودجه ۱۴۰۲(به‌غیراز یک فایل اکسل در سایت شورای شهر اصفهان)خبری در دست نیست و بودجه امسال هم به‌تازگی و برای سومین بار اصلاح‌شده، خبر آمده که بودجه سال آینده به ۴۰همت افزایش‌یافته که البته قرار است عدالت اجتماعی را برقرار کند.

طبق آنچه در سایت شورای شهر اصفهان موجود است، شهرداری این کلان‌شهر در تاریخ ۲۱آبان ماه گزارش عملکرد مالی سال۱۴۰۲را برای بررسی و تایید و تصویب به این شورا ارسال کرده که در جلسه علنی ۲۵آذر این شورا کلیات آن به تصویب رسیده و "مقرر شد نسبت به اطلاع‌رسانی عموم و ارسال برای وزارت کشور توسط شهرداری اصفهان اقدام شود. بررسی تفریغ بودجه به همراه گزارش موسسات حسابرسی منتخب و بازرسان قانونی نیز با وصول هرکدام از موارد، اتخاذ تصمیم می‌شود." بااین‌وجود از گزارش حسابرسان و اطلاع‌رسانی عموم و درج در سایت شفافیت خبری نشد. آنچه موجود است محتوای یک پرونجا(فایل) اکسل هست که البته اطلاعات قابل‌توجهی را در دسترس قرار می‌دهد. طبق داده‌های این پوشه ۷۶درصد منابع شهرداری اصفهان در سال قبل محقق شده که بیشترین میزان تحقق با ۱۰۳درصد مربوط به اعانات و کمک‌های اهدایی و بهای خدمات، درآمدهای موسسات انتفاعی شهرداری با ۹۹درصد و درآمدهای ناشی از عوارض عمومی با ۹۴درصد (تراکم، تغییر کاربری و....)بوده است. همچنین ۶۴درصد درآمد ناشی از عوارض اختصاصی محقق شده که می‌توان آن را به حوزه ساخت‌وساز  نسبت داد.

 نکته جالب در این سرفصل مربوط به تحقق واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای با ۵۹درصد واگذاری دارایی مالی با ۳۴درصد است که نمایانگر میزان کسری بودجه شهرداری است و درمجموع ۳همت را شامل می‌شود.

۷۴درصد از مصارف شهرداری در سال قبل نیز محقق شده که بخش تملک دارایی‌های سرمایه‌ای یا حوزه عمرانی شهر جالب‌توجه است. در این سرفصل برای بخش‌های خرید مصالح پروژه‌های عمرانی و پیش‌پرداخت‌های عمرانی رقم خاصی درج نشده است. بیشترین نرخ تحقق با ۵۷درصد به بخش "سایر دارایی‌های تولید نشده" تعلق دارد. اما در بخش بودجه جاری اکثر حوزه‌ها با نرخ بالای ۶۰تا۹۰درصد محقق شده که این موضوع نشان‌دهنده افزایش این بودجه‌ها در زمان اصلاح قابل‌توجه بودجه جاری نسبت به حوزه عمرانی در سال گذشته بوده است.بیشترین تحقق بودجه با ۱۰۱ درصد به بخش تملک دارایی‌های مالی اختصاص دارد که برای پرداخت بدهی‌های شهرداری هزینه شده است.

تفریغ از نگاه مرکز پژوهش مجلس

برای کشف بیشتر بودجه سال قبل بودجه شهرداری اصفهان می‌توان به گزارش مهرماه بازوی پژوهشی مجلس استناد کرد. "تصویر بودجه شهرداری کلان‌شهرها" به مقایسه بودجه سال قبل ۵کلان‌شهر کشور پرداخته است. داده‌های این پژوهش نشان می‌دهد تراز عملیاتی بودجه شهرداری اصفهان در سال گذشته۴۵درصد، تراز دارایی سرمایه‌ای منفی ۵۵درصد و تراز دارایی مالی۱۱درصد بوده که نشان می‌دهد شهرداری اصفهان بیش از رقم بازپرداخت بدهی‌های خود استقراض کرده و بنابراین بخشی از اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای از طریق واگذاری دارایی مالی یا استقراض تامین شده است. در سال گذشته ۸درصد از واگذاری دارایی مالی بودجه شهرداری اصفهان از طریق وام دریافتی و ۹درصد با انتشار اوراق و تقریبا اکثر درآمد این حوزه  از مسیر فروش اموال غیرمنقول تامین شده است.

درمجموع سال گذشته ۷۳درصد از درآمد شهرداری اصفهان از محل عوارض عمومی بوده که فروش تراکم را شامل می‌شود. ۳٦ درصد درآمد از محل عوارض ارزش‌افزوده و ۳۵درصد هم با درآمد ناشی از توسعه شهر تامین شده است.

سال گذشته ۶۱درصد از بودجه جاری برای استفاده از کالاها و خدمات، ۱۹درصد برای جبران خدمات کارکنان و فقط۶درصد برای رفاه اجتماعی هزینه شده است. همچنین نسبت هزینه مربوط به نیروی انسانی به هزینه جاری ۸۹.۲درصد و هزینه بازنشستگان شهرداری ۱۰.۸درصد بوده است.

منابع شهرداری اصفهان در سازمان‌های زیرمجموعه ۷۵.۷ درصد و خالص منابع سازمان‌ها فقط۲۴.۳درصد بوده که نشانه وابستگی زیاد نهادهای زیرمجموعه به بودجه شهر است.

افزایش بدون پشتوانه بودجه

بودجه سال جاری شهرداری اصفهان ۲۸.۹همت پیشنهادشده بود که شورای شهر در اولین اصلاح و در زمان بررسی و تصویب نهایی به حدود ۳۰همت افزایش داد. این بودجه در گام دوم و در میانه تابستان ۸۹۸ میلیارد تومان افزایش یافت و درنهایت در دی‌ماه طبق سخنان صالحی، سخنگوی شورای شهر اصفهان "مجموع بودجه سال ۱۴٠۳ شهرداری و سازمان‌های تابعه و شرکت‌های وابسته به این نهاد در این کلان‌شهر با اصلاح و افزایش در برخی موارد، به ۳۵۰ هزار میلیارد ریال رسید."ظاهرا این رشد و جهش عجیب اصلاح بودجه شهرداری برای پرداخت حقوق، تسویه و پرداخت وام و تسهیلات سال‌های گذشته بوده است.

بودجه سال جاری شهرداری اصفهان در حالی به ۳۵همت رسیده که تولید ناخالص داخلی استان اصفهان ۴۳همت در سال ۱۴۰۰بوده که ۴۲درصد آن مربوط به شهرستان اصفهان بوده است.

یکی از شاخص‌های ارزیابی اندازه نهادهای عمومی محلی، مقایسه حجم بودجه آن نهاد یا سازمان با تولید ناخالص داخلی منطقه موردنظر است. در صورتی که بودجه موردنظر از GDPمنطقه و محل بیشتر شود نشانه افزایش حجم و بزرگی آن نهاد و درعین‌حال افزایش کسری بودجه است. از سوی دیگر رشد حبابی نهادهای عمومی در مقایسه با حجم اقتصاد محلی و منطقه‌ای، تعادل بین بخش خصوصی و دولتی را هم بر هم زده است. بنابراین رشد بدون پشتوانه درآمدی شهرداری توازن اقتصاد اصفهان را با خطر مواجه کرده است. البته یکی از دلایل این رشد هم می‌تواند کاهش ارزش پول ملی و عدم کارایی بودجه‌ریزی در مقابل تورم موردنظر باشد.